Bir çoxumuz maddənin üç halının olduğunu bilirik. Buna ən yaxşı nümunə sudur. Su normal halda maye, donanda buz, yəni bərk, isinəndə də buxar, yəni qaz halına keçir. Bir maddənin molekul quruluşunu itirmədən qazandığı dəyişiklik maddənin üç fərqli halıdır. Ancaq bu xüsusiyyət hər maddəyə xas deyil. Məsələn, barıtı qızdırsaq, o, qaz halına çevrilməz. Barıt partlayar və tamamilə başqa molekul olar. Şüşə isə soyudulsa, bərk maddə xüsusiyyəti qazanmaz, yalnız sərtləşər.
Şüşəni bərk zənn etməyimizin səbəbi isə olduqca sərt olmasıdır. Qədim dövrlərdən qalmış şüşə stəkan və vazaların alt hissələrində qalın şüşə layın meydana gəlməsinin səbəbi şüşənin gözlə görünməyən miqdarda daima aşağıya doğru axmasıdır.
Şüşə niyə maye halındadır?
Bunu daha yaxşı anlamaq üçün bu nümunə üzərində düşünməliyik: su qaz, maye və bərk halında da eyni molekulyar xüsusiyyətlərə malikdir və H2O düsturu ilə təyin olunur. Maye halda olarkən suyu meydana gətirən molekullar bir-birinin üstündən sürüşür, qaz halında olarkən isə molekullar sərbəst şəkildə geniş sahəyə yayılırlar. Ancaq su bərk halda olarkən suyu meydana gətirən molekullar çox simmetrik və qüsursuz nizam daxilində ardıcıl düzülür və kristallaşır. Beləliklə, buz meydana gəlir. Maddənin sərtləşdiyi anda bənzərsiz forma və həndəsi nizamın yaranması o maddənin kristallaşmasıdır. Əgər bir maddə soyuduqda bu simmetrik nizamı əldə edə bilmirsə, o zaman o maddə bərk deyil.
Şüşənin “bərk” olaraq qəbul edilməməsinin səbəbi də budur. Şüşəni meydana gətirən molekullar soyuyanda kristallaşmırlar. Yəni molekullardakı və atomlardakı düzülüş nizamlı deyil. Belə bir nizamlılığı təmin etməyən bir maddə kristallaşa bilməz, bu səbəbdən də bərk hala çevrilə bilməz. Gözlə görünməyən atomların bütün kainatdakı obyektlərin hamısını necə meydana gətirdiklərini öyrənən və bunun üzərində ağıl və vicdanla düşünən hər insan Allahın sonsuz qüdrətini, ağlını və bənzərsiz yaratma sənətini görər və Allahın gücü qarşısındakı acizliyini anlayaraq boyun əyər.
Kazımov İzhar
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Türklər Məkkəyə metro çəkəcək
Əməliyyatsız burun kiçiltmə texnikası
Yıldız Tilbe Bakıda konsert verəcək-FOTO
20 yaşlı qız xərçəng şişini doğdu
McDonaldsa şok! Filiallar bağlanır
Foqts: "Pul heç vaxt mənim üçün önəmli olmayıb"
Avropanın yeni Qarabağ tələbi
Uşaqlarda oyun həvəsi
Forbes azərbaycanlı milyarderlərin adını açıqladı
Gürzə evin vanna otağında 35 bala doğdu
Hadise tanınmaz halda – FOTO
Bu saç düzümü sizi keçəl qoya bilər
Şahzadə QƏZAYA Düşdü -FOTO
Prezidentdən Suqovuşan kəndi ilə bağlı QANUN
"Qarabağ"ın taleyi çexlərə tapşırıldı
Koronavirusla bağlı son STATİSTİKA
Çöp şişdə fərqli kabab (foto resept)
Azərbaycanda daha 471 nəfərdə koronavirus aşkarlandı, 7 nəfər öldü - FOTO
Məktəblərdə vəziyyət acınacaqlıdır, oktyabrdan... - Həyəcan təbili
Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərində erməni əsgər ölüb
2014-cü ilin hörüklü saç düzümləri
Koronavirusa yoluxan hamilə qadın sağaldı-FOTO
Nebahat Çehredən 26 illik ETİRAF
Övladlarının cinsiyyəti bəlli oldu
Ölkədə əhalinin peyvəndlənməsinə başlanılacaq
Bakıdakı taksilərə ciddi dəyişikliklər tətbiq olunacaq
Maykl Ceksonun qızı İsa peyğəmbər rolunda kinoya çəkildi
Məşhur cütlüyün AYRILIQ xəbəri yayıldı-FOTO
Neslihan Kadirə olan sevgisindən danışdı
Dadlı piroq (foto resept)
Kiçik çillə bitdi
Papa Türkiyəyə cavab verdi
Balıqçının toruna görün, nə düşdü
Günün ulduz falı
Günəşin oğlu
Qorxunc statistika: Azərbaycanda cinsi tarazlıq pozulur
Mayli Sayrus ana olacaq
Çəhrayı rəngli ad günü tortu (foto resept)
Xoruzun seçdiyi qız ərə gedəcək - QƏRİBƏ YENİ İL ADƏTLƏRİ
Quduzluq
Sinan Akçıl BOŞANIR
Çin - sivilizasiyanın mərkəzi
Gözaltı torbalar nədən yaranır?
WhatsApp-da daha bir yenilik
Rusiya gəmisi Xəzərin Azərbaycan sahillərində xarab oldu
Bəzi şəhər və rayonlarda sərtləşdirilmiş xüsusi karantin rejiminin müddəti uzadıldı - RƏSMİ
Yuxusuzluğun səbəbləri
Bu ölkədə ərzaq pulsuzdur
Dünya üzrə koronavirusa yoluxanların sayı yarım milyonu ötdü
Azərbaycanda insanın genini dəyişə bilən məhsullar varmı?
- ŞƏRHLƏR