Ərincəklilər və ya kiçik su ayıları (lat. Tardigrada) — onurğasız heyvanlar tipi. Buğumayaqlılara çox bənzəyir. Dağlardan okean diblərinə qədər müxtəlif mühitlərdə 900-dən çox növü yaşayan mikroskopik canlıdır. Suda yaşayır, 8 ayağı olan mikroskopik,eukariot canlıdır. Su ayılarının genomu təxminən 75- 800 DNT meqaəsas cütlüyündən ibarətdir.
İlk dəfə 1773-cü ildə alman pastoru Johan August Ephraim Goeze tərəfindən kleiner Wasserbär (kiçik su ayısı) kimi təsnif edilmişdir. 1777-ci ildə italyan alim Ladzaro Spallanzani ona il tardigrado, Ərincəkli,1840-cı ildən isə latın dilində Tardigrada kimi adalanır.
Bu maraqlı canlılara verilən başqa bir ad olan "Su ayısı" isə hərəkətlərinin ayı yerişini xatırlatmasından qaynaqlanır. Su ayılarının ən böyükləri 1.5 mm uzunluğa çata bilər. Yumurtadan yeni çıxmış bir Su ayıları sürfəsinin ölçüsü isə 0.05 mm-dən də kiçik ola bilər.
Su ayılarının metabolizmlərini müvəqqəti dayandırmaq və "cryptobiosis" ("kriptobioz" -bütün həyati funksiyalarını dayandırma) vəziyyətinə girə bilən bir canlıdır. İllərlə susuzlaşdırılmış vəziyyətdə sağ qalır(Onlar əlverişsiz mühitdə bədənlərindəki süyun böyük hissəsini xaric edib büzüşürlər,əlverişli şəraitdə yenidən canlanırlar). Onların bu vəziyyətində metobolizm səviyyəsi normanın 0.01%-dən az, tərkibindəki su isə 1%-ə qədər enə bilər. Belə davamlılıq qabiliyyəti onların membranlarını qoruyan karbohidrat-treqalozanın( trehalose) yüksək səviyyəsindən asılıdır.
Su ayılarının davam gətirə bildiyi ekstremal şərait:
Temperatur-Su ayıları 151 °C-də (424 K) bir neçə dəqiqə ərzində yaşaya bilər . -200 °Cdə (70 K) günlərlə və ya -272 °C-də bir neçə dəqiqə soyuqda sağ qalır.
Təzyiq – onlar çox aşağı təzyiqlərə(vakuuma yaxın) və yüksək təzyiqlərə tab gətirirlər (1200 atmosfer təzyiqi, hətta okean dərinliklərində 6000 atmosfer təzyiqinə tab gətirirlər). Aşkar olunub ki, o, açıq kosmosun vakuum şəraitində ən azı 10 gün yaşaya bilər.
Susuzlaşdırma – Su ayıları susuzlaşdırılmış şəraitdə təxminən on il yaşaya bilər.
Radiasiya – Su ayıları 5000 Gy (qamma şüalar) dozaya qarşı tab gətirir (5-10 Gy insan üçün ölümcül ola bilər).
Su ayıları 2007-ci il sentyabr ayında kosmosa göndərilən Avropa Kosmos Agentliyinin FOTON-M3 adlı kosmik gəmisinə yerləşdirildi və kosmosun sərt şəraitinin təsirinə məruz qoyuldu. Kosmik gəmi qayıtdıqdan sonra tədqiq edilən nümunələrin çoxunun həddindən artıq istilik və oksigensiz mühitdən zərər çəkmədikləri, bəzi fərdlərin isə ölümcül səviyyədəki ultrabənövşəyi şüalardan təsirindən sağ qaldıqları və törəməyə davam etdikləri aydınlaşdı. Mövzu haqqında araşdırmalarını nəşr etdirən Kristianstad Universitetində Dosent olan Ingemar Jönsson faktların arasında ən maraqlı olanın bu canlıların radiasiyaya olan müqaviməti olduğunu ifadə etmişdir.
Cəfərov.İ
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Qıvırcıq saçları düzləşdirmək üçün maska
Toxunma çantalar
İngilis dili - XXXIII dərs
iPhone 6 bir ay tez gələcək
Con Frenç Sloanın rəsmləri (2)
İŞİD Türkiyəni vurdu
Yeni il ona düşərli oldu
Pendirli piroq (foto resept)
Gün var, əsrə bərabər: Ötənləri yada salaq
Dünyanın ən məşhur cütlüyü Azərbaycanın bir addımlığında
"Halloween" mövzulu tortlar
Qadınlar ideal olmaq istəyir (2-ci hissə)
Pendirli bulkular (foto-resept)
Qadınların "ağ yalanları"
HAVA necə olacaq?- 9 MAY
Birce Akalay
Azərbaycan kinosunda yeni qanun
Vəfat etmiş ananın qəza namazlarını kim qılmalıdır?
Dünya ilə bağlı qorxulu açıqlama
Putin Lavrovu İrəvana yeni Qarabağ planı ilə göndərir
Məhərrəm ayı ilə bağlı fətva verildi
Ən təhlükəsiz brauzer hansıdır?
1 yaşlı körpə MÖHTƏŞƏM şəkil çəkir-FOTO
Şəhərlə birgə oyanır Bakı bulvarı...
Artıq çəkidən necə xilas olmaq olar?
Təhsil Nazirliyi: “Belə təhsil müəssisələrinin fəaliyyətinə ehtiyac yoxdur”
Sabahın HAVAsı
Şəxsiyyət və sürücülük vəsiqələri ilə bağlı SMS xidməti yaradıldı
Millimizin 16 yaşlı cüdoçusu dünyasını dəyişdi
Qışda dodaqlar üçün maskalar
Qat-qat xəmirdən çiçək(foto resept)
Bağça müəllimlərinin əməkhaqları ilə bağlı XƏBƏR
Məşhur müğənni İlk Dəfə Ana oldu-FOTO/VİDEO
Kəbədə yağış yağdı
Hindistanın məşhur musiqi qrupu Azərbaycan mahnısı ifa etdi - VİDEO
Körpənizin bu sözləri söyləməsi şərtdir!
Qabarıq saçlar üçün tövsiyələr
Azərbaycanda işğaldan azad olunmuş ərazilərə gedənlərə XƏBƏRDARLIQ
Parfüm: saxta məhsulu necə tanımalı
Serdar Ortaç Elnarənin ifasına heyran qaldı – VİDEO
Rusiyanın hərbi gəmiləri Bakıda - FOTO/VİDEO
Məktəblərə qayıdışda nələrə diqqət yetirilməlidir? - ÜST açıqladı
Cavan qalmaq üçün 10 məsləhət.
Yayda sağlam arıqlamağın yolları
Trençkotlar
Azərbaycanda pensiyaçıların kreditləşməsi dayandırılıb
Ermənilərin "parlament" şousu
Günəşin dəri üzərindəki təsiri
Kiçik evlər üçün səliqəli dekorasiya nümunələri
Günün qoroskopu: yeniliklər və dəyişikliklər dövrüdür
- ŞƏRHLƏR