Ərincəklilər və ya kiçik su ayıları (lat. Tardigrada) — onurğasız heyvanlar tipi. Buğumayaqlılara çox bənzəyir. Dağlardan okean diblərinə qədər müxtəlif mühitlərdə 900-dən çox növü yaşayan mikroskopik canlıdır. Suda yaşayır, 8 ayağı olan mikroskopik,eukariot canlıdır. Su ayılarının genomu təxminən 75- 800 DNT meqaəsas cütlüyündən ibarətdir.
İlk dəfə 1773-cü ildə alman pastoru Johan August Ephraim Goeze tərəfindən kleiner Wasserbär (kiçik su ayısı) kimi təsnif edilmişdir. 1777-ci ildə italyan alim Ladzaro Spallanzani ona il tardigrado, Ərincəkli,1840-cı ildən isə latın dilində Tardigrada kimi adalanır.
Bu maraqlı canlılara verilən başqa bir ad olan "Su ayısı" isə hərəkətlərinin ayı yerişini xatırlatmasından qaynaqlanır. Su ayılarının ən böyükləri 1.5 mm uzunluğa çata bilər. Yumurtadan yeni çıxmış bir Su ayıları sürfəsinin ölçüsü isə 0.05 mm-dən də kiçik ola bilər.
Su ayılarının metabolizmlərini müvəqqəti dayandırmaq və "cryptobiosis" ("kriptobioz" -bütün həyati funksiyalarını dayandırma) vəziyyətinə girə bilən bir canlıdır. İllərlə susuzlaşdırılmış vəziyyətdə sağ qalır(Onlar əlverişsiz mühitdə bədənlərindəki süyun böyük hissəsini xaric edib büzüşürlər,əlverişli şəraitdə yenidən canlanırlar). Onların bu vəziyyətində metobolizm səviyyəsi normanın 0.01%-dən az, tərkibindəki su isə 1%-ə qədər enə bilər. Belə davamlılıq qabiliyyəti onların membranlarını qoruyan karbohidrat-treqalozanın( trehalose) yüksək səviyyəsindən asılıdır.
Su ayılarının davam gətirə bildiyi ekstremal şərait:
Temperatur-Su ayıları 151 °C-də (424 K) bir neçə dəqiqə ərzində yaşaya bilər . -200 °Cdə (70 K) günlərlə və ya -272 °C-də bir neçə dəqiqə soyuqda sağ qalır.
Təzyiq – onlar çox aşağı təzyiqlərə(vakuuma yaxın) və yüksək təzyiqlərə tab gətirirlər (1200 atmosfer təzyiqi, hətta okean dərinliklərində 6000 atmosfer təzyiqinə tab gətirirlər). Aşkar olunub ki, o, açıq kosmosun vakuum şəraitində ən azı 10 gün yaşaya bilər.
Susuzlaşdırma – Su ayıları susuzlaşdırılmış şəraitdə təxminən on il yaşaya bilər.
Radiasiya – Su ayıları 5000 Gy (qamma şüalar) dozaya qarşı tab gətirir (5-10 Gy insan üçün ölümcül ola bilər).
Su ayıları 2007-ci il sentyabr ayında kosmosa göndərilən Avropa Kosmos Agentliyinin FOTON-M3 adlı kosmik gəmisinə yerləşdirildi və kosmosun sərt şəraitinin təsirinə məruz qoyuldu. Kosmik gəmi qayıtdıqdan sonra tədqiq edilən nümunələrin çoxunun həddindən artıq istilik və oksigensiz mühitdən zərər çəkmədikləri, bəzi fərdlərin isə ölümcül səviyyədəki ultrabənövşəyi şüalardan təsirindən sağ qaldıqları və törəməyə davam etdikləri aydınlaşdı. Mövzu haqqında araşdırmalarını nəşr etdirən Kristianstad Universitetində Dosent olan Ingemar Jönsson faktların arasında ən maraqlı olanın bu canlıların radiasiyaya olan müqaviməti olduğunu ifadə etmişdir.
Cəfərov.İ
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
İş yerini dəyişdirmək istəyən müəllimlər üçün YENİ QAYDALAR
Hamilələr bu 50 ölkəyə köçsün
Məşhur aparıcı FOTOsuna görə tənqid olundu
İranın Milli İnkişaf Fondu Azərbaycana sərmayə yatırmağa hazırdır.
Holland pendirli salat (foto resept)
Mayli Sayrus bu dəfə də təəccübləndirdi-FOTO
"Bavariya"nın ulduzundan "Real" açıqlaması
Hava haqqında
Müdafiə Nazirliyi cəbhədəki son vəziyyətlə bağlı məlumat yaydı
Məşhurlar qocalanda necə görünəcəklər?
Valideynlərə təcili kömək -4
Obamadan ramazan təbriki
Saray, yoxsa qatar? (FOTO)
Sabahdan bulvara giriş qadağan olunur
7 qol vurulan oyunda "Neftçi" qazandı
Şahzadənin olduğu gəmi batdı
Yuxuya tez getməyin yolları
Soyaya tələbat niyə artır?
Metropolitenin bəzi işçilərinin maaşı 30-50 faiz artırılıb
Urban geyim tərzi
Bredli Kuper yeni sevgili tapdı-FOTO
Qırmızı rəng qəlbi qoruyur
Viktoriya Bekhem təbii dəridən imtina etdi
Avtobuslarda gediş kartından istifadə uğursuz alınıb?
Ağ qızıldan üzüklər
100 min insan küçələrə çıxdı
Azərbaycanlı tələbələr Soma üçün dua etdi (FOTO)
Bu filmin treyleri izlənmə rekordu qırır - VİDEO
Neftin bahalaşması davam edir
Ebola virusunun aşkar olunması üçün iki yeni test
Yürüyüşə çıxaraq qarın əzələlərinə necə sahib olmalı?
Ən çox silahı hansı ölkə alıb?
Xocalı vəhşilikləri amerikalı jurnalisti dəhşətə gətirdi
Kralların xəstəliyi nədir?
Qurban bayramında nələrə diqqət edilməli?-VİDEO
Qırılan dırnaqları necə bərpa etməli?
Dakota Johnsonun gözəl tərzinin sirri
70-ci illərdə saç və geyim tərzi
Sumqayıta sürət qatarı
Fantastik gözəlliyə sahib yerlər
Maradona vəfat etdi
Hava limanında qadının çantasından tarakan sürüsü çıxdı
Saçlarınız üçün lazım olan qidalar
Həzi Aslanov yad edildi
Hərbiyə çağırılan vətəndaşların əməkhaqqı necə ödəniləcək?
Dünyanın ən ağır müsəlman uşağı doğuldu
Xudafərin körpüsünə ilk ayaq basan 18 yaşlı qazimiz - VİDEO
Qorxmuram
Hava XƏBƏRDARLIĞI
Hidroadenit
- ŞƏRHLƏR