Medianın insanlar üzərindəki təsirləri, son zamanlarda bir çox mütəxəssis tərəfindən fərqli perspektivlərdən ələ alınan məşhur bir mövzudur. Bu mövzuda edilən işlərin böyük əksəriyyətində medianın insanlar üzərindəki mənfi təsirlərindən bəhs edilir. Mediadan müsbət mənada faydalanan və bəlkə də bir çox zaman mənfi mənada təsirlənən bir fərd olaraq media və psixopatologiyanı ilə əlaqələndirmək istəyirəm.
Ilk olaraq niyə bu mövzu haqqında yazmaq ehtiyacı duydum, ondan bəhs etmək istəyirəm. Keçən il Mərmərə Universiteti, sosiologiya günlərinə natiq olaraq dəvət edilmişdim. Ana başlıq media idi və Türkiyədə media və psixologiya sahəsində analizlər üçün paylaşma imkanı tapmışdım. Təqdimatda alt başlıqlardan biri də media və pisixologiya idi. Zamanın məhdud olmasından və çıxışımı texniki terminlərə boğmaq istəmədiyim üçün bu mövzu üzərində çox durmamışdım. Yaxınlarda bir televiziya proqramında rast gəlmiş olduğum bir səhnədən sonra bu mövzunun daha çox lazımlı olduğuna qərar verdim.
Türkiyənin ən gözəl qadınını seçmə iddiasıyla davam etdirilən televiziya proqramında şahid olduğum səhnə belə baş vermişdi: iştirakçılardan olduqca gənc bir qadın çox qəşəng geyinərək münsifin qarşısına keçdi. Yarışmacı türkiyə ortalamasına görə olduqca uzun bir boya və az qala qüsursuz ölçülərə sahib idi. Bəlkə də ortalamaya görə çox arıq idi. Podiumda gəzməyi tamamladıqdan sonra sıra münsif şərhlərinə gəlmişdi. Və gələn ilk şərh qarşısında çaşdım. Münsif yarışmacının on kiloya qədər artıq çəkisi olduğunu söyləyirdi və mənim zənnimcə əgər o yarışmacı bir on kilo da versə bir dəri bir sümük qalacaqdı. Bəlkə də qısa bir müddət sonra fiziki narahatlıqlar səbəbindən bir hadisə olacaq və o, bir ruh sağlığı mütəxəssisinin qapısını döymək məcburiyyətində qalacaqdı. Əlbəttə, gözəllik və estetik anlayışı dövrdən dövrə fərqlilik göstərə bilər. Digər tərəfdən xüsusilə media vasitəsilə diktə edilən bu anlayış ictimai mənada ruhi pozuqluqlara səbəb ola bilərdi, bu anlayışla bitən cümlənin sonuna böyük bir sual işarəsi qoyulmalıdır deyə düşünürəm.
Anoreksiya və Bulimia
Ictimaiyyətdə maneken xəstəliyi olaraq da bilinən, olması lazım olan bədən ağırlığının olduqca altında bir çəkiyə sahib olmasına baxmayaraq bədən ağırlığı ilə əlaqədar ciddi narahatlıqlar hiss etməyə və bununla birlikdə sağlamlığına təhlükə yaradacaq pəhrizə müraciət olaraq, təyin olunan anoroksiya ilə tıxanırcasına yemə və sonra çəki tarazlığını yediklərini çıxarma yolu ilə qorumaq olaraq təyin oluna biləcək olan bulumia, medianın dəstəklədiyi estetik anlayışın onların diqqətini çəkəcəyini bilirəm. İstər yuxarıda danışdığım tərzdə yarışma və əyləncə proqramları, istərsə də reklamlar "gözəl olmaq üçün arıq, çox arıq, daha da arıq olun" mesajını bir başa verir.
Bədənin disformik pozğunluqları.
DSM-ivdə somatoform pozğunluqlar başlığı altında təyin olunan bədənin dismorfik pozuğunluğu, ümumi mənada insanın fiziki görünüşündə gerçəyə istinad etməyən bir qüsuru, funksionallığını pozacaq səviyyədə şişirdilməsi və bu xəyali qusurla məşğul olaraq açıqlanır. Bu pozuqluğun etiologiyasında bir çox faktor yer alsa da, mediada dəstəklənən estetik anlayışının da təsirli olduğuna inanıram. Xüsusilə televiziya seriallarında rol alan bir çox qadın ya da kişinin az qala qüsursuz bir fiziki görünüşə sahib olduqları düşünülsə hədəf kütlənin bundan mənfi təsirlənməsi qaçınılmazdır. Media vasitəsilə diktə edilən estetik anlayışının ekrana əks olunan qismində bilavasitə olaraq sanki hədəf kütlənin həvəs göstərdiyi bütün həyatları qüsursuz fiziki xüsusiyyətlərə sahib olan kəslərin yaşamağı haqq etdiyi kimi bir mesaj yatır.
Cinsi istək pozğunluğu.
