Novruz" fars sözü olub, "yeni gün" deməkdir. Novruz bayramının mənşəyi qədimdir. İslam dini Yaxın Şərq və Orta Asiya ölkələrində yayıldıqdan sonra Ərəb xilafəti bu ölkələrin və xalqlarının İslama zidd olan adət-ənənələrə, bayramlara müsəlmanlığı qəbul edənlər tərəfindən riayət edilməsinin əleyhinə olmuşdur. Müxtəlif təriqətlərin, xüsusən də şiə təriqətinin nümayəndələri bu bayramı təbii və tarixi köklərindən ayırmağa, ona "islami don" geyindirməyə cəhd göstərmişlər. Hətta bəzi mövhumatçılar belə bir fərziyyə uydurmuşdular ki, Novruz bayramı guya IV xəlifə Əlinin hakimiyyətə (656-661) gəldiyi günlə əlaqədardır. Halbuki Əli ibn əbu-Talib iyul ayında hakimiyyətə gəlmiş, Novruz isə yazda bayram edilir. Xalqın bayramla əlaqədar keçirdiyi mərasimlər İslam dininə aid heç bir ehkamla bağlı deyildir, əksinə İslamda qadağan olunan bir sıra ayinləri - odu müqəddəs saymağı, səməni qoymaqla bolluq olacağına etiqad etməyi, qulaq falı, su falı kimi adətləri, qapı pusmağı və s. ehtiva edir. Novruz bayramanının əsaslarının Zərdüştilik və ya Atəşpərəstliklə bağlı olduğu bu bayramda indiyədək qalmış aiynlərdə, xüsusən də odun müqəddəs sayıldığı əhkamlarda açıq-aydın görünür.
Azərbaycanda Novruz
Orta əsr müəllifləri Şərq ölkələrində İslam dini yayıldıqdan sonra da Novruz bayramında yaz ənənələrinin, əkinçilik təqvimi etiqadlarının möhkəm yer tutduğunu göstərirlər. Əbu Reyhan Biruni Novruz bayramı haqqında müxtəlif rəvayətlərdən, onun yaranması səbəblərindən, bu bayram münasibətilə xalq arasında yayılmış adət-ənənələrdən bəhs etmiş, Novruz bayramının təbiətin oyanması, əkinçilik təsərrüfatının başlanması ilə bağlı əsl dünyəvi bayram olduğunu qeyd etmişdir.
Nizamül Mülk "Siyasətnamə" əsərində Novruz bayramından yazın gəlişi ilə əlaqədar keçirilən kütləvi xalq bayramı kimi bəhs etmişdir. Novruzun gəlişi klassik Şərq, o cümlədən Azərbaycan poeziyasında geniş yayılmış "Bahariyyə" adlı lirik şeirlərdə də təsvir və tərənnüm edilir.
Novruz bayramında çərşənbələr
Bəzi qədim inanclara görə kainat 4 ünsürdən - su, od, torpaq və küləkdən yaranıb. Hər il 4 çərşənbə Novruzdan, günün bərabərləşməsindən əvvəl qeyd olunur. Aşıqlar da "Ab, atəş, xak, badan yarandım" deyiblər vücudnamələrində, yəni su, od, torpaq və yelə bağlıdır insan.
Birinci su çərşənbəsi adlanır. Yəni bahara doğru çayların azacıq buz bağlayan yerləri əriyib çaylara tökülür. Torpaq yavaş-yavaş islanmağa başlayır. Qızlar bulaqlardan sərin, şirin su gətirərdilər, evin ətrafına çiləyərdilər, üzlərini yuyardılar.
İkincisi od çərşənbəsi adlanır. Ona görə ki, bahara doğru günəş yavaş-yavaş torpağı qızdırır, isindirir, onu yaratmaq üçün hazırlayır. Od çərşənbəsində tonqallar qalayardılar. Hər ailə üzvünün adına bir şam yandırardılar. Xonçalar düzəldilərdi.
Üçüncüsü yel çərşənbəsidir. Yəni yel artıq azacıq oyanmış torpağı, təzəcə çıxmış yaza həsrət gülləri tərpədir, tumurcuqlanan ağacları yellədir.
Dördüncüsü torpaq çərşənbəsidir. Torpağı ana təbiət su ilə islatdı, günəşlə isitdi, onu yaratmağa hazırladı. Ona görə də ilk yaz əkinini xışla-kotanla məhz torpaq çərşənbəsi günündə başlayardılar. Yaşlı qadınlar "Səməni, saxla məni, ildə göyərdərəm səni" deyib buğda isladardılar.
XƏBƏR LENTİ
Bakıda bir neçə prospekt yenidən qurulacaq
Engin Altan “Diriliş Ərtoğrul”dan gedir
Yeni prezident ölüm hökmünü bərpa etmək istəyir
Prezident : "Həkimlərin peşəkarlığı, bilikləri artmalıdır"
Rusiya Türkiyəyə hücum etdi
Bella Hadid növbəti FOTOsu ilə diqqət çəkdi
Latviya buz festivalı
Monika Belluçidən yeni FOTOlar
Tarkandan bayram təbriki
Ətsiz kələm dolması (foto resept)
Uşaq otağı 2
Ən yaradıcı insanlar - REYTİNQ
2012-nin yaz-yay modası
50 min dollarlıq estetik əməliyyatın nəticəsi
Azərbaycanda 20 məktəbə yeni direktor təyin edildi - SİYAHI
Ingilis dili-XXII-2 Dərs
Azərbaycanda koronavirusa yoluxanların sayı rekord həddə çatdı
Magdanın qəribə əl işləri
Sabahın HAVAsı
Bakı, Sumqayıt və Abşerona giriş dayandırıldı
Həftə sonunun HAVAsı
Rublun düşməsi Azərbaycanlı sahibkarları müflis edib
Müdafiə Nazirliyi cəbhədəki son vəziyyəti açıqladı
2200-cü ildən gəlmiş zaman elçisindən ŞOK AÇIQLAMA
Nazirlikdən hava xəbərdarlığı
Qırmızı kələm salatı (foto-resept)
Günün qoroskopu: təəssüf doğura biləcək addımlar atmamaq üçün...
BDU-nun müasir tələbə şəhərciyi salınacaq
Çəhrayı ürək tortu(foto resept)
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir?-30 Mart
Ən güclü şəbəkə yaradılacaq
Təhsil naziri: “Müəllimlərin maaşları artırılmalıdır”.
Dünyanın dahi məşqçisinin adını küçədə əbədiləşdirdilər
Düşmənin yüksək rütbəli zabiti məhv edildi - RƏSMİ
Onu unuda bilmirəm...
Rusiyadan təyyarə sərnişinlərinə yeni məhdudiyyət
Ömür yolu
Heyvanlar insanlara donor olacaqlar
Hər qadını maraqlandıran sual: ağrısız doğuş mümkündürmü?
"Qisas alınmayana qədər, 0:8-i unutmaq mümkün olmayacaq"
Təkamül nəzəriyyəsi əleyhinə ən axmaq 10 iddia
Makiyaji incəsənətə çevirən Luna
Rus qırıcıları türkmən ərazilərini bombaladı
Aşbaz 5 milyon avroya təyyarə alır
İlanla evləndi-FOTO
Mark Sukerberqdən riyaziyyatçılara 3 milyon dollar
Meyvələrdən portret çəkdi
İnternetdə viruslara kimlər inanmır ?
5 gözəllik trendi
Qadınlar, ah bu qadınlar...