
"Bakı Dövlət Universitetinin 2-ci kurs tələbəsiyəm. Ancaq əlil olduğumdan dərslərə getməkdə çətinlik çəkirəm. İstər küçədə olsun, istərsə də nəqliyyatda, əlillər üçün normal şərait yoxdur. Məcbursan taksi ilə gedib-gələsən. Ona da pul çatdırmaq olmur" - deyir Kamran Rəhimli. O, Bakı Dövlət Universitetinin tətbiqi riyaziyyat fakültəsində qiyabi təhsil alır. Deyir ingilis, rus dillərini öyrənmək üçün kursa yazılmaq istəyir. Ancaq universitetdəki dərslərini ötürməmək üçün hər gün yola xərclədiyi pul imkan vermir: "Dövlət mənim kimi tələbələrə güzəştlər etsə, mən də hər gün taksiyə xərclədiyim pulla istədiyim kurslara yazılaram. Ancaq nə bizə dəstək olur, nə də nəqliyyatı, küçəni, universiteti əlillərin rahat hərəkət edəcəyi bir məkana çevirmir".
K.Rəhimli anadangəlmə əlil olmayıb. Deyir 9 yaşında xəstələnib. O vaxtdan da sağlamlığını itirib: "Hələ onda rayonda yaşayırdıq. Məktəbdən evimizə göndərilən müəllimlərdən təhsil alırdım: "11-ci sinifi bitirəndən sonra ali məktəbə sənəd verdim. Ancaq qəbul ola bilmədim. Sonra bir il hazırlığa getdim. Növbəti il Bakı Dövlət Universitetinin tətbiqi riyaziyyat fakültəsini seçdim. Və bütün çətinliklərim də bundan sonra başladı. Universitetə gedib-gəlmək faciəyə çevrildi. Evdən çıxıb universitetə rahat gedə bilməyim üçün heç bir şərait yoxdur. Şəhərdəki düşünülməmiş şəraitdə demək olar ki, hər gün, hər yerdə problemlə qarşılaşıram. Tək hərəkət edə bilmirəm. Gərək yanımda mütləq kimsə ola. Kim işini gücünü atıb hər gün mənimlə maraqlanmalıdır? Məcburam dərsə taksi ilə gedəm. O da ki, maddi sıxıntılara gətirib çıxarır".
Jurnalist, 2-ci qrup əlil Aynur Elgünəş də hesab edir ki, əlillərin bu gün cəmiyyətə inteqrasiya edə bilməməsinin səbəbi şəraitsizlikdir: "Dövlət, eləcə də çoxsaylı təşkilatlar əlillərin cəmiyyətə inteqrasiyası istiqamətində iş aparırlar. Əlilin cəmiyyətə inteqrasiyası, ilk növbədə, onun sağlamlarla bir yerdə yaşaması, təhsil alması, işləməsi deməkdir. Ancaq hələ də Sovet sistemindən qalma üsulla hərəkət edilir, əlillər üçün evlər tikilir, onlar bir yerə yığılır. Əlilin evlə təmini normal haldır, amma ona sağlamların yaşadığı binalarda da ev vermək olar. Bunun üçün şəraitin olmaması bəhanə gətirilir. Problem də elə bundadır. Əlil üçün şərait yalnız yaşadıqları binalarda yaradıldığından onlar kənara çıxa bilmirlər. Xarici ölkələrdə isə bu cür şəraitlər bütün binalarda, səkilərdə var".
A.Elgünəş deyir ki, Bakıya gətirilən iritutumlu avtobuslarda əlillər üçün yerlər var. Ancaq ora hansısa əlilin mindiyini görən olmayıb: "Çünki avtobusa minmək üçün dayanacaqlarda uyğun şərait yoxdur. Əlil araba ilə tullanıb minsin avtobusa? Əlil arabalarının hərəkət etməsi üçün köməkçi yollar çəkilir. Amma bu yollar standartlara cavab vermir, əlil arabalarının ölçülərinə uyğun gəlmir. Bunlar da onu deməyə əsas verir ki, görülən bütün işlər sadəcə görüntü yaratmaq, pul silmək məqsədi daşıyır. Lap tutaq ki, əlilə uşaqlıqdan peşə təhsili verildi və ya özü oxudu, onun hərəkəti üçün şərait yaradılmayandan sonra bunun nə əhəmiyyəti var? Fakt odur ki, əlillər kimdənsə asılı olmadan, təkbaşına hərəkət edə bilmirlər. Ya gərək yanlarında biri ola, ya da taksi ilə gedib-gəlsinlər. Bunların da hər birinin özünün çətinlikləri var. Evində əlil olan insan ya bütün gün işini-gücünü atıb onunla məşğul olmalıdır, dərsə, işə aparıb-gətirməlidir, ya da ayda 2-3 min maaş almalıdır ki, övladı hər istədiyində taksidən istifadə edə bilsin. Hər iki halda valideyn çətinlik çəkir".
