Zəkat lüğətdə artma, çoxalma, təmizləmə, bərəkət və mədh etmə mənalarını verir. İslam terminologiyasında zəkat təyin olunan mal növlərindən müəyyən qismini Allah-Təalanın bildirdiyi müsəlmanlara, onların mülkiyyətinə keçirməklə verməkdədir.
Zəkata, həmçinin, möminlərin Allahın əmrlərinə tabe olma baxımından göstərdikləri sədaqətə görə “sədəqə” də deyilmişdir.
Allah-Təala belə buyurur:
“(Ya Rəsulum!) Onların mallarından sədəqə (zəkat) al. Bununla onları (günahlarından) təmizləmiş, pak etmiş (mallarına bərəkət vermiş, əməllərinin savabını artırmış) olarsan”. (Tövbə 103)
Zəkat İslamın beş təməl əsasından biridir. Hicri tarixlə II il Şəvval ayında Ramazan orucu və fitrə sədəqəsindən sonra vacib olmuşdur. Zəkat anlayışı Qurani-Kərimdə 27 ayədə kecmiş və sözü gedən ayələrin 8-i Məkkə dönəmində nazil olmuşdur. Quran zəkat kəlməsinin sinonimi kimi “sədəqə” və “haqq” kəlmələrini qeyd etmişdir. Müxtəlif ayələrdə təşviq edilən “infaq” isə könüllü yaxşılıq etməyi ifadə edir.
Zəkat əvvəlki peyğəmbərlərə də namazla birlikdə əmr edilmişdir. Məsələn, Quranda İbrahim (ə.s) və oğulları İshaq və Yaqubun doğru yolu göstərən rəhbər olduqları bildirildikdən sonra belə buyurulur:
“Biz onları xeyirli işlər görməyi, namaz qılmağı və zəkat verməyi vəhy etdik. Onlar yalnız Bizə ibadət edirlər”. (Məryəm 55)
Bir şəxsin zəkatla məsul olması üçün aşağıdakı şərtlərin olması vacibdir:
1. Mükəlləf olmaq – Zəkat verən hər bir müsəlman azad olmalıdır, ruhi xəstə olmamalıdır və yetkinlik yaşına çatmalıdır.
2. Nisab miqdarı mala sahib olmaq – Təməl ehtiyaclardan və borcdan başqa müəyyən qədər və ya daha çox mala malik olmalıdır. Bu qədər malı olmayan kəsə zəkat düşməz ( Nisab lüğətdə “ölçü, sərhəd, işarə” kimi mənalar verir). Hz. Peyğəmbər S.A.V. tərəfindən müəyyən edilmişdir. Bu minimum miqdar o dövrün İslam cəmiyyətinin orta hesabla həyat standartını və zənginlik dərəcəsini göstərdiyi kimi, sonrakı dövrlərdə də “zəkat nisabı” adı kimi eynilə qorunmuşdur. Belə ki, qızılın nisabı iyirmi misqal, yəni 80 qram, gümüşün nisabı iki yüz dirhəm, yəni 560 qramdır. Qoyun ilə keçinin nisabı 40-dı,r yəni sayı 40-ı keçməyən qoyun və keçiyə zəkat düşmür, amma qoyun və keçinin sayı 40-dan çox olarsa və bir qəməri il keçərsə, zəkat düşür. İnək ilə camışın nisabı 30-dur, yəni sayı 30-u keçməyən inəklə camışa zəkat düşmür. Əgər 30-dan çox olarsa, bir qəməri il keçərsə, zəkat düşür. Dəvənin nisabı da 5-dir. 10-dan 20-dək dəvəyə hər 5 dəvəyə 1 qoyun verilməlidir. Heyvanların sayı artdıqca zəkatın sayı da artır.
3. Malın name (artan, çoxalan, böyüyən) mal olması – Bir malın ticarətlə, çoxalıb və ya əkilib-becərilməsi ilə artması, məsələn, otlaq və ya heyvanlar. Bir malın özünəməxsus artma imkanının mövcud olmasıdır. Məsələn, qızıl, gümüş və pul bu vəsfdəndir.
4. Var-dövlət şəxsin mülkiyyətində olmalıdır – Yəni zəkat verilən malın şəxsin mülkiyyətində olması ilə yanaşı, həmin mal onun öz əlində olmalıdır. Girov mala və götürülmüş borca zəkat düşmür.
5. Malın üzərindən bir il keçməsi – Oruc və Həcc ibadətlərində olduğu kimi, zəkat mövzusunda da qəməri təqvim əsas alınır. Zəkatın vacib olması üçün nisab miqdarı olan malın üstündən bir qəməri il keçməlidir.
6. Mal borc qarşılığında olmamalıdır – Zəkata daxil olan mallardakı “Malın şəxsin özünə aid olması” və “Əsas ehtiyaclardan əlavə olması” şərtləri nəticəsində, zəkata daxil olan mal borc qarşılığında olmamalıdır.
