Yüksək kimyəvi dayanıqlığa malik olan 4 milyard yaşlı zirkon kristalları dünyanın yaranmasına dair ciddi ip ucları verir. Elm adamları bu izləri təqib edərək, həyatın yaranmasındakı bio-kimyəvi reaksiyaları ortaya çıxarmağa çalışırlar.
Qadin.Net teleqraf-a istinadən xəbər verir ki, dünyanın müxtəlif bölgələrindəki qayalıqlarda 4.1 milyard yaşında olan zirkon mineralları tapılıb.
Elm adamlarının “zaman kapsulu” adlandırdığı bu kristallar həyatın yarandığı mühitlə bağlı yeni detalların öyrənilməsinə kömək edə bilər.
Yəni, zirkon kristalları dünyanın yaranma şəraiti haqda ilk siqnallar hesab olunur. Roçester Universitetinin alimi Dastin Trail zirkonların planetimizin inkişaf mərhələsindən qalmış yeganə dəlil olduğuna inanır.
Trail və həmkarları “Proceeding of the National Academy of Science” bu barədə yaranmış suallara cavab tapmağa çalışır. Zirkonlardakı kimyəvi elementlərdən istifadə edən elm adamları ən qədim biokimyəvi reaksiyaların baş verdiyi ibtidai dünyaya aid olan bir sıra qalıq təsbit edib. “ASTER” komsik cihazı Avstraliyanın Cek Hills bölgəsində hələlik çıxarılmayan və təxminən 4.4 milyard il əvvələ aid olduğu bildirilən Yer qabığının zirkonla zəngin ən qədim parçasını qeydə alıb.
4 milyard il əvvəl nə baş verib?
4.5 milyard il əvvəl Yer kürəsi yaranarkən bugünkündən fərqli olaraq, intensiv meteorit yağışı altında qalan və vulkanik partlayışlar səbəbindən lavalarla dolu bir səthə malik idi. Elm adamları bu prosesi “Hadean” adlandırıb.
Elm adamlarına görə, Yer kürəsi süxurda plitə tektonikası ilə qədim süxurları dəyişən və lava axınları ilə yeni yaranmış torpaq səthini sərtləşdirən bir prosesi təkrar edir. Dünyanın yaranmasının ilk bir neçə yüz milyon ili ilə bağlı heç bir dəlil qalmadığı üçün müxtəlif nəzəriyyələr irəli sürülür. Sərt quruluşa malik olması səbənindən bu təkraredici prosesdəki yüksək təzyiq və temperatura əsaslanan zerkon kristalları dünyanın ilk inkişaf mərhələsi ilə bağlı ip ucları verir. Oksigen izotoplarını öz daxilində toplayan zirkonlar planetimizin bəzi bölgələrinin 4.3 milyard il əvvəl su altında olduğunu ortaya çıxarıb. Araşdırmaçılar Yer səthinin planetin yaranmasından sadəcə bir neçə yüz milyon il sonra soyuduğunu ehtimal edirlər.
Həyatın yaranması…
Keçən illərdə isə araşdırmaçılar 4,1 milyard illik zirkonlarda karbonla zəngin qalıntılar tapdı və həyatın yaranma kökəninə bir qədər də yaxınlaşdılar. Ucla Universitetinin bir qrup elm adamı Qərbi Avstraliyada tapılan 10 min zirkon üzərində araşdırma aparıb. Araşdırmaçılar bu zirkonlardan 656-sində qara ləkə təsbit edib, 79-nu isə xüsusi prosedurla analiz ediblər. Kimyəvi araşdırmadan sonra bu 79 zirkondan birinin 2 hissəsində qrafit və saf karbon tapılıb. Elm adamları hələlik qrafitin yaşını təxmin edə bilmir, lakin məlum olan budur ki, zirkon 4,1 milyard yaşındadır və qrafit bundan da qədimdir.
Sirli kristallar…
Trail və həmkarları istifadə edilmə xüsusiyyətinə malik və bu gün qayalıqların 75%-də tapılan silisium və oksigen üzərindən dünyanın yaranmasının ilkin dövrlərini araşdırmağa başlayıb. Zirkonlarda olan oksigen və silisiumun analizində son dərəcə həssas olan ölçü metodlarından istifadə edilib. Bu məqsədlə Cek Hillsdən 4 milyard illik zirkonlar toplanılıb. Elm adamları bu qədim mineralların kimyəvi quruluşunu öyrənmək üçün daha diqqətə çarpan kökənə malik olan azyaşlı zirkonlarla müqayisə ediblər.