Konstitusiyada əlilliyi olan vətəndaşların hüquqlarını qoruyan maddələr yetərincədir. Bu maddələrdə hər bir əlilliyi olan insanın reabilitasiya, sosial müdafiə, təhsil (xüsusi), məşğulluq, təhlükəsizlik, tibbi sığorta, psixoloji yardım və s. kimi hüquqları qorunur və təmin olunur. "Əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların reabilitasiyası və sosial müdafiəsi haqqında" Azərbaycan Respublikasının 25 avqust 1992-ci il Qanununun 6-cı maddəsində əlilliyi olan insanların sosial müdafiəsini təmin edən dövlət orqanlarının siyahısı göstərilib. Həyata keçirilməsi isə tapşırılıb müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarına. Burada müvafiq icra hakimiyyəti orqanları deyəndə Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi nəzərdə tutulur. Bu orqanlar əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların ictimai təşkilatları ilə birlikdə bu insanlar barəsində dövlət siyasətinin həyata keçirilməsinə dair uzunmüddətli və qısamüddətli proqramları işləyib hazırlayır, habelə onların yerinə yetirilməsinə nəzarət edir. Onların sosial müdafiə və digər problemlərinə dair təkliflər verirlər. Qanunun 7-ci maddəsində isə əlilliyi olan insanların sosial müdafiəsinə dair dövlət siyasətinin həyata keçirilməsində müəssisələrin, idarələrin iştirakı da nəzərdə tutulub. Bu insanların sosial təminatını yaxşılaşdırmaq məqsədilə müəssisə və idarələr öz vəsaitləri hesabına onların həyatının sığortası və bədbəxt hadisələrdən sığortasını təmin etməlidir.
Bundan əlavə, qanunda əlilliyi olan şəxslərə xüsusi güzəştlər nəzərdə tutulub. Məsələn, qanunun 24-cü maddəsində də onların əmək hüququnun həyata keçirilməsi qaydaları müəyyən edilib. Yaradıcılıq və istehsal qabiliyyətinin həyata keçirilməsi məqsədilə fərdi reabilitasiya proqramları nəzərə alınmaqla, onların adi iş şəraiti olan müəssisələrdə, idarələrdə və təşkilatlarda, əlilliyi olan şəxslərin əməyini tətbiq edən ixtisaslaşdırılmış müəssisələrdə, sexlərdə və sahələrdə işləmək, habelə sahibkarlıq fəaliyyəti və qanunla qadağan edilməyən başqa fəaliyyət ilə məşğul olmaq hüququ təmin edilir. Bəs, reallıq bunu göstərirmi?
Kamran Rəhimli deyir ki, gələcəkdə işlə təmin oluna bilməsi üçün öncə universiteti bitirməsi gərəkir. Ancaq onun universitetə gedə bilməsi üçün heç bir şərait yaradılmayıb: "Normal təhsil almaq istəyirsənsə gərək çoxlu pulun ola. Çünki taksidən başqa heç nə ilə getmək mümkün deyil universitetə. O da ki, 1 il taksi ilə gedib-gəldim. Getdikcə o da çətinləşir. İstəklər artır".
"Əlilliyin qarşısının alınması, əlillərin reabilitasiyası və sosial müdafiəsi haqqında" qanun əlillər barəsində dövlət siyasətini müəyyən edir, əlilliyi doğuran səbəblərin aradan qaldırılmasına, əlillərin reabilitasiyasına, ictimai həyatın bütün sahələrində iştirak etmək üçün əlillərin bütün başqa vətəndaşlarla bərabər imkanlar almasına, öz fərdi qabiliyyətlərinə və maraqlarına müvafiq surətdə dolğun həyat sürməsinə kömək göstərən lazımi şəraitin yaradılmasına təminat verir: "Əlillər barəsində ayrı-seçkilik qadağandır və qanunla təqib edilir. Bu qanuna görə əlil - anadangəlmə, xəstəlikdən və ya xəsarətdən doğan əqli və ya fiziki qüsurlar nəticəsində həyat fəaliyyəti məhdudlaşan, sosial yardıma və müdafiəyə ehtiyacı olan şəxsdir".