Zəkatın fərz olma və verilmə vaxtı
Zəkat insana xərclənməsi vacib olan bir haqqdır və yoxsulun ehtiyacını qarşılamaq məqsədi ilə vacib buyurulmuşdur. Zəkatı vermə vaxtları malın növünə görə təyin olunur:
a. Qızıl, gümüş, pul və ticarət malının zəkatı ilə heyvanların zəkatı hər il bir dəfə qəməri ilin keçməsi ilə verilir.
b. Əkin məhsulları və meyvələr ildə birdən çox bar verməyinə görə örşə tabe olur. Çünki bunlarda bir il keçmə şərti yoxdur.
Zəkatın vacibiyini inkar edən kəs dindən çıxar. Zəkat verməyənin iki cəhətdən cəzası vardır: dünyada cəza, axirətdə isə əzab. Allah-Təala axirətdəki əzabı belə bildirir:
“ Ey iman gətirənlər! (Yəhudi) alimlərindən və (xaçpərəst) rahiblərindən çoxu insanların mallarını haqsızlıqla yeyir və (onları) Allah yolundan döndərirlər. (Ya Rəsulum!) Qızıl-gümüş yığıb onu Allah yolunda xərcləməyənləri şiddətli bir əzabla müjdələ! O gün (qiyamət günü) yığdıqları qızıl-gümüş cəhənnəm atəşində qızdırılıb alınlarına, böyürlərinə və kürəklərinə dağ basılacaq (və onlara): “Bu, sizin özünüz üçün yığıb saxladığınız mallardır. Yığdığınız mal-dövlətin (əzabını, acısını) dadın!” – (deyiləcəkdir!)”. (Tövbə 34,35)
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Burcu Esmersoyun toyu oldu-FOTO
Toyuq dönərinə qoyulan qadağa niyə işləmir?
İlham Əliyev və Mehriban Əliyeva Teymur Rəcəbovu təbrik etdilər
Ebru Gündeş HAMİLƏDİR!-VİDEO
Türkiyəli nazir koronavirusla bağlı sevindirici XƏBƏRİ AÇIQLADI
Üç nöqtə...
Kıvanc Tatlıtuğ haqqında 10 il müddətinə azadlıqdan məhrumetmə istəyi
Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin təşkilatçıları Ermənistandan Xankəndinə gəldilər
Dünyanın ən böyük fənər sərgisi
Musiqi ürəyin dərmanıdır
Ən rahat gəlin saç düzümləri
Avtomobillərin dövlət nömrə nişanları dəyişdirilir – QƏRAR VERİLDİ
Zolaqlı "Napoleon" tortu (foto resept)
Həyatınızı rahatlaşdıracaq qaydalar
Məşhur aktrisa ana oldu - FOTO
Hava haqqında - 14.03.2014
Yay ayaqqabıları
AMEA “Aspirantlar yataqxanası”ndakı son duruma aydınlıq gətirdi
Bakıda sənədsiz yaşayış binaları
88 kq arıqlayan qadın heyrətləndirir
Azərbaycan Avropa vaqonları alır
İşğal altında olan ərazilərdə fitosanitar vəziyyət açıqlandı
Nazirlik rəsmisindən məyusedici proqnoz: “Xroniki ağciyər xəstəlikləri artacaq”
"Aprel döyüşləri bir daha ordumuzun gücünü nümayiş etdirdi"
Zamiq: "Bu il evlənəcəm"
Avokadolu pudinq
Günün ulduz falı
Fonetika (son)
Pələng yoldan keçən maşının arxasınca düşdü-VİDEO
Azərbaycanda universitet adını dəyişdi
Dünyanın ən soyuq yaşayış yeri buradır
Paşinyandan növbəti etiraflar: “Bu, bizim üçün böyük uğursuzluq, fəlakət və matəmdir...”
Prezident yeraltı keçidin açılışında iştirak etdi (FOTO)
“Mövcud vəziyyət davam etsə, iki həftə sonra tədris prosesi yenidən dayandırılacaq” - ŞƏRH
İnsan əti yeyən manyak saxlanıldı - Dəhşətli faktlar/Foto
Dünya futbolunun yeni 16 yaşlı ulduzu
Azərbaycanda qar yağdı
Bu qəsəbədə kişi yoxdur, qadınlar ərlərini qovurlar
Polis postlarından bu şəxslər keçə bilər: Qayda təsdiqləndi - SİYAHI
Sağlam uşaq xəstələnməlidir - ÜST
Amerikalı psixoloqdan küskün insanlara maraqlı təklif
Mehriban Əliyeva Rostropoviçlər adına Musiqi Məktəbinin yeni binasının açılışında iştirak edib - FOTO
Bol tərəvəzli balıq (foto resept)
Həftəsonu yenidən sərt karantin olacaq - RƏSMİ
Heyva şirniyyatı (foto resept)
Hər döş xəstəliyi xərçəng deyil
Azərbaycanlı professordan KORONAVİRUSLA bağlı ŞOK AÇIQLAMA: 1 aydan sonra...
"Sen anlat Karadeniz" yeni sezonun tanıtım çarxı yayıldı
Göz şişkinliyini yox edən 9 təklif
Dəbli qış ayaqqabıları
- ŞƏRHLƏR