Sutkada 6-8 saat yuxu yatırsınızsa hansı xəstəliklərə meylli ola və neçə illik ömür yaşaya bilərsiniz? 10 saat yatsaz necə? Bəs 11 sutka oyaq qalsaz vəziyyətiniz necə olar?
Qəribə səslənsə də yuxunun nə səbəbləri, nə də təkamül mənşəyi elmə praktiki olaraq məlum deyil. Axı təbiət nöqteyi-nəzərindən yuxunu əlverişli və məqsədəuyğun hesab etmək doğru deyil. Əgər insan və ya bir heyvan yuxuya dalırsa şüuru bir neçə saatlığına sönmüş olur. Belə vəziyyətdə canlının yırtıcılara qurban olma şansı bir neçə dəfə artır.
Bununla belə alimlər səbəbləri olmasa da, yuxunun əlverişlilikdəki bəzi qanunauyğunluqlarını aşkar etməyə nail olublar. Məsələn, məlum olub ki 6-8 saat yuxu yatan yetkin insanlara uzunömürlülük xarakterikdir. Yuxu azlığı isə əksinə diabet və ürək-damar xəstəlikləri kimi bir sıra problemlərə səbəb olur. Xroniki yuxusuzluq da həmçinin sadalanan xəstəliklərlə yanaşı piylənmə, depressiya və beyin zədələnmələri ilə əlaqələndirilir.
Bəs heç yatmasaq nə olar? İlk yuxusuz gecədən sonra insan beynində mezolimbik sistem aktivləşərək, qana dofamin atır. Bu təsirin nəticəsi olaraq insan daha enerjili, pozitiv və seks planında aktiv olur. Yaxşıdır, elə deyil? Tələsməyin, ən pisi qabaqdadır. İlk öncə beyində qərar verməyə və nəticələri qiymətləndirməyə nəzarət edən strukturlar deaktivləşir. Özünüidarə zəifləyir. Yorğunluğun meydana çıxması ilə reaksiyaların sürəti yavaşlayır və ətraf aləmi dərk etmə funksiyaları azalır.
İkinci yuxusuz gecədən sonra insan orqanizmində qlükoza mübadiləsi və immum sistemi fəaliyyəti pozulmağa başlayır. Yuxusuz qalmış üçüncü gecədən sonra isə ilk hallüsinasiyalar meydana gələ bilər.
Elmi təcrübə çərçivəsində ən uzunmüddətli yuxu məhdudiyyəti 264 saat və ya 11 gün davam etdirilib. Məlum səbəblərdən təcrübə yarıda qoyulub. Soruşa bilərsiniz ki, bu prosesdə alimlər nəyi aydınlaşdırmağa nail olublar. Nəticələr gözlənilməz olub: 11 yuxusuz gecə keçirmiş insanda dağınıqlıq və əsəbilik müşahidə olunsa və ətraf aləmi dərki çətinləşsə də, yuxusuzluğun orqanizmə heç bir mənfi təsiri olmayıb. Tibbi mənada bütün orqanlar normal işləməyə davam edib - nə beynin fəaliyyətinə zərər dəyib, nə də psixiki pozulmalar meydana gəlib. Lakin qeyd etmək lazımdır ki, təcrübə elə bu mərhələdəcə dayandırılıb. Bu səbəbdən yuxusuzluğun davam etdiriləcəyi təqdirdə orqanizmin funksiyalarının pozulmayacağına heç bir zəmanət verilə bilməz.
