Bir çoxumuz maddənin üç halının olduğunu bilirik. Buna ən yaxşı nümunə sudur. Su normal halda maye, donanda buz, yəni bərk, isinəndə də buxar, yəni qaz halına keçir. Bir maddənin molekul quruluşunu itirmədən qazandığı dəyişiklik maddənin üç fərqli halıdır. Ancaq bu xüsusiyyət hər maddəyə xas deyil. Məsələn, barıtı qızdırsaq, o, qaz halına çevrilməz. Barıt partlayar və tamamilə başqa molekul olar. Şüşə isə soyudulsa, bərk maddə xüsusiyyəti qazanmaz, yalnız sərtləşər.
Şüşəni bərk zənn etməyimizin səbəbi isə olduqca sərt olmasıdır. Qədim dövrlərdən qalmış şüşə stəkan və vazaların alt hissələrində qalın şüşə layın meydana gəlməsinin səbəbi şüşənin gözlə görünməyən miqdarda daima aşağıya doğru axmasıdır.
Şüşə niyə maye halındadır?
Bunu daha yaxşı anlamaq üçün bu nümunə üzərində düşünməliyik: su qaz, maye və bərk halında da eyni molekulyar xüsusiyyətlərə malikdir və H2O düsturu ilə təyin olunur. Maye halda olarkən suyu meydana gətirən molekullar bir-birinin üstündən sürüşür, qaz halında olarkən isə molekullar sərbəst şəkildə geniş sahəyə yayılırlar. Ancaq su bərk halda olarkən suyu meydana gətirən molekullar çox simmetrik və qüsursuz nizam daxilində ardıcıl düzülür və kristallaşır. Beləliklə, buz meydana gəlir. Maddənin sərtləşdiyi anda bənzərsiz forma və həndəsi nizamın yaranması o maddənin kristallaşmasıdır. Əgər bir maddə soyuduqda bu simmetrik nizamı əldə edə bilmirsə, o zaman o maddə bərk deyil.
Şüşənin “bərk” olaraq qəbul edilməməsinin səbəbi də budur. Şüşəni meydana gətirən molekullar soyuyanda kristallaşmırlar. Yəni molekullardakı və atomlardakı düzülüş nizamlı deyil. Belə bir nizamlılığı təmin etməyən bir maddə kristallaşa bilməz, bu səbəbdən də bərk hala çevrilə bilməz. Gözlə görünməyən atomların bütün kainatdakı obyektlərin hamısını necə meydana gətirdiklərini öyrənən və bunun üzərində ağıl və vicdanla düşünən hər insan Allahın sonsuz qüdrətini, ağlını və bənzərsiz yaratma sənətini görər və Allahın gücü qarşısındakı acizliyini anlayaraq boyun əyər.
Kazımov İzhar
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Dünyada topla ən sürətli qaçan futbolçusunun adı
Həkim müalicə edir, təbiət sağaldır...
Dərman ehtiyatı artırılacaq
Azərbaycanda ərzaq qıtlığı yarana bilər? - RƏSMİ AÇIQLAMA + VİDEO
Həqiqət
Körpəniz hər şeyi ağzına aparır?
Məşhur tərzi: Camila Morrone
İlin transfer bombası partladı - 31.5 milyon avro
"Facebook"a qarşı sərt tədbirlər görüləcək
Naxçıvanın muxtariyyəti müzakirə olundu
Köhnə trend geri qayıtdı: İlan dərisi
Prezidentdən yanğın tapşırığı
Azərbaycanda 65 yaşdan yuxarı şəxslərin evdən çıxmasına qoyulan qadağa götürüldü - RƏSMİ
"Baunti" tortu(foto resept)
Burcu Esmersoyun yeni sevgilisi- FOTO
Çində robot keşikçi sınaqdan keçirilir-FOTO
Suriyada hava zərbələri nəticəsində 23 dinc sakin ölüb
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir? - 8 MAY
Ağlamağı qəbahət hesab edənlər, oxuyun!
Əllərimiz mikrob mənbəyidir
Putin "erməni qərarı"nı verdi
Keti Perrinin hamiləlik xəbərləri yayıldı- FOTO
Koronavirusa yoluxan azərbaycanlıda Sibir xorası da aşkarlandı
İlk mavi gözlülər harda yaşayıb?
Bakının piyada kamikadzeləri
Riqada Serjə niyə zurna verdilər?
Əl baxımınıza laqeyd yanaşmayın
Murat Boz evlilik təklifindən danışdı-FOTO
Sabahdan hava dəyişir
"Gəncliyin ən yaxşısı" - (İtaliya-2003)
"Ermənilər əvvəlcə 5, sonra 2 rayonu boşaltmalıdırlar"
İslam bankçılığının Azərbaycana hansı xeyirləri ola bilər?
Memarlarının güldürən əl işləri
Robot pişik təqdim olundu
Yeni tədris ilində məktəblərin taleyi necə olacaq?
Holland pendirli qapalı pide (foto resept)
Azərbaycanlı tələbələrdən QEYRİ-ADİ İXTİRA
İnteryerdə Yeni il
Qurban ətini necə yeməli?
Sarkisyanla bağlı şok etiraf
Ürküdücü yerlər-2
Qocalığın qarşısını necə almalı?
Qazaxıstanda karantin rejimi daha iki həftə uzadıldı
Həyatın mənasını itirənlər üçün psixoloji və dini cavab
Facebook-da daha bir yenilik
Gürcüstanda COVID-19-a görə fövqəladə vəziyyət elan olundu
Azərbaycanın dahi filosofu
Yeni evlənən kral BOŞANIR-SƏBƏB
Rusiya BMP-ləri Azərbaycana göndərir
Alma piroqu (foto resept)
- ŞƏRHLƏR