ABŞ-da insanlardan bilik və bacarıqlarını dəyərləndirməklərini istənilən sorğu keçirdiblər və aydın olub ki, insanların əksəriyyəti cəbri yaxşı bilir, maşın sürür və yemək bişirir. Əsas məsələ isə bunu "böyük əksəriyyət"-dən yaxşı bacardıqlarını düşünmələridir. Bu haqda London və Nyu York Universitetlərinin professoru Premyuzik, öz "Confidence: Overcoming Low Self-Esteem?, Insecurity, and Self-Doubt" kitabında bəhs edir. Deməli əgər böyük əksəriyyət "böyük əksəriyyət"-dən yaxşıdırsa, nə isə düz deyil. İzahı isə çox sadədir: biz hər kəsin özünü digərlərindən daha yaxşı hesab etdiyi narsist cəmiyyətdə yaşayırıq.
Bütün bunları elmi araşdırmalar aparmadan da görmək mümkündür. Sosial şəbəkələr əsl ədəbazlıq paradına çevrilib. Əvvəllər kifayət qədər ciddi hesab olunan insanlar belə indi öz nəaliyyətləri haqqında böyük-böyük danışır, bahalı şoppinqləri elan edir və öz-özlərindən sitatlar gətirirlər. Lovğalanmaq normal davranış kimi qəbul olunur və bununla kifayətlənilmir, hətta uğurun əsas şərtlərindən hesab olunur. Bu faktda populyar psixologiyanın rolu az deyil. Hər bir şəxsi inkişaf kitabında özünəqiyməti artırmağa təhrik edən paraqraflar var. Bəzi insanlara bu mövzuda müəyyən güzəştlər etmək olar. Qoy narsistləşib bəzi uğurları əldə etmək üçün özlərinə baza yaratsınlar, amma başqa mövzularda səmimi olmaq olmaz? Bunu gərək həyatlarının bütün sahələrinə daşısınlar?
Bəs yaxşı ümumiyyətlə özündən razılıq nədir? Onun yaxşı alternativi var: özünəhörmət. Özünəhörmət cəmiyyətin pul, status, imic və məşhurluq kimi faktorlardan biçdiyi xarici əlamətlərdən azaddır. Özünəhörməti tətbiq etmək asan iş deyil. Çünki lovğalıq və ədəbazlıqdan qat-qat çətindi, öz üzərində işləməyi tələb edir, daima inkişafı düşünmək və özünə məhdudiyyətlər qoymağı şərtləndirir. Özünəhörmət real bir şeydir, amma özündən razılıq ictimaiyyət üçün nəzərdə tutulmuş oyundur, öz-özünə yaradılan illüziyadır. Bu illüziyalar dağılanda da çox ağrılı olur. Bəzən sadəcə özündən şübhələnməyin zamanı çatır. Özünəşübhə isə ən yaxşı halda reallığı dərketmə, kənardan da dəstək olduğu müddətdə isə yetkin şəxsiyyət - özünə hörmət edən şəxsiyyətlə nəticələnir.
Azərbaycan kimi sürətlə inkişaf edən, müasir dünya ilə ayaqlaşmaya can atan cəmiyyət üçün də narsism və onun fəsadları aktualdır, lakin bizim cəmiyyətimizdə nədənsə heç bir şey normasında, qədərində əyləcə basmır. Nədənsə qəbul etdiyimiz hər bir yeni anlayış, yeni düşüncə tərzi, geyim stili, qida növü və s. ifrat səviyyəyə qədər qalxır və orada da qalır. Bu kənardan çox iyrənc görsənsə də, çoxları müasir olduqlarını, özlərinin çox ağıllı, savadlı və cəlbedici olduqlarını hesab edirlər. Eqoizmin ailə həyatından iş həyatına kimi səbəb olduğu problemlərin sayı gündən günə artır.
