İxtisarla
Şüşə strateji baxımdan əhəmiyyətli maddədir. Kəşfindən dövrümüzə qədər bir tərəfdən çeşidləri artarkən, digər tərəfdən də istifadə sahəsi genişlənmiş, mühüm istehlak maddəsi olmuşdur.
İstifadə etdiyimiz şüşələr süni şüşələrdir, bununla bərabər şüşə dünyada təbii şəkildə də mövcuddur. Təbii şüşə obsidian adı ilə məlumdur.
Təbiətdəki şüşə insanlara yol göstərici olmuş və ondan geniş şəkildə faydalanmamıza vəsilə olmuşdur. Şüşə inşaat, avtomobil, içki, ərzaq, bəyaz əşya, mebel, əczaçılıq, dənizçilik, elektrik, elektronika və daha bir çox sektorda istifadə edilən mühüm məmulatdır. Şübhəsiz, şüşənin həyatımızda bu qədər geniş istifadə edilməsinə səbəb ondakı üstün xüsusiyyətlərdir. Şüşə təmasda olduğu qaz, maye və bərk maddələrin təsirlərinə qarşı güclü müqavimət göstərir. Bu müqavimət kimyəvi davamlılıq adlanır. Şüşənin kimyəvi davamlılığını nizamlamaq mümkündür: şüşədəki qələvi faizinin artması şüşənin kimyəvi davamlılığını azaldır, boroksid, alüminium oksid, sink oksid və sirkonium oksid isə artmasına kömək edir. Bu xüsusiyyəti sayəsində ən möhkəm hesab etdiyimiz maddələrdə belə saxlaya bilmədiyimiz əridici bir çox kimyəvi maddəni şüşə qablarda saxlaya bilirik.
Şüşə maddənin bərk ilə maye arasındakı xüsusi halıdır. Silisium oksidi (qum) atomları araya girən kalsium, kalium, maqnezium və natrium atomları ilə nizamsız şəkildə birləşir. Bu “nizamsızlıq” nəticəsində şəffaf, xarab olmayan və olduqca davamlı (çatlama xaric, çatlama dərhal yayılır) bir maddə əmələ gəlir. Paslanmadığı, su keçirmədiyi və şəffaf olduğu üçün demək olar ki, hər sahədə istifadə edilir.
Təhlükəsiz şüşənin tapılması ən çox ehtiyac olduğu vaxtda baş verdi: motorlu nəqliyyat dövründə… 1903-cü ildə fransız kimyaçı Eduard Benediktus sınaq şüşəsini laboratoriyada yerə saldı. Sınaq şüşəsi sındı, amma çiliklənmədi. Benediktus tərkibində kolloid maddə olan mayenin buxarlanmasından sonra şüşədə qalan incə plastik təbəqənin çiliklənməsinin qarşısını aldığını başa düşdü. Bunu qeyd etdikdən sonra bu mövzu üzərində artıq düşünmədi. Ancaq qəzaya düşən bir avtomobilin içindəki qızın qırılan şüşələrdən çox ağır yaralanması bu məsələni yenidən gündəmə gətirdi. Daha əvvəlki təcrübəsindən ruhlanaraq iki şüşə təbəqəsinin arasına sellüloz nitrat yerləşdirərək üç qat şüşəni əmələ gətirdi. Kəşfi 1920-ci ildə avtomobillərin ön pəncərələrində istifadə edilməyə və avtomobil sənayesində əsaslı şəkildə təqlid edilməyə başlandı.
Şüşə olmasaydı...
- Evlərimizdə günəş işığından məhrum olaraq yaşayardıq.
- Mikroblar və digər mikroorqanizmlər haqqında məlumat əldə edə bilməzdik.
- Ay və ulduzlar haqqında gözümüzlə gördüyümüzdən başqa məlumatımız olmazdı.
- Əsas göz xəstəliklərini aradan qaldıra bilməzdik.
- Laboratoriyalardakı bir çox məmulatdan istifadə edə bilməzdik.
- Güzgülər olmazdı.
- Bütün avtomobillərin üstü və ya ətrafı daima açıq olardı.
- Şəffaf yemək və içki qabları olmazdı.
- Vitrinlər olmaz və ticarətə mənfi təsir edərdi.
- Fotokameralar olmazdı.
- Televizorlar və kompyuter ekranları olmazdı.
- Elektrik lampası olmaz, qaranlıqda qalardıq.
- Avtomobillərdə arxa görüntü güzgüləri olmazdı. Eləcə də yan güzgüləri olmazdı.
- Skaner, kserosurət cihazları olmazdı.
