Aprelin 2-də Azərbaycanın Kəlbəcər rayonunun Ermənistan ordusu tərəfindən işğal edilməsinin 25 ili tamam oldu. Erməni qüvvələri 1993-cü il martın 27-də başlanan genişmiqyaslı hücumdan sonra aprelin 2-də Kəlbəcər rayonunu işğalı etmişdilər.
Kəlbəcər Azərbaycanın Dağlıq Qarabağdan kənarda işğal olunmuş ikinci rayonu (1992-ci ilin mayında zəbt edilmiş Laçından sonra), Dağlıq Qarabağla Ermənistan arasında mühüm strateji bölgə idi.
Azərbaycan Respublikasının cənub-qərb bölgəsinin zirvəsi hesab olunan Kəlbəcər rayonu dəniz səviyyəsindən 1500-3800 m yüksəklikdə Tərtər çayı vadisində Kiçik Qafqazda yerləşir. Kəlbəcər antik dövrün abidəsi olmaqla, çox zəngin flora və faunası olan bir təbiət muzeyidir. Rayonun "Qaragöl", "Zalxa" gölləri sahillərində, "Ayıçınqıl" və "Pəriçınqıl" dağlarında qayalara həkk edilmiş qayaüstü təsvirləri tədqiqatç alimləri tərəfindən öyrənilmişdir.
Məlum olmuşdur ki, dəniz səviyyəsindən 3000 m yüksəklikdə yerləşən bazalt daşlarının üzərinə həkk olunmuş yazılar və rəsmlər ölçü, kompozisiya və çəkilmə texnikasına görə biri-birindən kəskin fərqlənir. Bu abidələrin əksəriyyəti tunc dövrünün əvvəlləinə (e.ə. III minillik) aiddir. Tunc dövrünün sonlarında daha mürəkkəb kompozisiyalı lövhələr yaradılmışdır ki, bu da mədəniyyətin bu yerlərdə başlanması demək idi.
1976-cı ildə Kəlbəcərin qayaüstü təsvirlərin yerləşdiyi ərazidə qədim yaşayış mərkəzi aşkar edilmişdir. Həmin yerdə divarın qalınlığı 2 metrə çatan tikinti və həmin ərazidə tapılan gil qab bir daha təsdiq edir ki, e.ə. III minillikdə Kəlbəcər ilk insanların yaşayış məskəni olmuşdur.
Kəlbəcərin səthi dağlıqdır. Dəlidağ, Keyti, Murovdağ, Kəpəz, Sərgi Göyçəgölü, Göyçənin Mıxtökən, Qarabağ yaylasının bir hissəsi Kəlbəcərin təbii sərhədlərini təşkil edir.
Ən yüksək dağ zirvəsi olan "Camışdağ"ın (Murovdağın başıdır) hündürlüyü 3724 m-dir.
Kəlbəcər inzibati rayon kimi 1930-cu il avqustun 8-də təşkil edilmişdi. Ərazisi 1936 kvadrat kilometr, əhalisi işğaldan öncə 61 min nəfər idi. Rayonda 1 şəhər (Kəlbəcər), 1 şəhər tipli qəsəbə (İstisu) və 128 kənd vardı.
Kəlbəcərin işğalı zamanı 458 nəfər həlak olmuş, rayonun yüzlərlə sakini, o cümlədən qadın, uşaq və qoca əsir götürülmüşdü.
İşğal nəticəsində Kəlbəcər rayonunda 97 məktəb, 9 uşaq bağçası, 116 kitabxana, 43 klub, 42 mədəniyyət evi, 9 xəstəxana, 13 min fərdi mənzil dağıdılıb, 38 min hektar meşə sahəsi, təbii ehtiyatlar, o cümlədən zəngin qızıl yataqları talan edilib. 1993-cü ilin qiymətləri ilə Kəlbəcərin xalq təsərrüfatına 70 milyard manat ziyan vurulub.
Ermənilər Kəlbəcərin Vəng kəndi ərazisində Alban məbədi, Çərəkdar kəndində Alban kilsəsi (Həsən Camal kilsəsi), Qanlıkənd ərazisində Lök qalası, Qaraçanlı kəndinə Uluxan qalası, Tərtər çayının Bulanıq çayı ilə qovşağında yerləşən Alban kilsəsi, Qalaboynu kəndində Qalaboynu qalası, Comərd kəndində Comərd qalası, Camışlı kəndində Keşikçi qalası, Kəlbəcər şəhərində məscid, Başlıbel kəndində məscid, Otaqlı kəndində məscid, Soyuqbulaq kəndində Tərtər çayı üzərindəki Tağlıdaş körpüsü, Kəlbəcər Tarix-diyarşünaslıq muzeyi, Aşıq Şəmşir adına Mədəniyyət Evi, Söyüdlü yaylağında Seyid Əsədullanın ziyarətgahı və daha neçə-neçə mədəni-tarixi abidəni də dağıdıblar.
