Medianın insanlar üzərindəki təsirləri, son zamanlarda bir çox mütəxəssis tərəfindən fərqli perspektivlərdən ələ alınan məşhur bir mövzudur. Bu mövzuda edilən işlərin böyük əksəriyyətində medianın insanlar üzərindəki mənfi təsirlərindən bəhs edilir. Mediadan müsbət mənada faydalanan və bəlkə də bir çox zaman mənfi mənada təsirlənən bir fərd olaraq media və psixopatologiyanı ilə əlaqələndirmək istəyirəm.
Ilk olaraq niyə bu mövzu haqqında yazmaq ehtiyacı duydum, ondan bəhs etmək istəyirəm. Keçən il Mərmərə Universiteti, sosiologiya günlərinə natiq olaraq dəvət edilmişdim. Ana başlıq media idi və Türkiyədə media və psixologiya sahəsində analizlər üçün paylaşma imkanı tapmışdım. Təqdimatda alt başlıqlardan biri də media və pisixologiya idi. Zamanın məhdud olmasından və çıxışımı texniki terminlərə boğmaq istəmədiyim üçün bu mövzu üzərində çox durmamışdım. Yaxınlarda bir televiziya proqramında rast gəlmiş olduğum bir səhnədən sonra bu mövzunun daha çox lazımlı olduğuna qərar verdim.
Türkiyənin ən gözəl qadınını seçmə iddiasıyla davam etdirilən televiziya proqramında şahid olduğum səhnə belə baş vermişdi: iştirakçılardan olduqca gənc bir qadın çox qəşəng geyinərək münsifin qarşısına keçdi. Yarışmacı türkiyə ortalamasına görə olduqca uzun bir boya və az qala qüsursuz ölçülərə sahib idi. Bəlkə də ortalamaya görə çox arıq idi. Podiumda gəzməyi tamamladıqdan sonra sıra münsif şərhlərinə gəlmişdi. Və gələn ilk şərh qarşısında çaşdım. Münsif yarışmacının on kiloya qədər artıq çəkisi olduğunu söyləyirdi və mənim zənnimcə əgər o yarışmacı bir on kilo da versə bir dəri bir sümük qalacaqdı. Bəlkə də qısa bir müddət sonra fiziki narahatlıqlar səbəbindən bir hadisə olacaq və o, bir ruh sağlığı mütəxəssisinin qapısını döymək məcburiyyətində qalacaqdı. Əlbəttə, gözəllik və estetik anlayışı dövrdən dövrə fərqlilik göstərə bilər. Digər tərəfdən xüsusilə media vasitəsilə diktə edilən bu anlayış ictimai mənada ruhi pozuqluqlara səbəb ola bilərdi, bu anlayışla bitən cümlənin sonuna böyük bir sual işarəsi qoyulmalıdır deyə düşünürəm.
Anoreksiya və Bulimia
Ictimaiyyətdə maneken xəstəliyi olaraq da bilinən, olması lazım olan bədən ağırlığının olduqca altında bir çəkiyə sahib olmasına baxmayaraq bədən ağırlığı ilə əlaqədar ciddi narahatlıqlar hiss etməyə və bununla birlikdə sağlamlığına təhlükə yaradacaq pəhrizə müraciət olaraq, təyin olunan anoroksiya ilə tıxanırcasına yemə və sonra çəki tarazlığını yediklərini çıxarma yolu ilə qorumaq olaraq təyin oluna biləcək olan bulumia, medianın dəstəklədiyi estetik anlayışın onların diqqətini çəkəcəyini bilirəm. İstər yuxarıda danışdığım tərzdə yarışma və əyləncə proqramları, istərsə də reklamlar "gözəl olmaq üçün arıq, çox arıq, daha da arıq olun" mesajını bir başa verir.
Bədənin disformik pozğunluqları.
DSM-ivdə somatoform pozğunluqlar başlığı altında təyin olunan bədənin dismorfik pozuğunluğu, ümumi mənada insanın fiziki görünüşündə gerçəyə istinad etməyən bir qüsuru, funksionallığını pozacaq səviyyədə şişirdilməsi və bu xəyali qusurla məşğul olaraq açıqlanır. Bu pozuqluğun etiologiyasında bir çox faktor yer alsa da, mediada dəstəklənən estetik anlayışının da təsirli olduğuna inanıram. Xüsusilə televiziya seriallarında rol alan bir çox qadın ya da kişinin az qala qüsursuz bir fiziki görünüşə sahib olduqları düşünülsə hədəf kütlənin bundan mənfi təsirlənməsi qaçınılmazdır. Media vasitəsilə diktə edilən estetik anlayışının ekrana əks olunan qismində bilavasitə olaraq sanki hədəf kütlənin həvəs göstərdiyi bütün həyatları qüsursuz fiziki xüsusiyyətlərə sahib olan kəslərin yaşamağı haqq etdiyi kimi bir mesaj yatır.
Cinsi istək pozğunluğu.
