![](/uploads/posts/2014-01/1391150942_mehemmed_emin_resulzade_00.jpg)
Milli.Az anspress-ə istinadən bildirir ki, Məhəmməd Əmin Rəsulzadə 1884-cü il yanvarın 31-də Bakının Novxanı kəndində anadan olub. Türk və İslam dünyasında ilk demokratik, hüquqi və dünyəvi dövlət nümunəsi olan - Azərbaycan Demokratik Respublikası - deyilərkən ilk ağıla gələn Məmməd Əmin Rəsulzadə olur. ADR 27 may 1918-ci ildə Tiflis şəhərində Azərbaycan Milli Şurası tərəfindən elan edildikdən sonra 1918-ci il mayın 28-də özünün müstəqilliyini qeyd etmişdir.
Siyasi fəaliyyəti ilə yanaşı, ədəbi yaradıcılığını da davam etdirən M.Ə.Rəsulzadənin “Müxəmməs” adlı ilk əsəri “Şərqi Rus” qəzetində çap olunmuşdur. Ə.Rəsulzadənin Əli bəy Hüsenzadənin redaktor olduğu Fyuzat, həmçinin Əhməd bəy Ağayevin redaktorluğu ilə çıxan "İrşad" və "Tərəqqi" qəzetlərində müxtəlif mövzularda məqalələri və şeirləri çap olunmuşdur. 1908-ci il dekabrın 5-də Məhəmməd Əminin "Qaranlıqda işıqlar" pyesi tamaşaya qoyuldu. Pyesin ana xəttini milli oyanış və istiqlal hərəkatının təbliği təşkil edirdi. M.Ə.Rəsulzadə Türkiyədə olarkən "Yeni lisançılar və türkçülər" məqaləsini, Təbriz həyatından bəhs edən "Bir xan" adlı kiçik hekayəsini, "Dil – ictimai bir əməldir" yazısını "Şəlalə" jurnalında çap etdirir. Sonuncu məqalədə o, Azərbaycan türkcəsini göz bəbəyi kimi qorumağı xalqının qarşısında ən mühüm problem kimi qaldırır. M.Ə.Rəsulzadə 1928-ci ildə İstanbulda "İnqilabçı Sosializmin iflası və demokratiyanın gələcəyi", "Millət və Bolşevizm" və "Qafqasya türkləri" kimi əsərlərini çap etdirmişdir. Həmin ildə onun redaktorluğu ilə "Azəri türkü" (1928-1931), sonra isə "Odlu yurd" (1929-1930) jurnalları və həftəlik "Bildiriş" (1929-1931) qəzeti də nəşr edilməkdə idi. 1930-cu ildə M.Ə.Rəsulzadənin Parisdə fransız dilində "Azərbaycan və istiqlaliyyəti" və rus dilində "Qafqaz problemi ilə əlaqədar olaraq panturanizm" kitabları çap olundu. 1931-ci ildən M.Ə.Rəsulzadənin mühacirət dövrü Avropa ölkələrində davam edir. Onun redaktorluğu ilə Berlində ayda üç dəfə nəşr edilən "İstiqlal" (1932-1934) qəzeti və "Qurtuluş" (1934-1938) jurnalı çap edilirdi. 1933-cü ildə M.Ə.Rəsulzadənin Berlində çap olunan "Azərbaycan respublikası haqqında bəzi qeydlər" adlı kitabı da böyük maraq doğurur.
M.Ə.Rəsulzadə həm də görkəmli ədəbiyyatşünas idi. Onun 1936-cı ildə Berlində "Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatı" məqaləsi çap edilmişdir. 1938-ci ildə Berlində alman dilində "Azərbaycan problemi" və 1939-cu ildə Varşavada polyak dilində çıxmış "Azərbaycanın hüriyyət savaşı" kitablarının adlarını çəkməmək olmaz. O, 1938-ci ildən Polşa hökumətində məsləhətçi işləmiş, sonralar 1940-cı ildən Rumıniyada yaşamışdır. Onun 1943-cü ildə İstanbulda nəşr olunmuş "İslam-türk ensiklopediyasının" 1-ci cildində "Azərbaycan ləhcəsi" adlı məqaləsi çap edilmişdir. 1947-ci ildən Ankaraya köçən M.Ə.Rəsulzadənin 1949-cu ildə "Azərbaycanın kültür kələnkləri" adlı kitabı işıq üzü görmüşdür. Onun "Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatı" (1950-ci il) və "Çağdaş Azərbaycan tarixi" (1951-ci il) kitabları həmin illərdə M.Ə.Rəsulzadənin məhsuldar işlədiyini göstərir. O, 1951-ci ildə Ankarada "Azərbaycan şairi Nizami" adlı sanballı monoqrafiyasını çap etdirməklə dünya nizamişünaslığına bir çox yeniliklər gətirib. 1955-ci il mart ayının 6-da gecə saat on birə on dəqiqə qalmış Məmməd Əmin Rəsulzadə dünyaya gözlərini əbədi bağladı...
