"Və (yada sal) bir vaxt ki, biz cinlərdən bir neçə nəfəri sənə sarı yönləndirdik ki, Quran dinləsinlər. Elə ki onun yanında oldular, dedilər: "Susun!" Tamamlanan kimi qövmlərinə sarı geri döndülər ki, onları xəbərdar etsinlər". (Əhqaf, 29)
"Sarafnə" yönləndirdik, "nəfəran" camaat, dəstə, üç-qırx arasında olan kəslər", "ənsıtu" - "insat" məsdərindəndir, yəni qulaq asmaq səbəbilə sakit durmaq deməkdir. "hədaruhu" yanına gəldilər, yanında iştirak etdilər. "Hu" zəmiri Quran, yaxud Peyğəmbərə qayıdır. "Munzirin" qorxudanlar deməkdir. Yəni bu dəstə Quranı eşitməklə müsəlman oldular və İslamı təbliğ etmək, yeni dinin xəbərini öz növlərindən olanlara çatdırmaq naminə geri döndülər və Allaha sarı dəvət edən oldular.
Bu ayənin nazil olma səbəbi budur ki, Peyğəmbər Zeyd ibn Harisə ilə birlikdə Məkkədən Əkkaz bazarına getdi. O, camaatı İslam dininə dəvət etmək istəyirdi. Camaatı təbliğ və dəvət etdikdən sonra kimsə Peyğəmbərə diqqət göstərmədi və onun dəvətini qəbul etmədi. Sonra Peyğəmbər geri döndü və Məcənnə vadisinə yetişdi. Bu vaxt gecənin bir hissəsi artıq keçmişdi. Peyğəmbər Quran oxumağa başladı. Cinlərdən bir dəstə Allah Rəsulunun Quran oxunuşunu eşitcək, maraqla dinləməyə başladılar və bir-birinə tapşırdılar ki, Qurandan faydalanmaq naminə sakit olsunlar. Peyğəmbər Quran oxuyub bitirən kimi cinlər öz tayfalarına sarı qayıdıb dedilər ki, biz Musadan sonra nazil olan səmavi Kitabın ayələrindən faydalandıq. O, Tövratı təsdiq etməkdən əlavə, həqiqətə və düzgün yola sarı hidayət edirdi. Buna görə də gərək İslam Peyğəmbərinin dəvətini qəbul etmək və ona iman gətirmək lazımdır. Odur ki, Allah Rəsulunun yanına gəldilər və İslamı seçdilər. Sonra bu ayədən əlavə, "Cinn" surəsinin birinci ayəsi nazil oldu. Peyğəmbər Əlini məmur etdi ki, İslamın göstərişlərini onlara öyrətsin. Nəticə etibarilə, onlardan bir dəstəsi iman gətirdi və digər dəstəsi küfr durumunda qaldılar. (Əl-Burhan fi təfsiril-Quran)
İbn Əbu Şeybə İbn Məsuddan rəvayət etmişdir ki, cinlər Allah Rəsulunun yanına gəldilər və Peyğəmbər Bətnu Nəxlədə Quran qiraətilə məşğul idi. Quran ayələrini eşidən kimi bir-birinə göstəriş verdilər ki, sükut etsinlər və onlar doqquz nəfər idi. (Lubabun-nuqul fi əsbabin-nuzul)
Bir çox ayələr göstərir ki, cinlər də insanlar kimi ilahi vəzifələrə (şəriət təkliflərinə) malikdir. Onlar öz əməl, rəftar və davranışları müqabilində cavab verərək əməllərinin əvəzini alacaqlar. Cinlər insanların gözlərindən gizli olan varlıqlardır. Quran ifadəsinə görə cinlər xalis oddan (tüstüsüz oddan) yaradılmışlar. (Bax, "Rahmən" surəsi, 15).
Onlar arasında da insanlar kimi kişi və qadın vardır. Doğub törəyib çoxalırlar. Yaşayıb, ölürlər. Quran qeyd edir ki, onlar da insanlar kimi şəriət qarşısında öhdəçilik daşıyırlar. (Zariyat, 56)
Cinlər haqqında başqa bir ətraflı yazıya ehtiyac vardır ki, onlar haqqında da yazı hazırlayıb paylaşmağa çalışaram.
Farid Abdullah
XƏBƏR LENTİ
- ŞƏRHLƏR