İnsanlığın "antibiotik qıyamətinin" eşiyində ola biləcəyi deyilir. Bugün nadir olan xəstəliklərin yenidən görüldüyü, təmasla bulaşan infeksiyaların insanları öldürəbildiyi, üzlərin çox daha sızanaqlı olduğu bir gələcək gözləyir insanlığı?
Elm adamları hər cür antibiotikə müqavimətli bir bakteriya tapdılar. Bu bakteriya, müdafiə bacarıqlarını digər mikroblara da köçürə bilər.
Və beləcə dərmana müqavimət dünya səviyyəsində yayıla bilər və bilinən infeksiyalar yenidən müalicə edilə bilməz hala gələ bilər.
Antibiotiklərlə əlaqədar işə qatılan, Cardiff Universitetindən Prof. Timothy Walsh, BBC-yə etdiyi şərhdə "Artıq problem, qlobal səviyyədə dərmana müqavimətin olub olmayacağı deyil, bunun nə zaman baş göstərəcəyidir", deyir. Və bu vəziyyətin insanlığı antibiotiklərin kəşf edilməsindən uzun zaman əvvəl yerinə gətirə biləcəyi ifadə edilir.
Antibiotikin kəşfindən əvvəl həyat necə idi?
Hal-hazırda təmas yolu ilə keçən infeksiyalara yol açan bakteriyalar, yalnız sadə bir klinik səfəri və müəyyən bir müddət antibiotik müalicəsi tələb edir.
Keçmişdə isə bu xəstəliklər ümumiyyətlə müalicə edilə bilmir və ölümcül ola bilirdi. Xəstəlik adamı öldürmədən əvvəl də qorxunc fiziki pozulmalara səbəb ola bilirdi.
Antibiyotiktən əvvəl vərəm xəstəliyinin ənənəvi müalicəsi də açıq və təmiz havaydı.
Əsasən ağciyərləri hədəf alan, amma bədənin digər bölgələrini də, məsələn, ifrazat vəzlərini, sümükləri və sinir sistemini məhv edən vərəm, İngiltərədə bol idi və mikrob, asqıran öskürən insanlarla sürətlə yayılırdı.
Vərəmin indiki vaxtda nadir bir xəstəlik halına gəlməsi, antibiotiklər sayəsində oldu.
Əvvəllər bir kağız kəsiyi belə öldürüldü. Əslində infeksiyaya yol açan hər hansı bir şey ölümcül ola bilirdi.
Buna hər cür əməliyyat da daxil idi.
Və gələcəkdə, eynilə keçmişdə olduğu kimi bədənin sağalabilməsi üçün müqavimətini artırmaq məqsədiylə antibiotik verildiyi hallar daha təhlükəli olacaq. Məsələn, xərçəng müalicəsində, kemoterapi və radyoterapi.Ya da orqan nəqlləri kimi, immunitet sisteminin antibiotiklərlə basdırılması lazım olan hallarda.Antibiotiklərin kəşfindən əvvəl doğum etmək də, çox daha təhlükəli idi. 1930-cu illərə qədər ana və körpə ölümləri davam etdi. Daha sonra sürətlə azalmağa başladı.
Gələcək üçün ümid varmı?
Əlbəttə. Çünki insan, qərarlı və ağıllıdır. Dərman şirkətləri yeni antibiotiklər inkişaf etdirməyə çalışırlar.
Ancaq bu, deyildiyi qədər asan bir iş deyil. 1980-ci illərdən bu yana yeni bir qrup antibiotik kəşf edilməmişdir.
Bununla birlikdə, bakteriyalarla mübarizə aparmaq üçün başqa dərmanlar da ola bilər. Elm insanları böcəklərdən orqanik kombinasiyalar meydana gətirməyə çalışır.
Hətta nanotexnologiya ehtimalı belə söz mövzusu ola bilər. Yəni son dərəcə kiçik cihazlar bədənə yerləşdirilərək bakteriyalarla bir-bir mübarizəyə girişəbilir. Və ayrıca fermaçılarla həkimlərin da, qlobal səviyyədə edə biləcəkləri dəyişikliklər ola bilər.
