Günəş nədir?-Günəş bizə ən yaxın ulduzdur. Bəs ulduz nədir? Əsasən hidrogen və heliumun qarşılıqlı reaksiyasından enerji yaradan plazma kürələri olsa da, daha ağır elementlərdən (kobalt,nikel) təşkil olunmuş ulduzlar da mövcuddur.
Süd yolu qalaktikasının Orion qolu üzərində qalaktikanın mərkəzindən təxminən 30.000 işıq ili uzaqlıqda olan Günəş öz ətrafında 1 dövrü 25 günə tamamlayır. Günəşin xüsusiyyətlərini birbaşa verib beyninizi yormaqdansa, onu Yer kürəsi ilə müqayisə edib yazmaq daha məqsədə uyğundur. Günəşin diametri Yerin diametrindən 109 dəfə böyük, yəni 1.500.000 km-dir. Həcmi dünyanınkından 1.300.000, ağırlığı isə 330.000 dəfə böyükdür. Günəşin səthində istilik 5500 dərəcə, nüvəsindəki istilik isə 15.600.000 dərəcə selsi təşkil edir. Yer kürəsi Günəşdən gələn istiliyin 2 milyardda 1 hissəsini alır, qalan istilik isə kosmosda dağılır.
Günəşi araşdırarkən onu aşağıdakı hissələrə bölmək məqsədə uyğundur:
Nüvə-hidrogen və helium reaksiyalarının getməsi üçün lazımlı enerjinin yarandığı yerdir. Suyun sıxlığının 160 qatına bərabər sıxlığı vardır. Dəmirin sıxlığının isə 20 qatı. Ancaq bu sıxlığa baxmayaraq Günəşin nüvəsi qaz şəklindədir.
Radioaktiv bölgə-nüvədən kənar bölgələrə fotonlarla enerji daşınmasını təmin edir.
Konvektiv bölgə-mərkəzdən gələn istiliyin daşınmasını həyata keçirir.
Günəşin səthi (Fotosfer)-fotosfer işıqlı kürə deməkdir. 500 km qalınlığındadır.
Günəşin atmosferi-istilikdə azalma və artmalar müşahidə olunan bölgədir.
Kromosfer-Günəş tutulması olarkən qaranlıq Ayın kənarında incə bir təbəqə görsənir. Bu kromosferdir. Rəng kürəsi də adlanır və 2000-3000 km qalınlığa malikdir.
Günəş 4,6 milyard il bundan əvvəl böyük molekulyar buludun çökməsinin nəticəsi olaraq yaranmışdır. Bu fikrə görə Günəş girdab kimi dönən qaz və toz buludundan təkamül etmişdir. Daha sonra içəridəki atomlar yüksək sürətlə reaksiyaya girmişlər. Demək olar ki, kütlənin bütününün toplandığı mərkəzin istiliyi ətrfındakı diskə görə daha da artdığı zaman kütlə çəkimi (qravitasiya), qaz təzyiqi, maqnit sahələri kiçilən buluda təsir etdi və 200 AU diametrində öz ətrafında dönən bir diskə çevrildi (*1AU=təxminən 150milyon km). Bu ölçü vahidi Yerdən Günəşə qədər olan məsafəyə bərabərdir. Mərkəzdə çox yüksək temperatura malik bir ön ulduz yarandı (yeni yaranan ulduzlar belə adlandırılır).
Kosmosda ulduz yaranan bölgələri araşdırdıqda məlum olur ki, əksər ulduzlar daha qədim və böyük olan ulduzların həyat müddətlərini başa vurmalarından yaranır. Bu hadisə Supernova adlanır.
Günəşin yaşı 4,6 milyard il (daha dəqiq hesablamalarla 4,57milyard) hesab olunur. Həyatının yarısına gəlmiş olan bu ulduzda yarandığı dövrdən indiyə kimi 100 dünya ölçüsündə maddə enerjiyə çevrilmişdir.
