Novruz" fars sözü olub, "yeni gün" deməkdir. Novruz bayramının mənşəyi qədimdir. İslam dini Yaxın Şərq və Orta Asiya ölkələrində yayıldıqdan sonra Ərəb xilafəti bu ölkələrin və xalqlarının İslama zidd olan adət-ənənələrə, bayramlara müsəlmanlığı qəbul edənlər tərəfindən riayət edilməsinin əleyhinə olmuşdur. Müxtəlif təriqətlərin, xüsusən də şiə təriqətinin nümayəndələri bu bayramı təbii və tarixi köklərindən ayırmağa, ona "islami don" geyindirməyə cəhd göstərmişlər. Hətta bəzi mövhumatçılar belə bir fərziyyə uydurmuşdular ki, Novruz bayramı guya IV xəlifə Əlinin hakimiyyətə (656-661) gəldiyi günlə əlaqədardır. Halbuki Əli ibn əbu-Talib iyul ayında hakimiyyətə gəlmiş, Novruz isə yazda bayram edilir. Xalqın bayramla əlaqədar keçirdiyi mərasimlər İslam dininə aid heç bir ehkamla bağlı deyildir, əksinə İslamda qadağan olunan bir sıra ayinləri - odu müqəddəs saymağı, səməni qoymaqla bolluq olacağına etiqad etməyi, qulaq falı, su falı kimi adətləri, qapı pusmağı və s. ehtiva edir. Novruz bayramanının əsaslarının Zərdüştilik və ya Atəşpərəstliklə bağlı olduğu bu bayramda indiyədək qalmış aiynlərdə, xüsusən də odun müqəddəs sayıldığı əhkamlarda açıq-aydın görünür.
Azərbaycanda Novruz
Orta əsr müəllifləri Şərq ölkələrində İslam dini yayıldıqdan sonra da Novruz bayramında yaz ənənələrinin, əkinçilik təqvimi etiqadlarının möhkəm yer tutduğunu göstərirlər. Əbu Reyhan Biruni Novruz bayramı haqqında müxtəlif rəvayətlərdən, onun yaranması səbəblərindən, bu bayram münasibətilə xalq arasında yayılmış adət-ənənələrdən bəhs etmiş, Novruz bayramının təbiətin oyanması, əkinçilik təsərrüfatının başlanması ilə bağlı əsl dünyəvi bayram olduğunu qeyd etmişdir.
Nizamül Mülk "Siyasətnamə" əsərində Novruz bayramından yazın gəlişi ilə əlaqədar keçirilən kütləvi xalq bayramı kimi bəhs etmişdir. Novruzun gəlişi klassik Şərq, o cümlədən Azərbaycan poeziyasında geniş yayılmış "Bahariyyə" adlı lirik şeirlərdə də təsvir və tərənnüm edilir.
Novruz bayramında çərşənbələr
Bəzi qədim inanclara görə kainat 4 ünsürdən - su, od, torpaq və küləkdən yaranıb. Hər il 4 çərşənbə Novruzdan, günün bərabərləşməsindən əvvəl qeyd olunur. Aşıqlar da "Ab, atəş, xak, badan yarandım" deyiblər vücudnamələrində, yəni su, od, torpaq və yelə bağlıdır insan.
Birinci su çərşənbəsi adlanır. Yəni bahara doğru çayların azacıq buz bağlayan yerləri əriyib çaylara tökülür. Torpaq yavaş-yavaş islanmağa başlayır. Qızlar bulaqlardan sərin, şirin su gətirərdilər, evin ətrafına çiləyərdilər, üzlərini yuyardılar.
İkincisi od çərşənbəsi adlanır. Ona görə ki, bahara doğru günəş yavaş-yavaş torpağı qızdırır, isindirir, onu yaratmaq üçün hazırlayır. Od çərşənbəsində tonqallar qalayardılar. Hər ailə üzvünün adına bir şam yandırardılar. Xonçalar düzəldilərdi.