- Yüksək məlumat və işıq ötürən fiber optik kabellər olmazdı.
- Bəzək əşyaları olmazdı.
- Oda davamlı şüşə qablar olmazdı.
- İstixanalar olmazdı.
- Bu gün istifadə etdiyimiz işıqlandırma armaturalarının çoxu olmazdı.
- Vitrajlar olmazdı.
- Saatları oxuya bilməz, oxuya bildiklərmiz isə xarici təsirlərə qarşı müdafiəsiz qalardı.
- Təyyarələr və vertolyotlardakı pəncərələr olmazdı.
Şübhəsiz, şüşənin olmadığı belə dünya əsla bugünkü kimi olmayacaqdı. Şüşənin təkcə bugünkü xüsusiyyətlərdə olması da kifayət etmir. Şüşənin xam maddəsinin də bol və asan tapılan olması şərtdir (qum kimi). Əgər Allah istəsəydi, şüşənin xam maddəsi qızıl və ya almaz kimi az rast gəlinən maddə olsaydı, ondan yenə də bugünkü kimi faydalana bilməzdik. Əgər bu gün bir çox texnologiyadan və komfortdan rahatlana biliriksə, bu şüşədəki xüsusi yaradılışdan qaynaqlanır. Şüşə də dünyada Allahın insan üçün yaratdığı nemətlərdən biridir.
Kazımov İzhar
XƏBƏR LENTİ
"Madmuazel" salatı (foto resept)
Günün qoroskopu: süst, astagəl olmayın
3 günə sürətli arıqladan pəhriz
Toyuq ətli salat (foto resept)
Ayaqqabıdakı qoxunu necə yox etməli?
Azərbaycanlı iştirakçı “O Səs Türkiyə”ni gözəlliyi ilə FƏTH ETDİ - VİDEO
Sarkisyanın savaş qorxusu
Pensiyanın bir növündən başqa növünə keçmək mümkün olacaq
Qeyri-adi dizayna sahib əşyalar
Soyuducular
Sabahın HAVAsı
Məşhur aparıcı həbs olundu-FOTO
Azərbaycan mediasında ədəbi dilin vəziyyəti necədir?
Hava haqqında
Bu şəkil üçün 179,4 milyon $ saydılar
Ani Lorak xəyanət səbəbindən BOŞANIR-FOTO
Nar salatı (foto resept)
Xoşbəxtliyin ayaq səsi
Mümkünsüzü mümkün etdi-FOTO
Bürclər hansı aksesuarları sevər?
Yalançı tiramisu (foto-resept)
45 kq-lıq balqabaq yetişdirdi-FOTO
Zamanı az olan analara idman hərəkətləri
Azərbaycanda bu şəxslərə güzəştli sosial ipoteka kreditləri veriləcək
Ən gözəl 3 heykəltəraşlıq nümunəsi
Monika Belluçi sevgilisindən ayrıldı-SƏBƏB
Zidanın yeni iş yeri
Qədim Misirdə istifadə olunan gözəllik üsulları
Qaxda hind narı yetişdirilib - VİDEO
Valideynlər hər həftə 100 manat cərimələnəcək
Dünya alimlərinin böyük səhvi: Heç demə, korona bu temperaturda...
1170 məcburi köçkün ailəsi yeni yaşayış məhəlləsinə köçürülür
Əlildirlər, ancaq həyatdan küsməyiblər
Qarnımdakı piylər ərimir deyənlərin yol verdiyi səhvlər
"International Crisis Group": "Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində beynəlxalq ictimaiyyətin fəal iştirakı vacibdir"
Xanımların nəzərinə: dişlərinizə diqqət edin
Güləşçilərin öz dünyası olacaq
Meyvəli dondurma
Dolların bahalaşacağı gözlənilir
Bu gün bir əsrdə 14 dəfə baş verəcək hadisə yaşanacaq
Gələn ay 6 gün İŞ OLMAYACAQ
Lazer epilasiyasından əvvəl bilməli olduqlarınız
Dünyanın ən gözəl yerləri
Göz və dodaq rənginin dəyişdirilməsi (Dərs-12)
Avropanın ən güclü ölkəsi islamı qəbul edir
Məşhur aktrisanın vəziyyəti daha da pisləşdi-FOTO
22 kq kökələn aktrisa tanınmaz halda - FOTO
Azərbaycan apteklərində özbaşınalıqlar
Hadise ən böyük arzusunu reallaşdırdı-FOTO
Rusiya səfirliyi Ermənistanın növbəti yalanını ifşa etdi
- ŞƏRHLƏR