Həyəcanlandıqda və ya qorxduqda daha güclü, cəld və diqqətli olmağınızı təmin edən adrenalin hormonu orqanizminizə hansı əmrləri verir? Çox güclü təsiri olan bu hormon təhlükəli vəziyyətdə nə qədər ifraz olunur? Ürəyə, beyinə və əzələlərə gedən damarları açan adrenalin molekulları qaraciyərə və dəriyə gedən damarları nə üçün daraldır?
Təhlükə ilə qarşılaşan zaman insan özünü müdafiə etmək və ya dərhal olduğu yerdən qaçmaq üçün orqanizmi daha güclü və cəld olmalıdır. Bu cür fövqəladə hallarda orqanizmdə lazımi tənzimləmə aparılması üçün əvvəla ürəyiniz daha sürətlə döyünməli və daha çox qan vurmalıdır. Belə ki, insan orqanizmi belə hallar üçün qüsursuz yaradılmış və orqanizmimizə təhlükəli vəziyyətdə fəaliyyət göstərən qeyri-adi hormon yerləşdirilmişdir. Adrenalin adlanan bu hormon fövqəladə hal baş verdikdə böyrəküstü vəzilərin daxili hissəsində yerləşən laboratoriyada ifraz olunur və bədənin müxtəlif hissələrinə yayılaraq orqanizmin təhlükəli vəziyyətə uyğun reaksiya verməsini təmin edir.
Qanımızdakı adrenalinin miqdarı nə qədərdir?
Aparılan tədqiqatlar mühüm faktı üzə çıxarmışdır. İnsanın qanındakı adrenalin hormonu aşağıdakı kimi ifadə edilir:
“Əgər orqanizmimizdəki qanı 2 metr dərinliyi, 100 metr diametri olan göllə müqayisə etsək, qanımızdakı adrenalin miqdarı bu gölə tökülən bir çay qaşığı mayeyə bərabər olar”. (Helena Curtis, Sue Barnes, İnvıtation To Biolog, səh. 467)
Miqdarının az olmasına baxmayaraq, bu maddə insan orqanizminə çox güclü təsir edir. Adrenalinin insanlara qazandırdığı bu xüsusiyyətlər yaradılışındakı mükəmməllikdən qaynaqlanır.
Təhlükəli vəziyyətdə lazım olan əlavə qan necə təmin olunur?
Təhlükənin meydana gəlməsilə orqanizmdə həyəcan siqnalı verilir. Beyin böyrəküstü vəzlərə ildırım sürəti ilə əmr göndərir. Böyrəküstü vəzin daxili hissəsində yerləşən hüceyrələr fövqəladə vəziyyət elan edir və təcili surətdə adrenalin hormonu ifraz edilir.
Adrenalin molekulları qana qarışır və orqanizmin müxtəlif hissələrinə yayılır. İfraz olunan adrenalin molekulları damarları tənzimləyir. Bu tənzimləmə təhlükəli vəziyyətdə həyati orqanlara daha çox qan getməsini təmin edir. Bunun üçün ürəyə, beyinə və əzələlərə gedən qan damarlarını genişləndirmə əmri verilir.
Damarların ətrafındakı hüceyrələr adrenalin hormonunun verdiyi əmrə tabe olaraq lazımi damarları genişləndirir. Beləliklə, beyin, ürək və əzələlərin ehtiyacı olan əlavə qan təmin olunur. (Eldra Pearl Solomon, İnsan Anatomisine ve Fizyolojisine Giriş, Çeviri: Doç. Dr. L. Bilkem Süzen, İstanbul, Birol Basın Yayın Dağıtım, avqust 1997, səh. 140)
Adrenalin molekulları nə üçün dəriyə gedən damarları daraldır?
Adrenalin molekulları ürəyə, beyinə və əzələlərə gedən damarları genişlədir, dəriyə gedən damarları isə daraldır. Beləliklə, orqanizm üçün lazım olan əlavə qan təmin olunur.
Dəriyə az qan getməsinin başqa səbəbi də var: əgər yaralanma olarsa, qan itirmə riski azaldılır. Həddindən artıq həyəcanlanan zaman dəridə müşahidə olunan solğunluğun səbəbi də o anda dəriyə daha az qanın getməsidir.
Adrenalin hormonu nəzarət altındadır.
Bədəninizdəki damarların diametri və bu damarların haraya, hansı miqdarda qan daşıdığı gözlə görünməyən hormon tərəfindən tənzimlənir. Adrenalin hormonunun bədəndəki bu fəaliyyəti böyük ağıl, bilik və qabiliyyət tələb edir. Bu çox kiçik molekul nəyi nə vaxt etməyi yaxşı bilir, insanın ehtiyacı olmadıqda orqanizmdə əsla həyəcan siqnalı vermir. Bundan başqa, hansı hüceyrələrə getməli olduğunu, hansılarına necə əmr verilməsini çox yaxşı bilir və bunu heç unutmur. Habelə orqanizmin nə vaxt fövqəladə vəziyyətdən çıxarılması məsələsində də əsla yanılmır.
Əgər səhv olarsa, orqanizmdə qarşısıalınmaz zədələr meydana gələr. Ancaq bu kiçik molekullar böyük məsuliyyətlə işləyir. Bir neçə atomun müəyyən nizamla birləşməsindən əmələ gələn şüursuz, cansız, beyni, gözü, biliyi olmayan mayenin bu qədər ağıllı, mütəşəkkil hərəkət etməsi qeyri-mümkündür. Bütün bunlar orqanizmimizdəki hər molekulu Allahın yaratdığını sübut edir.