Avropa, ferma heyvanlarına, böyümələrini artırmaq üçün antibiotik verilməsini qadağan etdi. Amma bu tətbiq dünyanın başqa yerlərində hələdə davam etdirilməkdədir.Çində antibiotiklərə müqavimətli bakteriyaların çıxmasının bir səbəbi də budur.
Həkimlər, şəkər paylayar kimi, reseptlərə antibiotik yazmamaları üçün böyük təzyiq altındadırlar.
Əvvəlki illərdə soyuqdəymə kimi viruslarla keçən yoluxucu xəstəliklərdə antibiotiklər bir işə yaramadığı halda, bəzi həkimlər xəstələrə bu dərmanları verirdi.
Bizlər də tutumumuzu dəyişdirə bilərik. Antibiotik müalicəsinə başladığımızda, özümüzü yaxşı hiss etsəkdə həkimin verdiyi müalicəni başa çatdırmaq lazımdır.
Bu, bakteriyanın inkişaf etməsində maneə törətməkdə həqiqətən də faydalıdır.
Gələcəkdə dərmana müqavimətli bakteriyaların bədəninizə girməsini istəmirsinizsə, təmizlik qaydalarına diqqət etmək də şərtdir.
Tez-tez əl yumaq lazımdır. Xüsusilə də, yemək hazırlayarkən.
XƏBƏR LENTİ
Möcüzəvi bal
Uşağın böyüməsi və inkişafı
“Ağıllı mauslar” tərcüməçilik edəcək
Birce Akalay
Baykal gölü ikiyə ayrıldı
Selena Qomes artıq İnstagramda ən məşhur ulduz deyil
Daha bir icazəsiz evdən çıxan koronavirus xəstəsi aşkarlandı - FOTO
"LACOSTE"dən çantalar
Şardan hazırlanan bəzəklər
Bu xəbərdən sonra dənizdən çıxmayacaqsız
Azərbaycanlı professor koronavirusa qarşı vaksin hazırlayır
Türkiyə Milli Müdafiə Nazirliyindən Azərbaycana dəstək paylaşımı
Qadınlar üçün 12 qızıl qayda
İşğaldan azad edilmiş Kəlbəcərin kəndindən görüntülər - VİDEO
Ağdam istiqamətində şəhid olmuş baş leytenant dəfn olundu
Qocalma əleyhinə preparat hazırlandı
Bu günün hava proqnozu
Çavuşoğlu Lavrovun sualına sualla cavab verdi
Kosmosdan gələn əcaib məxluq peyda oldu
Dünyada ilk- printerdən maşın çıxdı
Piyada keçidindən istifadə etməyənlər cəzalanacaqlar
Urmiya gölü niyə quruyur?
Gözəlliyin karyerada rolu
Minimalist manikür nümunələri
Səyahət üçün ən gözəl yerlər
İMDB-qiymətləndirməsinə əsasən 10 ən yaxşı animasiya
Musiqidən danışaq
Eser Yenenlerden hamiləlik pozu-FOTO
“Telegram”da videozəng funksiyası təqdim olundu
Zeyn Maliki ölümlə hədələdilər-FOTO
"Terminator"un məşhur aktyoru intihar etdi-FOTO
23 yaşında aldığı qəsri təzələdi - FOTO
Bakının üstünü alan duman nədir?
Şokoladlı keks (foto resept)
Çağla Şikel uşaqlıq FOTOsunu paylaşdı
Acı çəkirsinizsə öyrənə bilməzsiniz!
Azərbaycanda zəlzələ
Çağla Şikelin Üzü Şişdi-SƏBƏB
Zəhər zərərsizləşdirən quşlar
Tavada albalı piroqu (foto-resept)
Tərəvəzli noxud şorbası
Məşhur reperin həyatı təhlükədədir-SƏBƏB
Dırnaq yemək vərdişi
Cennifer Lopez sirri açdı-FOTO
Hər bürcdən olan qadınların əsas xüsusiyyətləri
Günün ulduz falı
Latviyaya səyahət
Uzun illərin ayırmadığı məşhur cütlüklər
Türkan Şorayda gözəl addım-FOTO
Bir-birinə əkizi qədər bənzəyən məşhurlar - FOTO
- ŞƏRHLƏR