İnsan növünün ən geniş və nəzərə çarpan müxtəliflik nümunələrindən biri şübhəsiz dəri rəngidir. Dəri rəngi mövzusundakı müxtəlifliyi (variasiyanı) araşdıran bioloqlar, bu rəngin melanin adı verilən bir rəng piqmenti ilə əlaqədar olduğunu müəyyən etmişdirlər.
Sanıldığının əksinə dəri rənginin günəş şüaları ilə birbaşa əlaqəsi yoxdur. Günəş şüaları ilə dəri rəngi arasındakı əlaqə dolayıdır. Belə ki, günəş şüaları, xüsusilə də ultrabənövşəyi (UB) şüalar, melanosit hüceyrələrini xəbərdar edərək daha çox melanin yaranmasına səbəb olmaqdadır. Bunun səbəbi, UB şüaların növümüzün dərisində 3 əsas təsirə malik olmasıdır:
1. Həddindən artıq UB şüaları hüceyrələrə və orqanizmdəki kimyəvi proseslərə ziyan verməkdədir.
2. UB şüalar artdıqca, fol turşusunun (Vit.B9) parçalanması sürətlənir. Fol turşusu, DNT sintezində istifadə edilməkdədir; buna görə bədəndə kifayət qədər fol turşusu hər vaxt olmalıdır.
3. UB şüalar 7-dehidroxolesterol maddəsinin Vitamin D-yə çevrilməsini sürətləndirir.
Günəş şüaları lazım olandan çox olduqda xoşagəlməz nəticələr doğura bilər. Məsələn həddindən artıq UB şüalar hüceyrə quruluşunu və dövrlərini pozaraq xərçəngə və ölümə səbəb ola bilər. Fol turşusu əskikliyi, DNT sintezinə təsir edərək hüceyrənin bölünmə dövrlərini pozur. Həddindən artıq Vitamin D istehsalı isə Vitamin D zəhərlənməsi olaraq bilinən və qusma, susuzluq, həssaslıq, yorğunluq, qəbizlik və əzələ ağrıları ilə özünü biruzə verən bir xəstəliyə səbəb olur. Ancaq Vitamin D əskikliyi də təhlükəlidir; bu vəziyyət də sümük yaranmasına mənfi təsir etməkdə və bir sıra xəstəliklərə səbəb ola bilməkdədir. Bu səbəbdən bədənin aldığı UB şüaların miqdarı ən uyğun (optimal) səviyyədə olmalıdır.
Bu optimallıq, melanosit hüceyrələrinin yaratdığı melanin piqmenti ilə təmin edilir. Melanin artdıqca, bədənə daxil olan UB şüaları daha çox əngəllənmiş olur. Melanin artımının nəticəsi olaraq dəri rəngi tündləşir. Daha çox Vitamin D istehsalı, dolayısıyla daha çox UB şüası lazım olduğunda isə melanosit hüceyrələri melanin istehsalını kəsərək UB şüalarına maneə törətməyi dayandırır və melanin az yarandığından dəri rəngi açıq olur.
Təkamül müddətində, Afrikada və ümumiyyətlə ekvator xəttinə yaxın ərazilərdə yaşayan əcdadlarımızın və müasir insanların dəri rəngi, şaquli düşən günəş şüalarından ötəri həddindən artıq UB şüa alışına, bu səbəbdən həddindən artıq Vitamin D istehsalına mane olmaq üçün ana bətnində dəri toxumasının meydana gəlməsindən etibarən genetik olaraq çox melanin yaradan melanosit hüceyrələrinə malikdir. Buna görə dəriləri qara rəngdədir. Daha şimal paralellərdə isə günəş şüaları üfüqi düşdüyündən və dolayısilə UB şüalar az olduğundan, bu şüalardan daha çox faydalana bilmək üçün melanosit hüceyrələri az melanin yaradırlar və fərdlər ağdərili olur. Bu iki bölgə arasında qalan paralellərdə isə, bu rənglərin arasında qalan çalarlarda rənglər görülməkdədir.
Həyatın təkamülü
XƏBƏR LENTİ
Ən faydalı 10 qida maddəsi
Pensiyaçıların DİQQƏTİNƏ!
Türkiyəli jurnalist “Şuşa” yazılı formada
İynə vurmaq üçün gəlin toydan qaçdı - FOTO
Paris Hilton Kraliçanın qoxumu çıxdı
Mütəxəssislərə görə evlənmə yaşı
Məşhur aktyordan gözlənilməz addım-FOTO
Ukrayna 2004-cü ilə qayıdır
Yeni turbo mühərrikli Jaguar F-Type
7 yaşı var, amma ağır texnikaları sərbəst idarə edir - Azərbaycanda
Atəşkəs rejimini qəsdən pozan düşmənin artilleriya bölməsi məhv edilib - RƏSMİ + VİDEO
İlham Əliyevin bu sözləri TÜRKİYƏNİ SİLKƏLƏDİ
Çin Aya hazırlaşır
Əhvala uyğun idman növü
Koronavirusla bağlı zarafat etdi və xəstəliyə yoluxdu - VİDEO
Qadınlar haqqında deyilmiş aforizmlər
Hollivud ulduzu müsəlman olur
Soba kətəsi (foto resept)
WhatsApp-da daha bir yenilik
Yaşıl mərcili bulqur plovu (foto-resept)
Piyadanı isladan sürücülər cərimə olunacaq
Bakıda bir sıra yollar bağlandı
İnfeksionist Georgi Vikulov: “İspaniya və Rusiyada çimərliklər açılanda yoluxma artdı” - MÜSAHİBƏ
Günün ulduz falı
Aktrisa qırmızı xalçaya taxt üstündə gəldi-FOTO
Qara rəngli donlar (2)
Ermənistan danışıqlar prosesindən imtına etmir
Orlando Blum və Keti Perri yenidən birlikdə-FOTO
29 oktyabr Zəngilanın işğal günüdür!
Bənzərsiz Azərbaycan kəndindən
Dəlilik həddindəki yazıçılar
Çiy sarımsağın faydaları
Sadə qələmlə çəkilmiş şəkillər
Ətirlər haqqında məlumat (2)
Üzüm mürəbbəsi (foto-resept)
Uşaq bağçaları yoxlanıldı
Rianna yeni filmə çəkilib - FOTO
Arda millidən çıxarıldı
Zövqlü donlar
Əsrarəngiz Sankt-Peterburq
Məhşurların pəhriz siyahıları (2)
Allergiya
XİN: “Ermənistan silahlı qüvvələri razılığı kobud şəkildə pozmağa davam edir”
Obama tarixi Kuba qərarını verdi
"Yer kürə deyil" dedi, raketə minib uçdu - FOTO
Leyla Əliyeva: “2020-ci il möcüzələr ili olacaq!” - FOTO
Everestə qalxmaq ucuzlaşdı
Viruslar necə yayılır? - VİDEO
Amerika Marsa köçə hazırlaşır
Bakının bu rayonlarında ev tikmək məqsədəuyğun sayılmır
- ŞƏRHLƏR