Üçüncüsü yel çərşənbəsidir. Yəni yel artıq azacıq oyanmış torpağı, təzəcə çıxmış yaza həsrət gülləri tərpədir, tumurcuqlanan ağacları yellədir.
Dördüncüsü torpaq çərşənbəsidir. Torpağı ana təbiət su ilə islatdı, günəşlə isitdi, onu yaratmağa hazırladı. Ona görə də ilk yaz əkinini xışla-kotanla məhz torpaq çərşənbəsi günündə başlayardılar. Yaşlı qadınlar "Səməni, saxla məni, ildə göyərdərəm səni" deyib buğda isladardılar.
XƏBƏR LENTİ
Haradasan, ay qar?
Fransa hökumətinin yeni tərkibi açıqlandı
Yanan binaya erməni sevinСЃi
Kıvanç Tatlıtuğ reklamdan rekord məbləğ qazanacaq
Yeni il üçün hazırlanan salatlar (2) (foto resept)
Şuba salatı (foto resept)
İlon Maksın var-dövləti 1 gündə 8 milyard artdı
Hadisə 8 kq arıqladı-FOTO
Demet Akalının yeni mahnısı plagiat çıxdı - VİDEO
Ehtiyatlı olun: viruslar artıb
Adriana Lima göz qamaşdırdı-FOTO
Tarkanın xanımının yeni FOTOsu
Eşiyinə baş qoyduq, anam!
Demet Akalın ad gününü Hande ilə qeyd edəcək
Koronavirusla mübarizə üçün 45 min maska göndərdi
Cariyələrin kosmetika qabında nələr olurdu? (2)
Azərbaycanlı siyasətçi: "Bölgədə raketlərin olması öz-özlüyündə göstərir ki..."
Simptomsuz koronavirus daşıyıcılarının sirri məlum oldu
Smartfonu 10 saniyəyə məhv edən yeni virus tapıldı
Qar YAДћACAQ?
Asan hazırlanan salat (foto resept)
Qripdən necə qorunaq?
Avtobus dayanacağında maşın saxlayan sürücülər cərimə olunacaq
Prezident İlham Əliyev Bakı Metropoliteninin retro vaqonları ilə tanış olub - FOTO
Səhiyyə Nazirliyində işləmək istəyənlərin diqqətinə
3 günə 3 kiloqram arıqladan pomidor pəhrizi
Dırnaq yemək vərdişindən necə xilas olmalı?
İnsan ömrünü 12 il qısaldan, xərçəng yaradan SƏBƏB
ABŞ Azərbaycan millisinə 2 verdi
Kartof salatı (foto resept)
Qozlu peçenye
Saatlar geri çəkildi, fen qadağan olundu
"Jara" bu dəfə Dubayda olacaq
Məsləhətə ehtiyacı olan Qadın.Net-li ...
Vilayət Eyvazovdan yeni TƏYİNAT
Günün qoroskopu:Heç kəsi qəlbinizə buraxmayın!
Beşəm dünyaya gətirən qadının həyatı
Salatlarımızı necə bəzəyək?
Kiçik vanna otağı dekorasiyası
İsrail atəşkəsə razı oldu
Səhər əzginliyinin səbəbi müəyyən edilib
Kosmonavtlar nə qədər maaş alır?
O, orqanizmdə bütün infeksiyaları öldürür
Nazirlikdən hava şəraiti ilə bağlı XƏBƏRDARLIQ
Tilovuna timsah düşən balıqçının görüntüləri maraqla qarşılandı – VİDEO
Diplomatik korpus nümayəndələri Tərtərdə Ermənistanın amansız hücumlarının fəsadları ilə tanış oldular - VİDEO
Cəbhədə son VƏZİYYƏT
Mehriban Əliyeva tanınmış aktrisanın müalicəsini üzərinə götürdü
Ər-arvad niyə dalaşırlar?
Deputatdan təklif: “Qazı, suyu, işığı ödənişsiz, ya da qəpik-qruşa edin”