Heç düşünmüsünüzmü ki, nəyə görə uşağa oyuncaq alırlar? Deyəcəksiniz: "Çünki uşaq oynamalıdır". Uşağın yanında, otağında onlarla oyuncağın olmasının mənası yoxdur, çünki hər uşağın öz sevimli oyuncağı olur. Balaca körpənin sanki həyat yoldaşına çevrilən oyuncaq uşaq psixologiyasının formalaşmasında xüsusi rol oynayır.
Oyuncaqlar təzə doğulmuş körpədən tutmuş 7 yaşına kimi uşağa müəyyən mərhələləri keçmək üçün lazımdır. Hərəkət edir, deməli, düşünür.
2 ayından 7 ayına kimi körpələr yalnız bu anı ilə yaşayır - nə keçmişi var, nə də gələcək barədə fikirləri. Onun üçün oyuncağın bahalı olub-olmamasının da fərqi yoxdur. O, sadəcə çoxlu əşya görməli, toxunmalı, hiss etməlidir. Bu ərəfə baxış-hərəkət-toxunuş düşüncə növü adlanır.
Əsas əşyanın olmasıdır, fərqi yoxdur necə oyuncaqdır. Təki uşaq onun formasını, ölçüsünü, rəngini, ətrini, çəkisini hiss etsin və öyrənsin.
Əslində uşağa adi ev əşyaları da bəs edər, təki əşya olsun. Məgər kasıbın, imkansızın uşağı həyatı bahalı yumşaq oyuncaqlarla öyrənir? Körpə üçün nə fərqi var? Hətta öz əlinizlə də müxtəlif fiqurlar düzəldə bilərsiniz. Bu yaşda uşağın oyuncaqla oynaması oynamaq sayılmır. Amma bu ərəfədə onun ətrafında formaca müxtəlif əşyalar nə qədər çox olsa, körpə bir o qədər inkşaf edəcək, hissiyatı güclənəcək, baxışları iti olacaq. Əvəzinə siz qohum-qonşunun yanında övladınızın oyuncaqlarının çoxluğu ilə qürurlana bilərsiniz.
Nitq və düşüncənin inkişafa başladığı 3 yaşdan sonra uşaq şəkilli kitablar, rəsmlər, konstruktorlarla ünsiyyətdə olmalıdır.
7 ayından 2 yaşına kimi uşaq obrazları tanımalıdır. Daha hərəkətli olan uşaq şəyaları təhlil edir, üz quruluşunu yadda saxlayır, hətta özlüyündə onlarla danışır. Axı uşağın təkcə ata və anası hər gün yanında olur, onun üçün bu qədər obraz azdır. İt oyuncağının hürməsi, pişiyin miyoldaması, quşun cəh-cəhi, ya nağıl qəhrəmanının mahnı oxuması körpə üçün böyük dünyaya hazırlıqdır. O bu əşyalarla özünü kiçik dünyasını yaradır. Bu aləmdə hansı oyuncaqların olması isə böyüklərdən asılıdır. Hər mənasız, lazımsız, qorxulu obrazlı oyuncaqları almayın.
3 yaşdan sonra yeri rəsmlər almalıdır
Nitq və düşüncənin inkişafa başladığı 3 yaşdan sonra uşaq şəkilli kitablar, rəsmlər, konstruktorlarla ünsiyyətdə olmalıdır, nəinki halqa, şax-şax və rezin rəngli oyuncaqları qarşısına düzüb baxmaq. Məhz bu ərəfədə uşağın fantaziyası formalaşır. Vacib deyil ki, onun ürəyi at istəyirsə, ona eyniylə ata oxşar oyuncaq alasınız. At rolunu adi dəyənək, çubuq, hətta qaşıq da oynaya bilər. Oyun o zaman oyun olur ki, uşaq asanlıqla real əşyaları öz aləmində ona lazım olan obrazın yerinə qoyur. Məsələn: o, ev qurmaq istəyir, ona konstruktor lazımdır. Amma o, kiçik çınqıl, rəngli daşlar, hətta kağızdan da ev qura bilər. Uşağa hər şeyi hazır versəniz, o böyüyəndə əvəz etmək üçün variantlar düşünməkdə çətinlik çəkəcək, həyat ona çətin gələcək, həmişə "hazıra nazir olmaq" istəyəcək. Sonra oturub fikirləşməyin ki, uşaq niyə belə tənbəl oldu?
Ana təbiət təkcə heç nə bilməyən körpəni deyil, heyvanların balalarını da oynamağa vadar edir. Çünki həyat tamaşadır, oyundur. Onsuz da sonradan həyatda oynayacaq, onun məşqini uşaqlıqdan düzgün qurmaq lazımdır. Oyuncaqlar gələcək insanın ilk oyun atributlarıdır. Çalışın aldığınız oyuncaqlar işə yarasın. Uşaqlar üçün 5 yaşından sonra sevimli nağıl qəhrəmanlarının surətlərini almağa başlamalısınız və bu seçimi onlar özləri etməlidir.
Bu oyuncaqlarla uşaqlar baxdıqları cizgi filimindəki hərəkətləri təkrarlayacaq, dialoqlar quracaq, həm də həyatı ona maraqlı gələcək. Əgər uşaq konkret nağıl qəhrəmanını istəyirsə, onu alın, başqa oyuncaqlarla onu yormayın. Çünki uşaq ona nə lazım olduğunu valideynlərindən yaxşı bilir.
Allah bütün körpələri öz himayəsində qorusun inşaAllah. Olmayanlara qismət olsun.
XƏBƏR LENTİ
- ŞƏRHLƏR