Analizin nəticəsi…
Müxtəlif mühitlərdə su və qayalarla qarşılıqlı əlaqələrini ortaya çıxarmaq üçün sınaqdan keçirilmiş bəzi zirkonlar suyun yaratdığı qayaların kimyəvi elementlərini daşıyırlar. Digər zirkonlar okeanlar və göllərdə dəmirin meydana gəlməsində iştirak etmiş kvarslı qaya tipi və ya kristallaşdırılmış mineral izlərinə malikdir. Bəzi zirkonlar isə suyun maqnezium və dəmirlə zənginləşdirilmiş qayalarla reaksiya girərək özünü bu strukturlara daxil edən bir prosesi ehtiva edir. Ən əsası, zirkon izlərinin müəyyənləşdirildiyi bu proseslərdən hər birinin ilk biokimyəvi reaksiyaların həyatın başlanğıcı olduğu ətraf mühit boşluğunun yaranmasında iştirak etdiyi ehtimalı idi.
Bu nəticə Ucla Universitetində Elizabet Bell və heyətinin ehtimallarını təsdiq edir.
XƏBƏR LENTİ
Üçgözlü ilan
Köhnə kitablar üzərində rəsm əsəri
İlham Əliyevlə eyni fikirdəyik
Bülent Ersoydan Tarkana gecikmiş toy hədiyyəsi
"Səkkizinci qitə"yə dair yeni dəlillər tapıldı
2014-cü ilin babet modelləri
Günün ulduz falı - 28.02.2014
Həyatı üç il uzatmaq üçün cəmi beş dəqiqə lazımdır
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir?-31 Mart
Hava haqqında
Payızda yaz havası
Şagirdlərə VACİB XƏBƏRDARLIQ: Sabahdan etibarən...
Kəlbəcər Azərbaycana rusiyalı sülhməramlıların nəzarəti ilə təhvil verilib - VİDEO
Ağcabədinin Qiyaməddinli kəndi atəşə tutuldu - RƏSMİ
Depressiyadan qorunmağın yolları
Bəlğəmi nə təmizləyər?
Con Frenç Sloanın rəsmləri (4)
Erməni silahı susmur
Türkiyədə dəhşətli həbsxana tapıldı
Azərbaycanın Dövlət bayrağının istifadəsi qaydaları haqqında qanuna dəyişiklik edilib
Aforizmlər
Dünyanın ən təmiz dənizləri
Bulvarda fləşmob – “Himnimizi bir yerdə oxuyaq” - FOTO
LCD monitor və LCD TV necə təmizlənməlidir?
Bakıda daha bir "yol ələyi" yaradılır
Nataşa Korolevaya keçmiş ərindən danışdı
“Müsəlman qardaşlar”ın fəaliyyəti qadağan edilə bilər
82-ci Oskar(2010) mərasimindən platyalar
Amerikalı onkoloq xərçənglə bağlı HƏR ŞEYİ AÇDI
Azərbaycanda sabahdan daha bir məhdudiyyət LƏĞV OLUNUR
Cəlilabadda unikal tapıntı: tarixi salnamə aşkarlandı
İşçilərin hüquqlarını pozan sahibkarlar həbs olunacaqlar
Zəngilansız 22 il
Sevənləri "Tez evlənin" yazdılar-FOTO
Metronun bağlanmasının əsas səbəbi açıqlandı
Leninin mumiyasını rekord məbləğə almaq istəyir
Üç gün toy edən modelyer
Əhaliyə xəbərdarlıq
Hacılarımız qayıdır
Niderlandda Azərbaycan diaspor təşkilatları sırasına daha ikisi qatılıb
Ən istedadlı bürclər hansıdır?
Hava haqqında - 01.02.2014
Günün qoroskopu: məsləhət üçün təcrübəli insanlara müraciət edin
Koronavirusun müalicəsində İNQİLABİ ÜSUL: Seroloji testlərin üstünlükləri
Düyünün içindən 3 milyon pul çıxdı – FOTO
Şəhid atasından qürurverici sözlər - VİDEO
Maradona vəfat etdi
Alimlərin yeni iddiası: Buzlaşma dövrü 2020-də başlayacaq
Aralıq dənizində raket müharibəsi başladı?
Arıqladan cəfəri suyu
- ŞƏRHLƏR