Hündürlüyü 1,5-2 bəzən isə 7 metrə çatan xına bitkisi 20-30 il yaşayır. Bitkinin birinci ildə verdiyi məhsul daha keyfiyyətli olur. İsti iqlim şəraitində xına bitkisi kol və ağac şəklində, mülayim iqlim şəraitində isə ot şəklində bitir. Çiçəklərinin rənginə görə xına ağ çiçəkli və qırmızı çicəklidir. Çiçəkləri qızılgül kimi ətirlidir, noxud boyda yumru meyvə gətirir və toxum bu meyvələrdən alınır. Ucu iti, yumurtavari yarpaqlarının uzunluğu 3-5 santimetr, eni 1,5-2 santimetrə çatır.
Təbii şəraitdə xına Şimali Afrikanın, Ərəbistanın, Livanın, Pakistanın, İranın, Yəmənin, Somalinin, Şri-Lankanın, Hindistanın, Yaponiyanın, Floridanın, Kaliforniyanın tropik və subtropik iqlimə malik olan dağ ətəklərində bitir. Aparılan təcrübələr göstərir ki, Azərbaycanda (Abşeron, Şirvan, Naxçıvan zonalarında) və Cənub-Şərqi Türkmənistanda, həmçinin Qara dəniz sahillərində geniş becərilə bilir. Alimlərimizdən əczaçılıq elmləri doktoru R.K. Əliyev xınanın bütün hissələrini, o cümlədən rəngləyici maddələrini təmiz kristal şəklində alaraq klinik sınaqdan keçirmiş və müəyyən etmişdir ki, xınadakı rəngləyici maddələr qüvvətli antiseptik xassəyə malikdir. Aparılan kimyəvi analizlər göstərir ki, xına tozunda müxtəlif yağlar, sellüloz, azot, kül, pantizon, kitrə, antraqlikozidlər, rəngləyici maddələr, tannin maddələri, xlorofil, S və K vitaminləri vardır.
Ekstraksiya yolu ilə xınadan alınan xlorofilli maddədən ekzemanın və irinli yaraların mualicəsində geniş istifadə olunur. Rəngləyici kristalın suda 1 % -li, spirtdə isə 5 %-li məhlulundan irinli yaraların, xüsusilə follikulit xəstəliyinin müalicəsində istifadə olunur. Yaranın ətrafına və üstünə həmin məhluldan sürtdükdə 3-4 gündən sonra yara tamamilə sağalır. Şərq təbabətində xına tozundan sulu yaraları qurutmaq üçün səpmə dərmanı şəklində, sarılıq xəstəliyinin müalicəsində, mədə pozğunluğunda, qızılçada, göz xəstəliklərində, podaqraya qarşı dərman kimi istifadə olunur.
Hindistanda isə ciyər, dalaq, revmatizm, cüzam və çətin müalicə olunan dəri xəstəliklərini xına ilə müalicə edirlər. Xına boyaq, bəzək məqsədi ilə də istifadə edilən ən qədim bitkilərdəndir. Saçın, saqqalın boyanmasında, əl-ayaq dırnaqlarının bərkiməsində xına sınanmış bitkidir. Xınanın çicəklərindən müxtəlif ətirlər alınır. Xınalı sabundan və şampundan istifadə etdikdə saç parlaq şabalıdı rəngə çalır.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
190 manat ailədən bir neçə nəfərə verilə bilər - Rəsmi
Karantinə fərqli yanaşma-FOTO
Noutbukun üstünə su dağılarsa nə etməli?
"Tezbazar" salatı (foto resept)
Uşaq otaqları üçün fərqli dizaynlar
Putin Türkiyə şərti qoydu
Gün var, əsrə bərabər: Ötənləri yada salaq
Hava haqqında - 21.01.2014
Bakının ən böyük yolkası harda qurulur?
Harvard qatığın faydasını tapdı
"Facebook"ın işində PROBLEM yarandı
Şuşanın ətrafı minalardan təmizlənir - VİDEO
Ayrıldınızsa, unudun!
Putin İrana nadir Quran apardı
Şokoladlı portağal dilimləri (foto-resept)
HAVA necə olacaq?
İslamda qeybət edənin cəzası
Tarkan gənclik FOTOsunu paylaşdı
Qaz olmayacaq!
Öskürəyin əlamətlərinə görə koronavirus olub-olmadığınızı təyin edə bilərsiniz
Sevgi ruhu canlandırır
Bir həkimin dilindən...
Kraliça yeni işçi axtarışına çıxdı-FOTO
Onun əl işi Azərbaycanda ilkdir - FOTOLAR
Yay salatı (foto resept)
Qar yağacaq, külək əsəcək
“Düşmənin texnikası məhv edilməsəydi, atılacaq raket Bakıya düşə bilərdi” - RƏSMİ
Bakıda ət kəsimi yerləri ləğv edilir
Ağdamla birlikdə Milli Qəhrəmanın məzarı da azadlığa qovuşdu
Düşmən bir günə daha 59 hərbçisinin məhv olduğunu etraf etdi
Qarabağın ən son görüntüləri-Video
Boşanmalar ən çox hansı yaşda qeydə alınır?
Ermənilər yenə səfirliyə yumurta atdılar
Xanımlarımızın kompleksləri
Arıqlamaq üçün ideal bitki-Razyana
Koronavirus bu şəxsləri öldürmür - ARAŞDIRMA/VİDEO
2100-cü ildə Çin əhalisi azalacaq
Suqovuşandakı son vəziyyət “Haber Global”ın kamerasından... - VİDEO
Dünənki qoxu ilə bağlı analizlərin nəticəsi məlum oldu
Əkiz hamiləliyin yaranma səbəbi və riskləri
Yeni “Nu poqodi”də Canavarın 3D görüntüsü təqdim olunub - FOTO
Günün qoroskopu: nə istədiyinizi anlayacaqsınız
Şüuraltı
Zoğalın bilmədiyimiz faydaları
Qadınların yaşını göstərən bədən üzvləri
30 minlik borc sənədi Ebruya göndərildi
Dünyanın ən kök qadını 5 həftəyə 140 kq arıqladı
Yeni il salatı (foto-resept)
Azərbaycanda yağış yağacaq
Cennifer yenidən Diqqət Mərkəzindədir
- ŞƏRHLƏR