Bir çoxumuz maddənin üç halının olduğunu bilirik. Buna ən yaxşı nümunə sudur. Su normal halda maye, donanda buz, yəni bərk, isinəndə də buxar, yəni qaz halına keçir. Bir maddənin molekul quruluşunu itirmədən qazandığı dəyişiklik maddənin üç fərqli halıdır. Ancaq bu xüsusiyyət hər maddəyə xas deyil. Məsələn, barıtı qızdırsaq, o, qaz halına çevrilməz. Barıt partlayar və tamamilə başqa molekul olar. Şüşə isə soyudulsa, bərk maddə xüsusiyyəti qazanmaz, yalnız sərtləşər.
Şüşəni bərk zənn etməyimizin səbəbi isə olduqca sərt olmasıdır. Qədim dövrlərdən qalmış şüşə stəkan və vazaların alt hissələrində qalın şüşə layın meydana gəlməsinin səbəbi şüşənin gözlə görünməyən miqdarda daima aşağıya doğru axmasıdır.
Şüşə niyə maye halındadır?
Bunu daha yaxşı anlamaq üçün bu nümunə üzərində düşünməliyik: su qaz, maye və bərk halında da eyni molekulyar xüsusiyyətlərə malikdir və H2O düsturu ilə təyin olunur. Maye halda olarkən suyu meydana gətirən molekullar bir-birinin üstündən sürüşür, qaz halında olarkən isə molekullar sərbəst şəkildə geniş sahəyə yayılırlar. Ancaq su bərk halda olarkən suyu meydana gətirən molekullar çox simmetrik və qüsursuz nizam daxilində ardıcıl düzülür və kristallaşır. Beləliklə, buz meydana gəlir. Maddənin sərtləşdiyi anda bənzərsiz forma və həndəsi nizamın yaranması o maddənin kristallaşmasıdır. Əgər bir maddə soyuduqda bu simmetrik nizamı əldə edə bilmirsə, o zaman o maddə bərk deyil.
Şüşənin “bərk” olaraq qəbul edilməməsinin səbəbi də budur. Şüşəni meydana gətirən molekullar soyuyanda kristallaşmırlar. Yəni molekullardakı və atomlardakı düzülüş nizamlı deyil. Belə bir nizamlılığı təmin etməyən bir maddə kristallaşa bilməz, bu səbəbdən də bərk hala çevrilə bilməz. Gözlə görünməyən atomların bütün kainatdakı obyektlərin hamısını necə meydana gətirdiklərini öyrənən və bunun üzərində ağıl və vicdanla düşünən hər insan Allahın sonsuz qüdrətini, ağlını və bənzərsiz yaratma sənətini görər və Allahın gücü qarşısındakı acizliyini anlayaraq boyun əyər.
Kazımov İzhar
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Ciyərli rulet-pizza (foto resept)
91 yaşında İnstaqram fenomenidir - FOTO
Tarkan xanımına qadağa qoydu-SƏBƏB
Aslı 19 il əvvəlin FOTOsunu paylaşdı
Dişə zərərli qidalar
Əncirli keks (foto resept)
Məmməd Əmin Rəsulzadənin şəklinin üstü açıldı
Zövqlü üzük modelləri
Məhərrəm ayı başladı
Göygöldə zəlzələ olub
“Telegram”da videozəng funksiyası təqdim olundu
Peşə məktəblərinin tələbələri maaş alacaqlar
Botoksdan daha təsirli maska
Ohanyan Azərbaycana gəlib
Şahzadə ilə evlənən aktrisanın ilk TOY FOTOLARI - CANLI
Stəkanlar üçün hörmələr
Əfqanıstanda prezident seçkilərinin ilkin nəticələri açıqlandı
Vilayət Eyvazovdan yeni TƏYİNAT
Koronavirusdan sağalan insanlar başqalarını yoluxdura bilərlər?
Heydər Əliyev adına Ali Hərbi Məktəbinə yeni rəis təyin olundu
Selfi xanımların burnunu BÖYÜDÜR -FOTO
Leyla Əliyeva internat məktəblərində - FOTO
Ehtiras
Cennifer Lopez ana olmağa hazırlaşır
Bakı-Məşhəd aviareysinin açılması üçün şərtlər açıqlandı
Şlyapalar
"Çukur" final edir-SƏBƏB
Hüseyn Ərəblinski
Qanunda övladlığa götürmə ilə bağlı yeniliklər olacaq
Çağatay daha bir seriala çəkiləcək
Emin Ağalarov İlham Əliyevi təbrik etdi - FOTO
Bayramlar gəlir: neçə gün evdəyik?
Məktəblərdə koronavirusla bağlı bugünkü vəziyyət açıqlandı - CƏDVƏL
Paytaxtın mərkəzindəki yol 3 gün bağlı olacaq
Fotoşəkillərdə effektli çıxmanın yolları
Bu yollarda ehtiyatlı olun!
Düşmən ordunun böyük sirri
75 yaşlı ulduzun geyim tərzi TƏƏCCÜBLƏNDİRDİ-FOTO
Adriana Lima artıq çəkisi ilə diqqət çəkib-FOTO
"Dilə gərək qulluq edəsən. Seçəsən, təmizləyəsən"
Yol polisinə silah veriləcəkmi?
Avropalı bayrama nə qədər xərcləyir?
“Mall”ların fəaliyyəti bu tarixdən bərpa olunur
Karantin postları yenidən qurulur
"Kişi və qadın" tamaşası Qazaxda
Buğra Gülsoy yenidən evlənir-FOTO
DİN-dən “WhatsApp”da yayılan səs yazısı ilə bağlı AÇIQLAMA
Azərbaycanda meşələr niyə yanır?
Əlavə pul qazanmaq istəyən müəllimlərə ŞAD XƏBƏR
Kanas gölündə "Loxness" əjdahası görüldü -VİDEO
- ŞƏRHLƏR