İnsan növünün ən geniş və nəzərə çarpan müxtəliflik nümunələrindən biri şübhəsiz dəri rəngidir. Dəri rəngi mövzusundakı müxtəlifliyi (variasiyanı) araşdıran bioloqlar, bu rəngin melanin adı verilən bir rəng piqmenti ilə əlaqədar olduğunu müəyyən etmişdirlər.
Sanıldığının əksinə dəri rənginin günəş şüaları ilə birbaşa əlaqəsi yoxdur. Günəş şüaları ilə dəri rəngi arasındakı əlaqə dolayıdır. Belə ki, günəş şüaları, xüsusilə də ultrabənövşəyi (UB) şüalar, melanosit hüceyrələrini xəbərdar edərək daha çox melanin yaranmasına səbəb olmaqdadır. Bunun səbəbi, UB şüaların növümüzün dərisində 3 əsas təsirə malik olmasıdır:
1. Həddindən artıq UB şüaları hüceyrələrə və orqanizmdəki kimyəvi proseslərə ziyan verməkdədir.
2. UB şüalar artdıqca, fol turşusunun (Vit.B9) parçalanması sürətlənir. Fol turşusu, DNT sintezində istifadə edilməkdədir; buna görə bədəndə kifayət qədər fol turşusu hər vaxt olmalıdır.
3. UB şüalar 7-dehidroxolesterol maddəsinin Vitamin D-yə çevrilməsini sürətləndirir.
Günəş şüaları lazım olandan çox olduqda xoşagəlməz nəticələr doğura bilər. Məsələn həddindən artıq UB şüalar hüceyrə quruluşunu və dövrlərini pozaraq xərçəngə və ölümə səbəb ola bilər. Fol turşusu əskikliyi, DNT sintezinə təsir edərək hüceyrənin bölünmə dövrlərini pozur. Həddindən artıq Vitamin D istehsalı isə Vitamin D zəhərlənməsi olaraq bilinən və qusma, susuzluq, həssaslıq, yorğunluq, qəbizlik və əzələ ağrıları ilə özünü biruzə verən bir xəstəliyə səbəb olur. Ancaq Vitamin D əskikliyi də təhlükəlidir; bu vəziyyət də sümük yaranmasına mənfi təsir etməkdə və bir sıra xəstəliklərə səbəb ola bilməkdədir. Bu səbəbdən bədənin aldığı UB şüaların miqdarı ən uyğun (optimal) səviyyədə olmalıdır.
Bu optimallıq, melanosit hüceyrələrinin yaratdığı melanin piqmenti ilə təmin edilir. Melanin artdıqca, bədənə daxil olan UB şüaları daha çox əngəllənmiş olur. Melanin artımının nəticəsi olaraq dəri rəngi tündləşir. Daha çox Vitamin D istehsalı, dolayısıyla daha çox UB şüası lazım olduğunda isə melanosit hüceyrələri melanin istehsalını kəsərək UB şüalarına maneə törətməyi dayandırır və melanin az yarandığından dəri rəngi açıq olur.
Təkamül müddətində, Afrikada və ümumiyyətlə ekvator xəttinə yaxın ərazilərdə yaşayan əcdadlarımızın və müasir insanların dəri rəngi, şaquli düşən günəş şüalarından ötəri həddindən artıq UB şüa alışına, bu səbəbdən həddindən artıq Vitamin D istehsalına mane olmaq üçün ana bətnində dəri toxumasının meydana gəlməsindən etibarən genetik olaraq çox melanin yaradan melanosit hüceyrələrinə malikdir. Buna görə dəriləri qara rəngdədir. Daha şimal paralellərdə isə günəş şüaları üfüqi düşdüyündən və dolayısilə UB şüalar az olduğundan, bu şüalardan daha çox faydalana bilmək üçün melanosit hüceyrələri az melanin yaradırlar və fərdlər ağdərili olur. Bu iki bölgə arasında qalan paralellərdə isə, bu rənglərin arasında qalan çalarlarda rənglər görülməkdədir.
Həyatın təkamülü
XƏBƏR LENTİ
Həyatınızı başqalarına görə yaşamayın
Yaşayış evindən öz-özünə çıxan yanğının səbəbi bəlli oldu - FOTO
Şahbaz Quliyev erməni əsirliyində yaşadıqlarını danışdı - VİDEO
Əzələ yığını olan "müsəlman div"
Düşmənin çox sayda canlı qüvvə və texnikası məhv edildi - SİYAHI
Skype-da gözlənilən yenilik gerçəkləşdi
"Arzu, salamat qal" yazan neftçinin meyidi tapıldı
Fransada ara qarışdı
HAVA necə olacaq?-22 Avqust
“Samsung” parçalana bilər
"Terrorun dini yoxdur"
Portağallı piroq (video-resept)
Həkim qədər təsirli 27 meyvə və tərəvəz (1)
Səyahəti sevənlər üçün maraqlı filmlər
Sürpriz kök salatı (foto-resept)
Qədim İspan şəhərində gəzinti
Qənaətcil qadınlara məsləhətlər
Qəhvənin düzgün içilmə qaydası
Hamilə xanımların diqqətinə...
Qadın.Netlilərin tərcümeyi-halı (3)
Dişlər haqqında 5 maraqlı fakt
Məşhur aktrisanın FOTOsu sosial şəbəkəni qarışdırdı
Pelin və Anıl cinayətə şahid oldular-FOTO
Tortları bəzəmək üçün güllər düzəldilməsi (foto dərs)
1 həftəyə 5 kiloqram arıqladan qarpız pəhrizi
ABŞ-la Rusiya Qarabağla bağlı razılığa gəldi
Azərbaycanın müxtəlif yerlərində seysmoloji aktivlik aşkar edilib
Havanın təmizlənməsi üçün süni ağaclar yaradıldı
Rezidenturaya qəbul olanların siyahısı açıqlanıb
Xəttə görə xasiyyət necə müəyyən edilir?
Cemli piroq (foto resept)
Avropa Oyunları: Karatedə 3-cü qızıl medalımız!
Son 1000 ildə ilk dəfə: vikinq toyunda evləndilər-FOTO
Azərbaycanda daha iki nəfər koronavirusdan öldü: 262 yeni yoluxma - RƏSMİ
Cennifer Lopez sirri açdı-FOTO
Ebru Şahin məşhur basketbolçu ilə sevgilidir-FOTO
Yeni dövrün coğrafiyası (XV-XIX)-2
HAVA necə olacaq?- 10 APREL
"Bəli, mən arvadağızam"
Dəniz Seki 15 kq arıqladı-FOTO
Ananasın faydaları
Yapon alimlərindən COVID-19-un müalicəsində YENİ KƏŞF
"Doğrudanmı Avropada məndən yaşlı insan yoxdur?"
Ramazan ayı ilə əlaqəli mədə xəstələrinə tövsiyələr
Ayaqları uzun göstərən geyim hiylələri
Bürclər nə vaxt hirslənir?
Nyu-Yorkda koronavirusun mənbəyi aşkarlandı
Afrikada bir gün
Ziyafət məclisinin şahzadəsi ol
Sınan əşyalardan və bitkilərdən ev
- ŞƏRHLƏR