İnsult, beyin travması və bu qrupa daxil olan başqa xəstəliklər-beyin qan dövranının kəskin pozulması, pisləşməsi deməkdir. Bu zaman beyin funksiyası insanı ölüm dərəcəsinə gətirənə qədər zədələnir.
İnsult-ölümə səbəb olmasına görə, xərçəngdən və ürək xəstəliklərindən sonra üçüncü yerdə dayanır. Statistikaya görə, dünyada hər il 1 milyon insan insult olur. Onların 40%-nin xəstəliyi ölümlə nəticələnir. Xəstələrin 20%-i isə tam olaraq sağalır. Sağalanların 50%-də isə bu xəstəlik 5 il müddətində dəfələrlə geri qayıdır. İnsult çox vaxt 60 yaşdan yuxarı olan qocalarda baş verir. Xəstəliyin diaqnozu, ciddiliyi onun inkişafından, gecikməsindən asılıdır.
Yaşlı insanlar arasında əlilliyin aparıcı və ölümün əsas səbəblərindən olan serebal insult hələ də səhiyyənin əsas problemlərindən biri olaraq qalır. İnsult həyat üçün təhlükəli olan kəskin miokard infaktı və ya kəskin kəllə-beyin travması ilə eyni dərəcədə təhlükəli hesab olunmalıdır.
Mütəxəssislər insultu bir neçə növə ayırırlar:
1. İşemik insult və ya beyinin infaktı.
İnsultun səbəbi: qan təchizatının çatışmazlığı nəticəsində beyin ocaqları zədələnir. İşemik insult 24 saatdan çox çəkən, bir gün ərzində ölümə gətirib çıxaran, nevroloji simptomların inkişafı ilə xarakterizə olunan sindromdur. Bu halın 80%-də işemik insult karotit hövzədə, 20%-də isə vertebrobazilyar hövzədə baş verir.
2. Hemorragik insult və ya büyindaxili hematoma.
İnsultun səbəbi: serebral arterial damarın travmatik genezli olmayan partlaması və qanın beyinə axmasıdır. Bu zaman beyində qan dövranı kəskin pozulur. Bəzən hemorragiya beyin infaktına gətirib çıxarır.
İnsultun səbəbi
- Hipertonik xəstəliklər
- Şəkərli diabet
- Hiperko aqulyasiya ilə müşayiət olunan hallar
- Yuxu arteriyalarının stenozu
- Dislipidemiya.
Mikro insult:
Beyində qan dövranının nəzərə çarpmayacaq dərəcədə pozulması mikroinsultdur. Bu insult aylarla sakit qala bilər. Simptomları insultda olduğu kimidir. Amma, bir fərq var ki, burada qan dövranı get-gedə öz-özünə qaydaya düşə bilir.
İnsultun ilk simpromları:
- Bədənin hər hansısa bir hissəsində - sifət, əl və ayaqda əzələ zəifliyinin əmələ gəlməsi
- Qəfildən görmənin zəifləməsi və ya tamamilə yox olması
- Danışma qabiliyyətinin pozulması
- Baş gicəllənmədən,ayağadura bilməməkdən şikayətlər
- Qəfildən güclü başağrısı başlaması
- Arterial təzyiqin düşməsi
- Xəstənin sifəti qırmızı rəngə çalır, əlləri əsir, nəfəsalma çətinləşir, hərarət yüksəlir
- Udma qabiliyyətinin pozulması
- Qıcolma tutmaları
- Şüur pozulması
Diaqnoz:
İnsultun növünü aydınlaşdırmaq üçün beyinin maqnit rezonans tomoqrafiyası lazımdır. Bunun vasitəsilə nəinki işemik insultu hemorragikdən ayırd etmək mümkündür, hətta orqanizmində başqa problemlərin olub-olmadığını da aydınlaşdırmaq olar. Diaqnozun "işemik insult"dur. Dərin müəyinə lazımdır: beyin USM-i. Kliniki simptomlar müəyyənləşdirilməli, nevrovizualizasiya müəyinələri olunmalıdır.
İnsultun müalicəsi:
Bir neçə üsulla aparılır: ümumi müalicə, spesifik müalicə.
İnsultun ümumi müalicəsi:
- Ürək sisteminin funksiyası yaxşılaşdırılır
- Nəfəf salma normallaşdırılır
- Beyin şişi kiçildilir
- Soyuqdəymə profilatik müalicə olunur
İşemik insult zamanı:
- Beyində qan dövranını bərpa etmək
- Beyinin işləmə qabiliyyətini yaxşılaşdırmaq
Hemorragik insult zamanı:
- Arterial təzyiqin qaydada saxlanılması
- Hemorragik insultun ən yaxşı müalicəsi cərrahi yolla edilir
İnsultdan sonra reabilitasiya
İnsultdan sonra beyində ölmüş sinir hüceyrələri qalır. Məhz bu ölmüş sinir hüceyrələri xəstəliyin yenidən qatyıtmasına səbəb olur. Xüsusi dərmanlar və hərəkətlərlə ölmüş sinir hüceyrələrini aradan qaldırmaq mümkündür.