Kəlbəcərin işğalından sonra BMT Təhlükəsizlik Şurası 1993-cü il aprelin 30-da 822 saylı qətnamə qəbul edib. Qətnamədə bütün işğalçı qüvvələrin Kəlbəcər və Azərbaycanın digər işğal olunmuş rayonlarından dərhal çıxarılması tələb olunsa da, həmin qətnamə, o cümlədən sonradan erməni qüvvələrinin Azərbaycan torpaqlarını işğal etməsi ilə bağlı qəbul olunmuş daha 3 qətnamə (853, 874, 884 saylı) yerinə yetirilməyib.
Bununla yanaşı, BMT və ATƏT-in prinsiplərinə zidd olaraq 1999-cu ildən Kəlbəcər rayonu ərazisində ermənilərin süni şəkildə məskunlaşdırılmasına başlanılıb.
XƏBƏR LENTİ
Dünyada koronavirusa yoluxanların sayı 1,3 milyonu ötdü
Azərbaycan tarixi kitabı erməni bayrağı rəngində
Fərqli spaqettili maffinlər (foto resept)
Günün qoroskopu: bəzi məsələlərin çözümünü ertələmək olar
HAVA necə olacaq?-22 İyul
Miqrantlar rus ordusunda xidmət edəcək
Dünyanın ən hündür tonqalı - FOTO
Azərbaycanlı körpəni erməni gülləsindən möcüzə qurtardı
Hərəkətsiz qalmayın
Valideynlərin diqqətinə!
Qatillərin ən çox hansı bürcdən çıxdığı açıqlandı (2)
Mərcimək şorbası (foto resept) və video anlatım
Lady Qaqa
Qızardılmış balıq küftəsi (foto resept)
ÜST-dən qorxunc COVID-19 statistikası: Dünya üzrə yeni rekord
Kenan da Bereni sildi
İnsanı çürüdən xəstəlik
Ən gülməli heyvanlar
Facebook-a qarşı təhqiqat başlanıldı
“Qartal” ləqəbli cəngavərimiz: Onun adı gələndə düşmənin canına qorxu düşürdü - VİDEO
"Bir nömrəli məsələ Yanukoviçin istefasıdır, başkəsənlər və diktatorlarla kompromis olmaz"
Doğuşdan sonra qadın sağlamlığı
47 mindən çox şagird buraxılış imtahanı verəcək
Hava XƏBƏRDARLIĞI
Jurnalistlərə mənzillər iyulun 20-də təqdim olunacaq, siyahı sabah açıqlanacaq
Sadəcə mütəxəssislərin bildiyi təmizlik hiylələri
İyun, İyul aylarının qalibləri!
Nur Yerlitaş bu müğənniləri həyatından sildi!-SƏBƏB
Karantin cərimələrini ödəməyənləri nə gözləyir?
Sabah bu ərazilərdə SU OLMAYACAQ!
Hava necə olacaq?!
Ayaqqabılar
Dünya mətbəxi - Yunanıstan
Bir sıra ölkələrdəki ermənilər döyüşmək üçün Dağlıq Qarabağa gəlib
Bu mahnı insanı ölümdən xilas edir - VİDEO
Cennifer Lopez hamam xalatında küçəyə çıxdı-FOTO
Günün qoroskopu:Səbrli olun!
İnternet Explorer-in mövqeləri möhkəmlənir
Gün var, əsrə bərabər: Ötənləri yada salaq
Dünyanın ən məşhur brauzeri
Dizaynlı isitmə sistemləri
Azərbaycanda qadın alimlərin sayı artır
Gələcəkdə ən çox tələb olunacaq peşələr
Yürüyüş zamanı meditasiyanın faydaları
Azərbaycanda varlı balalarına xüsusi yardım nəzərdə tutan qanun hazırlanır
Məşhur cütlük Ayrıldı-FOTO
Nar salatı (foto resept)
Acun Baba olur-FOTO
Dünyanın ən bahalı gəlinliyi
DİM-dən imtahanlarla bağlı AÇIQLAMA
- ŞƏRHLƏR