Supernova kimi partlayacaq qədər böyük olmayan Günəş gələcək 5-6 milyard il içində "qırmızı giqant" dövrünə girəcək. Mərkəzində olan hidrogen yanacağı azaldıqca xarici təbəqəsi genişləyəcək və nüvəsi büzülərək daha da isinəcəkdir. Bu prosesdən sonra helium reaksiyaları başlayacaq və karbon ilə oksigen yaranacaqdır. Ola bilsin ki, Günəşin xarici təbəqələri genişləyərək dünyanın orbitinə qədər gəlsin, yəni bu ehtimal da var. Ancaq yəqin ki, bu olmayacaq və Yer kürəsi də öz növbəsində Günəşdən uzaqlaşacaq. Bunun səbəbi isə Günəş qırmızı giqanta çevriləndə kütlə itirməsi və bunun sayəsində də yer çəkimi qüvvəsinin zəifləməsidir. Lakin dünyada olan su buxarlanacaq və Yer kürəsi atmosferi kosmosun dərinliklərinə doğru saçılacaq. Əgər həmin dövrələrə qədər dünyada insan qalsa, (asteroid hücumu, buzlaşma və istiləşmə dövrləri ilə əlaqədar dünyanın həmin dövrə qədər insansız olacağı gözlənilir), elə həmin dövrdə məhv olacaq. Günəşə gəldikdə isə qırmızı ulduz dövründən sonra planet və bulud qarışığı bir cismə çevriləcəkdir. Daha sonra isə yalnız nüvəsi qalan Günəşimiz ağ cırtdana çevrilib həyatını başa vuracaqdır. Günəşdə qeyd elədiyimiz həyat dövrü onun ölçüsündə olan digər ulduzlarda da eyni ssenari ilə təkrarlanır.
Ulduzların həyat dövrünü bu şəkildən aydın görə bilərsiniz. Yuxarıdakılar Günəş tipli (orta və kiçik) ulduzların, aşağıdakılar isə böyük ulduzların həyat dövrü hesab olunur.
Coşqun
XƏBƏR LENTİ
Amerika Yəhudi Komitəsinin gənc qanadı ACCESS Qrupu Azərbaycanın ABŞ-dakı səfirliyində olub
Sabah bu saatda nə baş verəcək? - Telefonlarınıza diqqət edin...
İddialı serial gözlənilmədən final edir
Azərbaycanda 4 otelin lisenziyası dayandırıldı
Burak Özçivit yeni foto paylaşdı-FOTO
Günün qoroskopu:Bədxərclik etməyin!
Geyimdəki iyi yox edən asılqan hazırlandı
Yaponiyada 2018-ci il doğum göstəricisi aşağıdır
Bakıda ərzaq qıtlığı təşvişi
İranla "altılıq" ölkələri arasında növbəti nüvə müzakirələri başladı
Gözəl dəri üçün kartof maskası
Kredit almaq asanlaşır
2013-cü il ən isti illərin onluğuna düşəcək
Sarkisyan Qarabağla bağlı şərt qoydu
Avtobusdan istifadə edənlər, MÜTLƏQ OXUYUN
Elm adamları şokda: Koronavirus hüceyrədə gizlənir
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir? - 15 mart
Rusiya sülhməramlıları Laçın dəhlizində - VİDEO
Bütün dünyanı metro birləşdirəcək? - FOTO
Məşhur cütlük evləndi-FOTO
Metro pulsuz kurs keçəcək
Demet Akalın bahalı pencəyi ilə diqqət çəkir-FOTO
Meyvə yeməklə 12 günə arıqlayaq
Ərdoğandan Avropaya çağırış: “Azərbaycanın ərazi bütövlüyü barədə tutarlı mövqe ortaya qoyun”
“Samsung Galaxy S9”un təqdimat tarixi açıqlandı
Məşhur qadınlardan sevgi tövsiyələri
Mehriban Əliyevadan Bayraq Günü paylaşımı - VİDEO
Paltarınıza saqqız yapışıb?
Azərbaycan ordusu daha bir əsgərini itirdi
"Tibbi sığorta haqqında" qanunuyla bağlı işçi qrup yaradıldı
Azərbaycandan ABŞ-a etiraz
Qarabağda sülhə hazırlıq
Mikroelementlər-1
Məşhur aktrisadan gözlənilməz AÇIQLAMA
Qarğıdalı pizzası (foto resept)
Vətən Müharibəsində kəşfiyyatçı meşədə övladını itirib: “Oğlum gözümün qabağında vuruldu” - VİDEO
Bu da konsept Ford Everest - FOTO
Azərbaycanda yaxşı iş tapmaq niyə çətindir?
Yaponiya Urmiya gölünün bərpasına kömək etmək istəyir
Prezidentin qızları sərgidə
1,3 milyon dollarlıq ətir
Qaz tükünə görə dalaşdılar
Bakıda kirayə mənzil problemi yaranıb
Turistin açıq kosmosa çıxması ilə bağlı ilk müqavilə imzalandı
Əqli Mülkiyyət Agentliyindən Fikrət Əmirovun “Kor ərəbin mahnısı” əsəri haqqında AÇIQLAMA
Castin Biber YENİ İMİCDƏ - VİDEO
İspan dili 5-ci dərs
30 yaşa qədər bunları etmək gərəkdir
100 yaşında ürək xəstəliyindən vəfat edən ürək həkimi
Kurt Cobainin iz buraxmış 11 sözü
- ŞƏRHLƏR