Qədim  Yunanıstan  və  Roma

 Fales  (e. ə.  625 - 547 )

Qədim  Yunanıstnın  7  müdrikindən  sonuncusu  Falesdir. Fales  e.ə.  625- ci  ildə  Milet  şəhərində  əsil- nəcabətli  ailədə  doğulub. Uzaqgörənliyi  nəticəsində  çoxlu  sərvət  qazanmış  və  azad , sərbəst  ömür  sürmüşdür. 78  yaşında  idman  yarışlarına  tamaşa  edərkən  ölmüşdür. Rəvayətə  görə  vətənində  günəş  tutulmasını  qabaqcadan  ilk  dəfə  o  xəbər  vermiş, Misir  piramidalarının  hündürlüyünü  ilk  dəfə o  ölçmüşdür.

 

Aforizmləri:

Fales  deyəndə ki, həyatla  ölümün  heç  bir  fərqi  yoxdur, eşidənlərdən  biri  soruşur:

-         Bəs  onda  niyə  ölmürsən?

-         Çünki  fərqi  yoxdur.

-         Ən  güclü  şey  nədir?

-         Zərurət.

-         Hamı  üçün  ümumi  olan  nədir?

-         Ümid.

-         Ən  çətin  şey  nədir?

-         Öz-özünü  dərk  etmək.

-         Ən  asan  şey  nədir?

-         Başqasına  məsləhət  vermək.

-         Bədbəxtliyi  nə  vaxt  yüngül  keçirmək  olar?

-         Düşmənini  daha  pis  vəziyyətdə  görəndə.

 

        Pifaqor  (e. ə. 580 – 500)

Pifaqor  Samos  adasında  anadan  olmuşdur. Onun  atası  Mnesarx  daşyonan  olub. Rəvayətə  görə  gəncliyində  Pifaqor  da  bu  sənətin  mahir  ustası  imiş. Bilik  öyrənmək  üçün  o, 22  yaşında  vətənini  tərk  edib  Misirə  yola  düşür. Uzun illərdən  sonar  İtaliyaya  köçür. Qalan  ömrünü  burada  keçirir .“Pifaqor  Ittifaqı “ yaradır. Buranın  300  nəfər  üzvü  olub. İlk  dəfə  o  pul  kəsdirmişdir, ölçü  və  tərəzini  o  tətbiq  etmişdir.

Pifaqorun  məsləhətləri:

Alovu  bıçaqla  kəsmə, tərəzi  üstən  atılma, kimə  gəldi  əl  vermə, çörəyi  sındırma  və  s.

Aforizmləri:

Yoxsulun  həyatı  sahilə  yaxın  üzən  gəmidir, varlınınkı  isə  dənizin  ortasında. Birinci  sahilə  asan  yan  ala  bilər, ikinci  isə  çətin.

Həyat  meydandır, kimi  yarışmağa  gəlir, kimi  al-verə. Amma  ən  xoşbəxti  tamaşaya  gələnlərdir.

Pifaqordan  soruşurlar:

-         Oğlum  olsa  necə  tərbiyə  edim?

-         Ədalət  olan  ölkədə  doğulsa, bəsdir.

Pifaqorun  iki  məhşur  fikri  fəlsəfə  tarixində  dərin  iz  buraxıb. Bunlardan  biri  ruhun  bir  canlıdan  digərinə  keçməsi, ikincisi  isə  hadisələrin  və  talelərin  dönə-dönə  təkrarı, dövranı  haqqında  mülahizələrdir.

Pifaqorun  fikrincə  ruh  ölməzdir, dünyada  baş  verən  bütün  hadisələr  müəyyən  fasilədən  sonra  yenidən  təkrar  olunur. Ümumiyyətlə , təzə  heç  nə  baş  vermir.

 

 Sokrat  (e.  ə.  469 – 399)

Qədim Yunan  filosofu. Zahiri  cəhətcə  çox  görkəmsiz  adam  olub. Ömrü  boyu  ailəsi  ilə  ən  yoxsul  həyat  sürmüşdür. Spartaya  qarşı  döyüşlərdə  iştirak  etmişdir. Qocalıqda  dinsizliklə  ittiham  olunub  ölümə  məhkum  edilmişdir. O, insanda  4 xüsusiyyət  tələb  edirdi: müdriklik, cəsurluq, xeyirxahlıq, ədalət.