"Azərbaycanda 425 min əlil var. Onlardan 61 mini uşaqdır", - Milli Məclisin Sosial-Siyasət Komitəsinin sədri Hadı Rəcəbli "Əlilliyi olan şəxslərin hüquqi statusu: mövcud problemlər və qarşıda duran vəzifələr" mövzusunda keçirilən tədbirdə çıxış edərək bildirib.
"Bizim cəmiyyətdə əlilliyi olan şəxslərə xəstə kimi baxılır. Halbuki, onların içində potensiallı insanlar da var. Onlar çalışırlar, özlərini və ailələrini dolandırmağa qadirdirlər. Təkcə, bu deyil problem. Eyni zamanda bizdə əlil olmaq evə məhkum olmaq deməkdir. Çünki bu insanların evdən çıxıb kinoya, teatra, konsertə getməyi üçün heç bir şərait yaradılmayıb. Parklarda, keçidlərdə olan panduslardan nəinki əlilliyi olan insanlar, normal, sağlam insan addımını atsa o dəqiqə yıxılıb başını-gözünü zədələyər", - bu sözləri isə Əlil Təşkilatları İttifaqının rəhbəri Davud Rəhimov deyir.

XƏBƏR LENTİ
Əlcəklər
Putinin daha bir istedadı üzə çıxdı - VİDEO/FOTO
Sabahın HAVAsı
Pirallahı ilə Abşeronu yeni körpü birləşdirəcək
Qonşuları Sezen Aksudan şikayət edib
Qadının öz həyatını idarə etmə bacarığı
30 günə gözəl bədən üçün tövsiyələr
Qısa qol köynəklər
Bakı-Sumqayıt yolunda tıxac yarandı - FOTO
Saçları nəmləndirən maska
Sabah bu yollar bağlı olacaq-SİYAHI
Bakı Metropoliteni sərnişinlərin istifadəsinə nə vaxt açılacaq?
Günün qoroskopu: bu gün çox mətləblər aşkarlanacaq
Günümüzün xəstəliyi: Təqlid
İşğaldan azad olunan Suqovuşan kəndi - VİDEO
İnsan vücudu haqqında 16 fövqəladə gerçək
İri ticarət mərkəzləri açılır? - RƏSMİ
Uşaqlar üçün pizza (2 yaş)(foto-resept)
Madonnanın Üzünə Nə Olub?
Ali Baş Komandan: “Biz əsgərlərimizin canı, qanı bahasına torpaqlarımızı işğalçılardan azad edirik”
Təbiətin gözəlliyini çərçivəyə salan rəssam
Priyanka Çopranın toyundan yeni FOTOlar
COVID-19 testinin cavabı gecikən şəxslər nə etməlidir? - RƏSMİ AÇIQLAMA
Raxitlik xəstəliyi
Ümummilli lideri H. Əliyevin anadan olmasının 91-ci ildönümüdür
İŞİD Paris qətliamının səbəbini açıqladı
Koronavirusu sürətlə yayan vasitə BƏLLİ OLDU - VİDEO
Həkim Bergüzar Korelə qadağa qoydu-SƏBƏB
Saçaqlı geyimlər
Ənvər paşanın nəvəsi Azərbaycandan danışıb
Düşmənin viran qoyduğu Kəlbəcər şəhərinin görüntüləri - VİDEO
Məhəbbətin mənası...
Cəmi iki porsiya qazlı içki diabet və ürək xəstəliklərinin inkişafı üçün kifayətdir
UNICEF Qarabağ münaqişəsinə görə Azərbaycana yardım göndərdi
Hər gün bir ədəd yeyin, 300 dollar qazanın
Abituriyentlər keçirilən imtahanlardan narazıdırlar - VİDEO
Tərəvəzli toyuq şorbası (foto resept)
Zibili qutuya atan şəxsə heykəl qoyulacaq
Məşhur model səyahətdə öldü-SƏBƏB
Alişandan yeni FOTO paylaşım
Hər bir ev xanımına...
Azərbaycanda uzunömürlülər "cavanlaşır"
Təhsil Nazirliyi vətəndaşların qəbulunu avqustun 31-dək dayandırdı
Ərdoğandan İran prezidentinə: "Açıq şəkildə deyirəm..."
Mən orucluyam!
Senia Şeyma Subaşını sevindirdi
Dəri niyə quruyur?
Prezident İlham Əliyev ötən gecəki aksiyadan danışdı-VİDEO
Millət vəkili “uşaq pulu”nun bərpasını tələb etdi
Karantin rejimini pozan yaşlıları hansı cəza gözləyir? – DİN-dən AÇIQLAMA

- ŞƏRHLƏR