ABŞ kimi cəmiyyətlərdə yalnızca özünəhörmət anlayışına ehtiyac ola bilər. Azərbaycan üçünsə sadəcə bu termin kifayət etmir. Burada həm ətrafdakılara hörmət, həm empatiya, həm də bir ton digər vacib məsələlər önəmlidir. Getdikcə cəmiyyətdə münasibətlər mürəkkəbləşsə də, səmimiyyət və insaniyyətlə az da olsa xoşagələn forma vermək mümkündür.
Məqalə Harvard Business Review jurnalının, 2013 Sentyabr tarixli buraxılışının törəməsidir.
Orijinal məqalə: səh. 14, E.Yelena, Özünəqiymət, yoxsa özünəhörmət?
İbrahim Niftiyev
XƏBƏR LENTİ
Şəhid anaları ilə görüş
Demet Özdemir AÇIQLAMA verdi-FOTO
2017-ci ilin ən çox satılan kitabları
Küftə (foto resept)
Əcdadlarımızın alkoqoldan istifadə etməsinin ilkin səbəbləri
Günün qoroskopu: Əhvalınızı pozmayın!
İki həftədən bir dərisi dəyişən model - FOTO
Bizim fəlsəfə dünyamız (1)
Apple təbiət meneceri axtarır
Sabah duman olacaq
Ünvanlı sosial yardımın verilməsi qaydalarında dəyişiklik
Azərbaycanda bu banklar da bağlandı
Müəllimlər haqqında 7 film
Bu ölkədə oruca qadağa qoyuldu
Daha çox su içməyin 5 asan yolu
Azərbaycanla İran arasında bir neçə sənəd təsdiqlənib
"Kaş ki..." deyən Qadın.Netlilər
36 uşaqlı ailə
Saç necə yuyulmalıdır?
Ana olmağa hazırlaşanlar, oxusanız məsləhətdir!
Azərbaycanın dünya elminə bəxş etdiyi görkəmli simalardan biri - şərqşünas alim Aida İmanquliyevanın xatirəsi anılıb
"Çarıq" badımcan yeməyi (foto resept)
Geyimdə nanəcövhər fərahlığı
Həkimlər şokdadırlar: nəhəng uşaq doğuldu
Sabah Bakıda hava yağmursuz olacaq
AŞPA-nın yaz sessiyası öz işinə başlayır
Alternativ dünyaya keçid olduğu deyilən SİRLİ ÇUXUR - Əslində... - FOTOLAR
Tərəvəzli yaşıl şorba (foto resept)
Facebook, Instagram və WhatsApp-ın işində problemlər yaranıb
Meydana atılan modelin əsil məqsədi məlum oldu-FOTO
Souslu kotlet (foto resept)
Aİ Azərbaycanla müştərək hava məkanı barədə danışıqlara hazırdır
Sızanaqlara qarşı nələri etməliyik?
Yaşlanmağın qarşısını alan maska
Kim Çen In koronavirusa görə bu şəhəri bağladı, fövqəladə vəziyyət elan edildi
Sabiq Roma Papası xəstələnib
Pəhriz başına oyun açdı
Koronavirusdan müstəqil şəkildə müalicə üçün inhalyator hazırlanıb - FOTO
Yağlı yeməklərdən QAÇIN! - Beyini “iflic edir”
Demet Akalından Pərviz paylaşımı: "İntiqamın alındı"
Uşaqlara verilən gül adları - SİYAHI
Bakıda yağış sularından texniki su kimi istifadə edilməsi nəzərdən keçirilir
Boyun ağrısı üçün idman
Tarkan atalığa indidən hazırlaşır
Qara pişik uğursuzdurmu?
Aleyna Tilki geyimi ilə TƏƏCCÜBLƏNDİRDİ
Bakıda uşaqlarının 1-ci sinfə qəbulu ilə bağlı şikayəti olanlar nə etməlidir?
Alim: 1000 il sonra...
Rafet El Romanın EVLİLİK xəbəri yayıldı-FOTO
Siena beynəlxalq şəkil mükafatları
- ŞƏRHLƏR