Cinsi funksiya pozğunluqları ana başlığı altında iştirak edən və bir neçə alt pozğunluğun da daxil olduğu cinsi istək pozuqluğu, ümumi mənada insanın cinsi fəaliyyətlərə qarşı əlaqəsinin az olması ya da heç olmamasıyla birlikdə bu vəziyyətin özünü və partnyoru ilə olan əlaqəsini mənfi təsir vəziyyətləri olaraq təyin oluna bilər. Digər bütün pozğunluqlarda olduğu kimi cinsi istək pozuqluğu da yalnız bir ya da bir neçə faktor sonrasında ortaya çıxır. Bir çox fərqli komponent sonrasında ortaya çıxmasıyla birlikdə mən mediadakı estetik anlayışı ilə necə bir əlaqəsi ola biləcəyini araşdırmaq istəyirəm. Ilk olaraq sağlam və doyum təmin edən bir əlaqə üçün cütlərin bir-birlərini heç olmasa cinsi birlikdəliyi başlaya biləcək səviyyədə cazibədar görmələri lazım olduğu bir gerçəkdir. Digər tərəfdən hipnoza yaxın bir trans halında adamın şüuraltı kodlaşdırılmış cazibədarlıq meyarlarıyla oynayan bir media faktoru var və bu faktorun dayandığı estetik və cazibədarlıq anlayışı çox vaxt insanın özü və ya partnyorunun sahib ola bilməyəcəyi səviyyədə olduğundan, bir müddət sonra insan partnyorunu cazibədar görməyə bilər. Bu vəziyyət bilavasitə də olsa insanda cinsi istək pozuqluğuna səbəb ola biləcək kimi görünür.
Yuxarıda bəhs etdiyim spesifik patoloji vəziyyətlərlə yanaşı, mediada iştirak edən estetik qavramının insanlar üzərində stress, qayğı, bədbəxtlik, ümidsizlik, özünə inam və özünəhörmət əskikliyi, mənfi mənlik anlayışı, depressiv duyğu vəziyyətləri kimi nəticələr doğura biləcəyi qənaytindəyəm. Bu tərz vəziyyətlərin yaşanması halında bir ruh sağlamlığı ekspertindən kömək almaq edilə biləcək ən doğru şeylərdən biridir.
XƏBƏR LENTİ
NASA Marsdakı mavi qum səhrasının FOTOsunu paylaşdı
Sıla yox, Ahmet şiddətə məruz qalıbmış
Məşhurların kolleksiyaları -SİYAHI
Onlar yaşasalar da, öldüklərini düşünürlər
Ronaldinyo zaminə buraxılmaq üçün sərvət ödədi
Arıqlama zamanı aclıq hissi olmalıdırmı?
Ayı peçenyesi (foto resept)
Şövkət Ələkbərovanın xatirə gecəsi keçirilib
Məşhur aktrisa ilk dəfə polis sevgilisi ilə -FOTO
Qarabağla bağlı bədbin proqnoz
Şokalad otagı
Rəngarəng donlar
Hülya Avşar hovuz VİDEOsu paylaşdı
Fransada təcili yardım xidmətləri ödənişli olacaq
Xamalı keks(foto resept)
Prezidentdən həbs edilən Eldar Həsənovla bağlı SƏRƏNCAM
ETİRAFLAR - "Maşın sürən qadınların dərdi"
Yuyucu vasitələr qadınlar üçün təhlükəlidir
Geyim asılqanının başqa hansı faydasını bilirdiniz?
Günün ulduz falı
Tibbi spirt və maska çatışmazlığına aydınlıq gətirdi
Şəhidin son məktubu
Sentyabr ayının qalibləri!
Ətli rulet (foto resept)
Yeni ili keçirmək üçün daha çox arzu olunan şəhərlər - Bakı, Paris və...
Dünyanın ən yağışlı yeri
Uşağınız atasına çox bağlıdır?
Astara rayonuna 3,3 milyon manat ayrılıb
İzləyicisi Bensu Soralı TƏƏCCÜBLƏNDİRDİ-FOTO
“Kitabi Dədə Qorqud” dastanının Vatikan nüsxəsi nəşrə hazırlanıb
Obama İŞİD-ə qarşı strategiyasını elan edəcək
Ceylanın yeni imici müzakirə yaratdı
Bakıda kirayə mənzil bazarı bahalaşdı
190 manatlıq birdəfəlik ödəmələrin verilməsi ilə bağlı MÜHÜM AÇIQLAMA - VİDEO
Dünyada hansı ölkənin pasportu daha etibarlı və güclüdür?
Xərçəng olduğunu deyib 55 min yığdı, həbs olundu - FOTO
Gün ərzində 12 dəqiqə məşq eləməklə...
Erməni bizdən üzr istədi
Nar şirəsinin faydaları və düzgün qəbulu
"Payız-qış mövsümünə ciddi şəkildə hazırlaşırıq"
2 yaş sindromu ilə başa çıxmağın yolları
Peris Hiltonun 65 min dollarlıq çantası-FOTO
Popkorn faydalıdır?
"Şaban"-ın oğlu evləndi-FOTO
Məsut Özildən karantində qalan izləyicilərinə jest
Şəhid olan əsgər torpağa tapşırıldı
Allahın adlarını insana qoymaq olar?
Uşaqların həssaslıq dövrləri
Anri Kartye Bressonun sərgisi keçiriləcək
Şuşa döyüşlərində dastana dönən qardaşlar: “Yaralı halda onu çiynimdə daşıdım, heç nə hiss etmirdim” - VİDEO
- ŞƏRHLƏR