 

Sokratın  dediklərindən:

Birisi  Sokrata  müraciət  edir:

-         Evlənmək  istəyirəm, nə  məsləhət  görürüsən?

-         Özün  bil. Çünki, hər  ikisində  səni  peşmançılıq  gözləyir.

Sokratdan  soruşurlar:

-         Yemək  üçün  hansı  vaxt  münasibdir?

-         Yeməyin  varsa , acanda , yoxsa, tapanda.

Bircə  onu  bilirəm  ki, heç  nə  bilmirəm.

Sokrata  deyirlər:

-         Bir  nəfər  sənin  haqqında  pis  danışırdı.

-         Çünki, ona  yaxşı  danışmağı  öyrətməyiblər.

 

Demokrit  (e. ə.  460 – 350)

O, Abder şəhərində  doğulub. Gənc  yaşlarında səyahətə çıxan Demokrit bir çox ölkələri gəzmiş, bütün  dünya  elmlərini dərindən öyrənmişdir. O, 90  ildən  çox yaşamışdır. Demokritə  görə  dünya  sonsuzdur. Hər  şey  yaranır  və  məhv  olur. Ən  mənalı və gözəl həyat dinclikdədir.

 

Fikirlərindən:

Xeyir  onu  axtarana  çox  həvəssiz  yaxın  gəlir, şər  isə  həmişə  ondan  qaçana  rast  gəlir.

Xoşbəxt  var- dövləti  olan  deyil, dövlətə  ehtiyacı  olmayandır.

Qohumların  düşmənliyi  yadların  düşmənliyindən  çox-çox  dərin  olur.

Mərdlik  bədbəxtliyi  azaldır.

Axmaqları  söz  yox, bədbəxtlik  ağıllandırır.

 

 Platon ( e. ə. 428 – 347)

Antik  dünyanın  ən  böyük  filosofu. Əsl  adı  Aristokldur. Gəncliyində  rəssamlıqla  məşğul  olub. Saysız  hesabsız  şagirdlərindən  ən  məhşuru  Aristoteldir. Əsərlərinin  çoxunu  dialoqlar  şəklində  yazıb.

 

Aforizmləri:

Dünyada  ən  dadlı  şey – həqiqəti  söyləməkdir.

Platondan  soruşurlar:

-         Bədbəxtlik  üz  vermiş  adam  nə  ilə  təsəlli  tapa  bilər?

-         Ağıllı  adam  baş  vermiş  hadisənin  labüdlüyünü  anlayıb  təsəlli  tapır, ağılsız  isə  bədbəxtliyin  başqalarının  da  başına  gəlməsini  düşünüb  təsəlli  tapır.

 

Diogen ( e. ə.  404 – 323)

Qədim  Yunan  müdriki.Heç  bir  yurd – yuvası  olmuyub. Rəvayətə  görə  çəlləyin  içində  yaşayıb. Su  içmək  üçün  bircə  qabı  varmış. Diogenə  görə  xoşbəxtliyin  açarı  az  şeyə - nəyin  varsa, ona  qane  olmaqdadır.

 

Diogenin  aforizm  və  atmacaları:

Bir  dəfə  çirkli  bir  hamamın  sahibinə  Diogen  belə  deyir:

-         Sizdə  çiməndən  sonra  harda  yuyunmaq  olar?

Diogendən  soruşurlar:

-         Nə  vaxt  evlənmək  lazımdır?

-         Cavan  vaxtı  hələ  tezdir, qocalanda  da  gecdir.

Döyüş  vaxtı  zərbə  hara  dəysə  yaxşıdır? – sualına  Diogen : - Qalxana, - cavabını  vermişdir.

Bir  nəfər  ox  atanın  pis  nişan  aldığını  görüb  Diogen  gedib  nişangahda  dayanır.

-         Niyə  belə  edirsən? – deyənlərə, - Qorxuram  kənarda  məni  vursun – deyir.