Cinsi funksiya pozğunluqları ana başlığı altında iştirak edən və bir neçə alt pozğunluğun da daxil olduğu cinsi istək pozuqluğu, ümumi mənada insanın cinsi fəaliyyətlərə qarşı əlaqəsinin az olması ya da heç olmamasıyla birlikdə bu vəziyyətin özünü və partnyoru ilə olan əlaqəsini mənfi təsir vəziyyətləri olaraq təyin oluna bilər. Digər bütün pozğunluqlarda olduğu kimi cinsi istək pozuqluğu da yalnız bir ya da bir neçə faktor sonrasında ortaya çıxır. Bir çox fərqli komponent sonrasında ortaya çıxmasıyla birlikdə mən mediadakı estetik anlayışı ilə necə bir əlaqəsi ola biləcəyini araşdırmaq istəyirəm. Ilk olaraq sağlam və doyum təmin edən bir əlaqə üçün cütlərin bir-birlərini heç olmasa cinsi birlikdəliyi başlaya biləcək səviyyədə cazibədar görmələri lazım olduğu bir gerçəkdir. Digər tərəfdən hipnoza yaxın bir trans halında adamın şüuraltı kodlaşdırılmış cazibədarlıq meyarlarıyla oynayan bir media faktoru var və bu faktorun dayandığı estetik və cazibədarlıq anlayışı çox vaxt insanın özü və ya partnyorunun sahib ola bilməyəcəyi səviyyədə olduğundan, bir müddət sonra insan partnyorunu cazibədar görməyə bilər. Bu vəziyyət bilavasitə də olsa insanda cinsi istək pozuqluğuna səbəb ola biləcək kimi görünür.
Yuxarıda bəhs etdiyim spesifik patoloji vəziyyətlərlə yanaşı, mediada iştirak edən estetik qavramının insanlar üzərində stress, qayğı, bədbəxtlik, ümidsizlik, özünə inam və özünəhörmət əskikliyi, mənfi mənlik anlayışı, depressiv duyğu vəziyyətləri kimi nəticələr doğura biləcəyi qənaytindəyəm. Bu tərz vəziyyətlərin yaşanması halında bir ruh sağlamlığı ekspertindən kömək almaq edilə biləcək ən doğru şeylərdən biridir.
XƏBƏR LENTİ
Bu gündən Azərbaycanda bu iş yerləri açılır - SİYAHI
Azərbaycanda "yol radiosu" işə düşdü
Məşhur cütlük ev aldı
Məşhur model koronavirusa yoluxdu
7 rayon qazsız qalacaq
Dəri ləkələrini 1 gecədə açan maska
Rihanna haqqında Rekord Məbləğə film çəkilir
Azərbaycanda daha iki nəfər koronavirusdan öldü: 98 yeni yoluxma
"FaceApp" iddialara cavab verdi
Baş onkoloqdan ÇAĞIRIŞ: "Xərçəngin müalicəsi var, lakin..."
Rəngli və dəbli plaşlar
Məşhur cütlük BOŞANIR
Keçmiş sevgilinizlə qarşılaşdıqda nə etməlisiniz?
Mütləq izlənməli 7 İtaliyan filmi
Rayonlara gediş-gəliş bərpa olunur? - RƏSMİ AÇIQLAMA
Abşeronda kəndlilər şəhərliləri üstələyirlər
Bu şəhərdə məktəblər virusa görə yenidən bağlandı
Ermənilərin yüksək rütbəli zabitləri məhv edildi: Düşmən mövqelərini qoyub qaçır - RƏSMİ
Günahsız olsa da, 45 il həbs yatdı
"Tatlı" paxlava (foto resept)
Erməni taborunun şəxsi heyəti müdafiə mövqelərini tərk edərək qaçır - RƏSMİ
Azərbaycanın yunan-Roma güləşçiləri İstanbulda yarışacaqlar
Qadınların imtina edə bilməyəcəyi hədiyyələr
Kağız halva - 9
DSMF sədri Gəncədə qəbul keçirəcək
Cəbhədə yeni erməni təxribatı
İndoneziya qorxuya düşdü
Çin malı deyib keçməyin
Azərbaycanda Türk adlarına maraq artıb - Melisa, Miray, Elif..
Qış üçün geyimlər
Obamanın da gəliri aşağı düşüb
Bitkilər və təbabət (9)
Bələdiyyə seçkisi prosesinə start verildi
Azərbaycanda Facebook istifadəçilərinin sayı açıqlandı
Azərbaycanda bu universitetin tələbələri "yaşadılar"
Hande Ataizi hər kəsi təəccübləndirdi-FOTO
Körpəni ana südündən necə ayırmalı?
Avroda gözlənilməz ucuzlaşma
Gürcüstan Azərbaycana hansı variantı təklif edəcək?
Talehin taleyi, yoxsa ailədaxili şiddət?
Xərçənglə mübarizə aparan 4 ərzaq
Cizgi filmlərdəki yeməklərdən bişirdi
Bu uşağın ən yaxın dostu pitondur
At şampununun saçlarımıza təsiri
Cazibədar futbol aparıcısı efirə çimərlik paltarında çıxdı
Azərbaycanda sutka ərzində daha iki nəfər koronavirusdan öldü: 528 yeni yoluxma
Yeni il gecəsinin ulduzu olun
SSRİ-nin ilk gözəllik kraliçası-FOTO
Bu taksilər benzinsiz işləyir
3 yaşlı qız geyimilə hamını heyran edib
- ŞƏRHLƏR