İnsultun profilaktikası
- Əgər arterial təzyiq varsa, gündə ən azı 2 dəfə onu yoxlatmalısız. Bu nəinki insulta gətirib çıxarır, hətta miokart infaktı da törədə bilər.
- Həkimlərin dediyinə görə, son vaxtlar insult "cavanlaşıb". Elə buna görə də mütəxəssislər fiziki iş rejimini qaydaya salmağı məsləhət görürlər. Gənclər vaxtlarının çoxunu fitnes klublarda, idman zallarında keçirirlər. Özünə belə proqram təyin etməzdən əvvəl həkimlə mütləq məsləhətləşin.
- Dərhal siqaret çəkməyi tərgitməli, spirtli içkidən imtina etməlisən. Yağlı yeməkləri az yemək, duzun miqdarını azaltmaq, çəkini qaydada saxlamaq lazımdır.
- İnsanlar özlərinə sakitləşdirici hobbi tapsalar yaxşı olardı: krossvord etməyə, əsərlər yazmağa, güllər əkməyə həvəs göstərsinlər.
XƏBƏR LENTİ
Azərbaycanda uşaqpulu yerinə verilən qəpik-quruş
"Perinatal ölüm haqqında tibbi şəhadətnamə" yeni formada qəbul ediləcək
Bakıda müşahidə olunan tozlu hava
Ətli perojki (foto resept)
Bu yazıdan sonra qatığın suyunu atmayacaqsınız
Yardım daşıyan türk TIR-ları bombalandı
Avropadakı bu kənddə İŞİD bayraqları qalxdı
Böyük səhraya düşən meteoritdə Marsa məxsus su tapılıb - FOTO
Ebru Polat paylaşdığı şəkli ilə diqqət çəkdi
XİN-dən birgə Rusiya-Türkiyə Mərkəzinin yaradılması ilə bağlı AÇIQLAMA
Hindli futbolçunun yaşını eşidən şoka düşür
20 Yanvar günü onun da qiymətini qaldırarlarmı?
Bəhram Bağırzadə Mehriban Əliyevaya təşəkkür etdi
Reanimasiyada olan xəstələrin sayı açıqlandı
Təhsil İdarəsindən valideynlərə MÜRACİƏT
Kəlbəcər girovu: "Anam üçün çox darıxmışam"
Böyüklüyünə görə dünyanın beşinci almazı tapılıb
Etirazçılar Ermənistan parlamentinin qarşısında barışığı ləğv edəcək deputatları gözləyirlər
KƏSMİK PUDİNQİ və KÖK ŞORBASI
Bədəndəki xalların mənası
Bakı Bulvarında yenilik
Məşhur uşaq qidasında təhlükəli maddə aşkarlandı
Sevgilisindən Alişanla bağlı təəccübləndirən sözlər
Saçlarınızı zərərli təsirlərdən qoruyun!
Xanımlarımıza yad güllər
"Facebook" "Like"dan reklam məqsədilə istifadə edəcək
Qvinet Peltrou toy FOTOsunu paylaşdı
Dərman ehtiyatı artırılacaq
Skype işləməyəcək
Günün qoroskopu: hər şey o qədər də pis deyil
Dənəsi 10 manata!..
Məşhur qadınlardan sevgi tövsiyələri
Mobil telefon istifadəçilərinə xoş xəbər!
Gözəllik bütün qadınlarda var
Facebook-dan növbəti yenilik
Karantin dövründə cütlüklər xoşbəxtliyi necə qorumalıdır?
Sabah Bakının bu hissələrində qaz olmayacaq
Britaniyalı model 16 illik sirrini açıqladı
Ana südünün xərçəngə qarşı mübarizəsi
Bakıda yeni sistem işə salınacaq
İrem Derici gəlinlikdən danışdı
Alla Puqaçova hər oxuduğu mahnı üçün 1 milyon alırmış?
Azərbaycanda vətəndaşlara evdən çıxmaq qadağan olundu - RƏSMİ
Körpəmlə ilk və son görüşüm
Yorğunluğun qarşısını alan ərzaqlar
Dünyanın ən gözəl hovuzları
Vitaminli xörəklər - 4
Bu qidaları əsla yeməyin!
Dünya üçün bəd proqnoz
Professor virusdan qorunmağın ən etibarlı və ən etibarsız yollarını açıqladı
- ŞƏRHLƏR