İnsan qəlbinin açarı "sözdür". İnsanlar xarici aləmlə öz doğma dili vasitəsilə təmas yaradırlar. Onların maddi, əxlaqi-ruhi, ictimai həyatının quruluşu, cəmiyyətdəki yeri, digər insanlarla ünsiyyəti müxtəlif söz birləşmələri və ifadələrlə gerçəkləşdirilir. Söz və nitq insan təfəkkürünün zirvəsidir. İnsanlar, adətən, öz davranış və hərəkətlərini öz ağlı və idrakı ilə izah etməyə çalışırlar. Əslində isə onlar nə edirlərsə, öz ehtiyaclarını ödəmək xatirinə edirlər. Bir sözlə, insan fəaliyyətinin hərəkətverici qüvvəsi, davranış hərəkətlərinin mənbəyi onun tələbatıdır. İnsan tələbatının obyektiv göstəriciləri mövcuddur ki, bu da insanın şüuru, düşüncəsi və iradəsi ilə idarə olunmayan emosiyalarıdır. Emosiya nədir? Emosiya dedikdə, psixi vəziyyətin, insanın əhval-ruhiyyəsinin üzünün ifadəsində, mimikasında biruzə verməsi kimi anlaşılmır və bu məsələnin zahiri cəhətidir. Daha dərin və ümumi cəhəti onun insanın psixikası ilə bağlı olan tərəfidir. Emosiya hər hansı aktual tələbatın insan beynində əks olunması və onun təmin olunması imkanının qiymətləndirilməsidir. Bunu isə hər bir şəxs öz bilik və təcrübəsi ilə qiymətləndirir. Hər hansı məlumata malik olan şəxs öz tələbatına uyğun olaraq aldığı informasiyanı qiymətləndirə bilir. Məhz buna görə də eyni bir əsər, söylənilən söz və yaxud dinlənilən nitq ayrı-ayrı dinləyicidə, tamaşaçıda fərqli daxili gərginlik yaradır.
İnsanın tələbatı məsələsinə də toxunaq. Qeyd edək ki, bu günə qədər insan tələbatının təsnif olunmasında çətinliklər ilkin tələbatın çoxsaylı tələbatlara transformasiya olunması ilə izah olunur. Hazırda bu haqda dəqiq meyarlar yoxdu. Məsələn: amerikalı psixoloq A.Maslou bunların sayının 15, Mak-Duqlas 18, fransalı Merrey və Pyeron 20 olduğunu qeyd edir. Tam dəqiq desək, insanların tələbatı 2 əsas qrupa bölünür: həyati (vital) və ictimai (sosial) tələbatlar.
Həyati tələbat fərdin varlığını təmin edən əsas tələbatdır. Bunlara qida, su, optimal isti-soyuq rejim, xarici zərərli təsirlərdən qorunmaq və s. tələbatlar aiddir. Bu məlumatlardan çoxsaylı maddi tələbat doğur (geyim, ev-eşik və s.)
İctimai tələbat sözün əsl mənasında insanın müəyyən sosial qrupa mənsub olması, onunla ümumiliyi, müəyyən ictimai yerə malik olması, onu əhatə edən insanların diqqətinə, hörmətinə, məhəbbətinə, qayğısına olan tələbatdır.
Ümumiyyətlə, insanın sosial tələbatı adətən 2 hissədən ibarət olur:
1) özü üçün olan tələbatlar;
2) başqaları üçün olan tələbatlar.
Özü üçün olan tələbat insanın özünə aid olan hüquqları başa düşüb dərk etməsidir. Başqaları üçün olan tələbat isə həmin şəxsin digərləri qarşısında öz borcunu dərk etməsidir.
Daha bir məsələyə - şəxsiyyət formuluna toxunaq. Hər bir insanın öz şəxsiyyət formulu vardır ki, bunun köməyi ilə insan qarşısındakı adamın şəxsiyyətini təyin etməyə çalışır. İnsanın şəxsiyyət tipləri çox və müxtəlifdir. Bütün insanlar müsbət və mənfi tiplərə bölünür.
Müsbət tiplər daxilən xarici mühitə tez uyğunlaşan sosial tiplərdir. Mənfi tiplər isə daxilən ziddiyətli, həm də xarici aləmlə daim münaqişədə yaşayan melonxonik tiplərdir.