Siçanlar üzərində aparılmış sınaqlar göstərmişdi ki, iki həftəlik yuxu məhdudiyyəti bu heyvanlarda ölümlə nəticələnir. Amma ölümün səbəbinin yuxusuzluq olduğuna da tam əmin olmaq "elmi" deyil, çünki orqanizmin dayanması davamlı ayıltmalarla əlaqəli ola bilər. Bəlkə də bu problemin həlli fatal ailə yuxusuzluğu tədqiqatlarından sonra aydın olacaq. Bu, beynin elə bir nadir genetik xəstəliyidir ki, insan davamlı və daha ağır yuxu pozğunluqlarından əziyyət çəkir. Bu xəstəliyə yoluxduqda faktiki olaraq insan yuxusuzluqdan əziyyət çəkir, hansı ki ilk öncə hallüsinasiyalara, daha sonra isə psixiki pozuntulara gətirib çıxarır, məntiqi son isə ölüm olur. Belə yuxusuzluq formasından əziyyət çəkmiş insanların sayı yüzdən artıq olmasa da, xəstəlik müşahidə edildikdən sonra orta ömür müddəti 18 ayı aşmır. Dəhşətli yuxusuzluq xəstəliyi proqressivləşdikcə daxili orqanlar ard-arda sıradan çıxır. Başqa deyimlə lazımi miqdarda yuxu almamaq tez ölümə bərabər olmasa da, yuxusuzluğun davam etdirilməsi orqanizmə mənfi təsir göstərə və bu da sonda ölümcül nəticələr doğura bilər.
XƏBƏR LENTİ
Pərviz "Survivor"da hər kəsi HEYRƏTLƏNDİRDİ - VİDEO
Eva Lonqoriya və platyaları
Ofisdə "çürüməmək" üçün bunları bilmək vacibdir
Rihanna keçmiş sevgilisinə qayıtdı-FOTO
Kefirin faydaları və evdə hazırlanması
Vaflili tort (foto-resept)
Dünyanın ən faydalı 10 yeməyi - siyahı.
Siçanlar təyyarəni endirdi
Yaralıların qana ehtiyacı olması barədə məlumatlar təxribatdır - RƏSMİ
Ermənilər Tərtər sakinlərini atəşə tutdu
Dəb dünyasının yeni rəngi: Neon
Qafqaz Universiteti Elmar Qasımova təhvil verildi
Pendirli, pomidor souslu küftələr (foto resept)
İllər sonra ilk dəfə Cıdır düzündə səhnə quruldu, Şuşada konsert verildi - VİDEO
Sürətli üzməyin sirri tapıldı
Dəri ləkələrini necə aradan qaldırmaq olar?
Sosial mediada sevilməyən türk məşhurlar
Bu günün tarixi (14.10.2014)
65 yaşdan yuxarı şəxslərin nəzərinə: Koronavirusa görə...
Çimərliklərin yoxlanılmasına başlanıldı
Bakının iki böyük rayonunda qaz problemi olacaq
Şvartsenegger əməliyyat olundu
İlham Əliyev: “Bu müharibə bütün dünyaya Azərbaycan xalqının nə qədər böyük xalq olduğunu göstərdi”
Herpes virusu
Ermənilərin Həsən xofu bitmir
Müharibə əlilləri, veteranlar və şəhid ailələri Prezidentin fərmanını yüksək qiymətləndiriblər
Diş ağrısına təbii üsulla sakitləşdirici
90 kiloqramlıq model jurnalın üz qabığında olacaq
İstanbul plovu (foto-resept)
"Mən Kiməm?" sualına cavab axtaranlar üçün...
Dəbli kişi gödəkçələri
İlham Əliyev BMT Baş Assambleyasının COVID-19-la bağlı xüsusi sessiyasında çıxış etdi - VİDEO
Yapon qar meymunları
Dolu bədənli xanımlar üçün donlar
Aktrisa FOTOsu ilə diqqət çəkdi
Brilyant Dadaşova stili
İlklər
Dənizin ortasında yaşayan qəbilə
Granola (foto-resept)
İlham Əliyev: “Azərbaycan əsgəri, Azərbaycan zabiti öz vətəndaşlıq borcunu şərəflə yerinə yetirir”
Küftəli borş (foto resept)
İslamiada: Azərbaycan liderlər arasındadır - CƏDVƏL
Hamilə olduğunu unudan ana
Müştəri kredit borcunu gecikdirsə də..
Yeni Çin koronavirusu COVİD-19-dan daha yoluxucudur
Hülya Avşarın qızı bu dəfə də TƏƏCCÜBLƏNDİRDİ-FOTO
İnsan
Kral ailəsinin SİRRİ AÇILDI
Bürclərin aciz olduğu xəstəliklər (2)
Möhtəşəm açılışdan möhtəşəm görüntülər
- ŞƏRHLƏR