Uşaqlarını kənar təsirlərdən qorumaq istəyən valideynlər bəzən istəmədən uşaqların zehni və psixoloji vəziyyətinə zərər verə bilərlər. Ana və ataların bu qayğıları uşaqlarda özünə inamın itməsi, özünə qapanma hallarını ortaya çıxarır. Uşağının hər atdığı addımı izləyən, hər an onun başına pis bir hadisə gələcəyini düşünən, bu hərəkətlərlə hər an beyinə pis hadisələrin siqnalını verən analarda qayğı pozğunluğu ola bilər. Həddindən artıq qayğı göstərən analar adətən uşağa belə müraciət edirlər:
- Aman, diqqət elə!
- Yıxılarsan!
- Ağrıdar!
Bu cümlələri deyən ana uşağına bu mesajı verir: "Həyat təhlükəlidir və hər an başına bir şey gələ bilər".
Uşaqlar analarından örnək alırlar. Hər uşaq valideyni üçün dəyərlidir. Uşaqlar böyüyüb öz qərarlarını özləri verənədək valideynlərin himayəsi və qoruması altındadırlar. Uşaq 3 yaşında hər şeyi anlamağa başlayır. Bu yaşda hər şeyi yavaş-yavaş anlamağa başlayan uşaq ətraf mühitin necə olduğuna dair fikirləşməyə başlayır.
Analar istəmədən də olsa ananın yanından ayrılmayan, yeni dost tapmaqda çətinlik çəkən, anası yanında olmadıqda kədərlənən, özünü yalnız hiss edən uşaqlar yetişdirə bilərlər.
Həddindən artıq qayğıkeş analar hər an uşağın başına gələ biləcək təhlükə ehtimalını fikirləşir. Nümunə üçün deyək ki, sağlam düşüncəli ana da uşağının məktəbdə oynayarkən yıxılma ehtimalını fikirləşib bir qədər kədərlənir. Ancaq o, bunun adi bir hal olduğunu düşünərək "Hər şey ola bilər" deyə özünü rahatladır. Həddindən artıq qayğıkeş ana isə hər məktəbə getdiyi gün uşağı öz əlləriylə təhlükəyə atırmış kimi fikir çəkir, həddindən artıq məsuliyyət hissi yaşayır və ya uşağı özü məktəbə aparıb-gətirir. Həddindən artıq qayğıkeş anaların beyinləri təhlükə görüntüləri ilə məşğuldur. Bunun səbəbi həyatda etməli olduğu digər məsələləri bir kənara qoyub, özünü sadəcə ana roluna qapdırması ola bilər. Belə anaların nəzəri hər an uşaqlarının üzərində olur:
- Yemək yedimi?
- Dərsini oxudumu?
- Rahat yatdımı?
- Əllərini yudumu?
- Xəstə deyil ki?
Sonra da uşaqları evdən çölə çıxarkən "Maşın vurarmı?" kimi şübhələrlə özlərini yorurlar.
Valideynlərin səhvlərindən biri də uşaqlarının nədən qorxduqlarını bilə-bilə onları qorxutmalarıdır. Bəzən uşaqlar yatmayanda "Yatmasan, qoca qarılar gəlib səni aparacaq", yeməyəndə "Yeməyini yeməsən, gəlib cinlər, şeytanlar səni qorxudacaqlar" deyirlər. Uşaqları bu qorxulardan uzaq tutsalar, onların sağlam və qorxusuz yaşamalarına kömək edərlər.
XƏBƏR LENTİ
- ŞƏRHLƏR