Müasir anlayışlara görə, insan şəxsiyyətinin quruluşu 4 hissəyə bölünür:
1) insanın temperamenti və digər bioloji xüsusiyyətləri;
2) İnsanın iradəsi, yaddaşı, hissləri, emosiyaları, qavrayışı, təfəkkürü, duyğuları, bir sözlə,əsas psixoloji proseslərin birləşdirən bu hissədə ictimai elementlər də özünə yer tapır.
3) İnsanın bacarığı, biliyi kimi xüsusiyyətləri həyat təcrübəsi və təhsillə yaranır.
4) İnsan şəxsiyyətinin ən ali, sonuncu hissəsini onun dünyagörüşü, həyatda idealı, maraqları, istək və arzuları təşkil edir, yalnız tərbiyə vasitəsilə yaranır.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Arnold Şvartsneger ilk dəfə baba olacaq
Koronavirusa görə kimlər birdəfəlik ödəmə alacaq? - Nazirlikdən AÇIQLAMA
Hərbçilərin olduğu avtomobil minaya düşdü, 1 nəfər öldü
İsaak Nyuton
Azərbaycan qatarlarında maraqlı dəyişiklik
Rezus konflikt
Vətən təəssüratları (I hissə)
Sərdar Ortaç qız atası olmağa qərar verib
Kənan uşaqlıq fotosunu paylaşdı
Əri aktrisaya 3 milyonluq hədiyyə verdi
SMS-siz evdən çıxanlar bu hallarda cərimələnməyəcək - VİDEO
Qadın.Net-lilərin ilk körpə həyəcanı (3-cü hissə)
Rulet tortu (foto resept)
Corc Floydun ailəsi göz yaşları içində ədalət istədi - VİDEO
Sevil Əliyeva yubileyini qeyd edir
“ASAN xidmət” işini bərpa edir - RƏSMİ
Günün qoroskopu: çevik, hiyləgər, fəndgir olun
HAVA necə olacaq? 15 İyun
Bengü doğum anını paylaşdı-FOTO
Kartof qəlyanaltısı (foto resept)
Baş nazirdən qərar: Yeni statusda kolleclər yaradılır - SİYAHI
Çələng rulet (foto resept)
Alt paltarları haqqında təəccübləndirən 3 fakt
MN əsir götürülmüş erməni komandirin üzərindən çıxan əşyaları təqdim etdi - FOTO
2018 MTV Avropa Musiqi Mükafatları: Qırmızı Xalça
Azərbaycana "donuz qripi" gələrsə...
Bred Pitt 30 yaşlı aktrisa ilə eşq yaşayır? - FOTO
Beren Saat məşhurluğu həbsxanaya bənzətdi-MÜSAHİBƏ/VİDEO
İyunun qeyri-iş günləri məlum oldu
Havanın işıqlanması ilə ermənilərin vurduğu ziyan üzə çıxır
Azərbaycanın Dövlət bayrağının istifadəsi qaydaları haqqında qanuna dəyişiklik edilib
Qeyri-adi yaradıcılıq nümunələri
Yeni quş qripi pandemiyaya çevrilə bilər
Azərbaycanda zəlzələ oldu
Prezidentin köməkçisi: “Ermənilər qorxurlarsa, işğalı dayandırmalıdırlar” - VİDEO
Rayon maşınları Bakıya nə vaxt buraxılacaq?
Milli Məclis orduya dəstək üçün çarx hazırladı - VİDEO
Qış sezonu rəngli keçəcək
Dövlət Sərhəd Xidmətindən koronavirusla bağlı VACİB AÇIQLAMA
Şans peçenyesi
Galaxy S5 smartfonu istehsal ediləcək
İpoteka və Kredit Zəmanət Fondu vətəndaşlara müraciət etdi
Azərbaycanda I və IV qruplar üzrə qəbul imtahanlarının nəticələrini açıqlandı
Günün qoroskopu:Hisslərinizə əsir düşməyin
ABŞ Senatına nəzarət 2021-ci ilə qədər təxirə salına bilər
Namaz və onun qaydaları (8-ci hissə)
Bayram da gülmək gərək
Qızardılmış toyuq-Gürcü mətbəxindən (foto resept)
İlham Əliyev məmurlara son xəbərdarlığını etdi
Marsdan gələn “cəhənnəm səsləri” – NASA-dan sensasion kəşf
- ŞƏRHLƏR