Ölərkən də dilində “Azərbaycan, Azərbaycan, Azərbaycan!” kəlməsi bitən bu dahinin vəfatı bütün türk dünyası üçün ağır bir itki oldu. Məmməd Əmin Rəsulzadənin anadan olması münasibətilə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Əbülfəz Elçibəy "Görkəmli ictimai-siyasi xadim M. Ə. Rəsulzadənin totalitar sovet rejimi dövründə repressiyaya məruz qalmış ailə üzvlərinin Azərbaycana qaytarılması və onların sosial-məişət məsələlərinin həlli haqqında" 24 dekabr 1992-ci il tarixli, 254 nömrəli sərəncamı imzalayıb. Bundan əlavə ulu öndərimiz Heydər Əliyev "Azərbaycanın görkəmli ictimai-siyasi xadimi M. Ə. Rəsulzadənin anadan olmasının 110 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında" 29 dekabr 1993-cü il tarixli, 79 nömrəli fərmanı imzalayıb. Bu gün "Bir kərə yüksələn bayraq, bir daha enməz!" şüarı böyükdən kiçiyə hər kəsin dilinin əzbəridir. Bu şüar bizlərə Məmməd Əmin Rəsulzadədən yadigar qalan bayrağa hörmət simvolu, azadlıq hərəkatının devizidir.
Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev də Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin 130 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında sərəncam imzalayıb. Sərəncama görə, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası, Təhsil Nazirliyi və digər aidiyyəti qurumlarla birlikdə Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin 130 illik yubileyinə həsr olunmuş tədbirlər planını hazırlayıb həyata keçirməlidir.
Mənbə: Milli.Az
![](/sfiles/img/icons/news-icon.png)
XƏBƏR LENTİ
İnsanlara xoşbəxtlik verən 7 qoxu
"Özünü kəşf et!" - 6
Azərbaycanda maraqlı hadisə: aypara formasında yumurta
"ABŞ Suriyada əməliyyatı davam etdirməyə hazırdır"
"Barselona"nın ulduzu qalır
Dünya çempionatında Qurani-Kərim paylanılır
Telefonunuza aksesuar seçərkən diqqətli olun
Bakıda daha bir marşrut xətti istifadəyə verilir
"Oxucu sevgisi arzu etdiyim ən böyük hədiyyədir..."
Yer kürəsinin əkizi tapıldı
Castin Biber xanımının FOTOlarını paylaşdı
Merve Bolğur paylaşımı ilə diqqət çəkdi-FOTO
Şokoladlı dondurma (foto resept)
Erməni "söz"ü: ATƏŞKƏSİ 119 DƏFƏ POZDULAR
Hava haqqında
DİN Daxili Qoşunlarının Ali Hərbi Məktəbinə əlavə kursant qəbulu elan edilir
İki şəhidimizin övladları dünyaya gəldi
Şadlıq evlərində vəziyyət necədir?
Sadə və gündəlik ayaqqabılar
Azərbaycan Dünya çempionatında daha iki medal qazandı
Hadiseyə ağır itki
2018-in dəbi necə olacaq?
Emin Ağalarov “Forbes”ə müsahibə verdi
Elmə məlum olmayan dəniz canlısı tapıldı - FOTO
Makiyaji incəsənətə çevirən Luna
Azərbaycan dəmir yollarında yenilik var
Whatsapp-da 3D yenilik
Dəbli boyunbağılar
Ərdoğandan Azərbaycan xalqına BÖYÜK DƏSTƏK
Son günlərdə ən məşhur modellər
Dünyada ən populyar brauzer hansıdır?
Doğuşdan qorxuram
Azərbaycanda nə qədər qadın sürücü var?
YUXU NƏDIR?
Edamdan 18 il sonra bəraət aldı
Qadın və ananın həqiqi məqamı
Anjelina Jolienin tərzi
Məşhur model yorğunluğunu belə ifadə etdi-FOTO
Abituriyentlərinin nəzərinə!
Nokia brendi yox olur
İranın Milli İnkişaf Fondu Azərbaycana sərmayə yatırmağa hazırdır.
Toxumaq dərsi-7
İki il əvvəl yoxa çıxan qadın dənizin ortasında tapıldı
İnsanı öldürən 10 ərzaq
Pulu uşağa necə tanıtmalı?
Putini qəzəbləndirəcək qərar
Mina partladı: 5 hərbçi yaralandı
Qızdırma salan dərmanlar uşaqlar üçün təhlükəlidir
İyunun 17-nə manatın məzənnəsi
Sarıkökün faydaları
![](/sfiles/img/icons/valuable-icon.png)
- ŞƏRHLƏR