Adrenalin molekulları hər orqan üçün müxtəlif funksiya yerinə yetirir. Damara gedən zaman damarı genişləndirən adrenalin molekulu ürəyə getdikdə ürək hüceyrələrinin daralmasını sürətləndirir. Beləliklə, ürək daha sürətlə döyünür və əzələlərə əlavə güc üçün lazım olan qanı ötürür.
Böyrəküstü vəzilər laboratoriya kimi işləyir və bir-birindən vacib hormonları ifraz edir. Böyrəküstü vəzilərdə iki müxtəlif laboratoriya var. Biri adrenal korteks, digəri isə adrenal medulla adlanır. Bu laboratoriyalarda ifraz olunan hormonlar insan üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir.
Qaraciyərə çatan adrenalin molekulları buradakı hüceyrələrə qana daha çox şəkər qarışdırmağı əmr edir. Beləliklə, qandakı şəkərin miqdarı artır və əzələlərin ehtiyacı olan əlavə enerji təmin olunur.
Təhlükəli vəziyyətlərdə beyin və böyrəküstü vəzilər arasındakı rabitə ilə orqanizmdə həyəcan siqnalı verilir.
Təyyarədə zədə meydana gələn zaman təyyarəçinin orqanizmində dərhal adrenalin ifraz olunur. Bu maye beyinə daha çox şəkər və qan göndərir, beləliklə, təyyarəçinin daha diqqətli olmasını təmin edir. Qan təzyiqini və ürək döyüntülərini artıraraq daha cəld olmasını təmin edir. Bunlar adrenalinin təyyarəçidə meydana gətirdiyi onlarla dəyişiklikdən bir neçəsidir.
Adrenalin hormonu qana qarışdıqda bütün orqanizmdə həyəcan siqnalı verilir. Həzm orqanlarının hərəkətinə mane olur və həzm prosesini dayandırır. Beləliklə, əzələləri qidalandırmaq üçün mühüm miqdarda qan əldə edilir. Eyni zamanda ürəyin ritmi artır, qan təzyiqi yüksəlir. Ağciyərlərin bronxları genişlənir, oksigenin daxil olması və qanın oksigenlə qidalanması sürətlənir. Qandakı şəkərin miqdarı artır. Bu da əzələləri həddindən artıq enerji ilə təmin edir. Nəhayət, göz bəbəkləri böyüyür və gözlərin işığa həssaslığı artır. Bütün bu təsirlər birləşdikdə insan istər qaçış, istərsə də müdafiə vəziyyətinə hazır olur.
İzhar Kazımov
XƏBƏR LENTİ
Baharın makiyaj trendi
Manat borc verib dollar ya da qızıl almaq olar?
Gəlin çiçəkləri
Dünyanın ən bahalı dərmanları - 1 MİLYONLUQ preparat - FOTO
Azərbaycanlı iş adamı kosmosda dövlət yaratmaq istəyir
Gözəlliyin sirri yediklərimizdədir
Ən son ayaqqabı dəbi
"Ig Nobel" mükafatı
Zərərli qidaların yeni SİYAHIsı
Qadin.Netlə birlikdə hamiləlik (IX həftə)
Sevgilisini ağlatmaq üçün bunu etdi - FOTO/VİDEO
Qara çayın faydaları
Azərbaycanda yaşayan əcnəbilərin sayı məlum oldu
Hər gün bunu etmək üçün 10 səbəb
Cəbhədə son vəziyyət
Qırmızı ürək muffin (foto-resept)
Almaniyada Xocalı abidəsi ucaldılacaq
Azərbaycanlı ssenarist Amerikada İLKƏ imza atacaq
Kiçik evlər üçün dekorasiya
Motivasiya filmləri
İspaniyada 30 mindən çox əhalisi olan şəhər epidemioloji vəziyyətlə bağlı təcrid olunacaq
21 yaşlı gənc 74 yaşlı qadınla EVLƏNDİ-FOTO
"Şaban"ın azərbaycanlı gəlinindən "Baby shower"partisi-FOTO
Türk ulduza qarşı şok addım
İşçilərinə beş min dollar ödəyir: İşdən çıxın
Aleyna Tilki açıqlama verdi
Hava haqqında - 28.08.2013
Möhtəşəm don modelləri
Bu xəbər bakılı sürücüləri məyus edəcək
Məşhurlar gözəl qalmağı necə bacarır? (1)
Hazırlıq qrupları bütün ali məktəblərdə yaradılacaq?
Aynişan 7 il əvvəlki FOTOLARIYLA TƏƏCCÜBLƏNDİRDİ
Bu günün tarixi (23.08.2014)
2 həftəyə cavanlaşdıran qaşıq texnikası
"Wellington" əridilmiş kərə yağı
Sabahın HAVAsı
Necati Şaşmazla həyat yoldaşı arasında koronavirus qalmaqalı
Yay geri qayıdır
"Eurovision" mahnı müsabiqəsində dəyişiklik 17:01, 20 sentyabr 2013
Əl üçün maskalar
Bakı metrosunda yeni qatarlar
Dondurma həvəskarlarının nəzərinə
Bu da yeni Subaru
Facebook və Google-dan zəlzələyə görə yeni xidmət
Azərbaycanda orta məktəb niyə bağlandı?
Eynəkləri təmizləmək üçün üsullar
Hamiləlik proqramı
Bu ilin "ən stil" məşhurları seçildi
Notr-Damın damında bağ salına bilər
"Youtube"dan möhtəşəm yenilik
- ŞƏRHLƏR