Differensial və inteqral hesablar haqqında kitab yazan Mariya Aqnesi İsgəndəriyyəli Hipatiyadan (370-415) sonrakı ilk əhəmiyyətli qadın riyaziyyatçıdır.
Mariya Qaetana Aqnesi üç qadınla evlənmiş atası Pietronun 21 uşağının ən böyüyü idi. O, 16 may 1718-ci ildə Milanda anadan olub. Aqnesi bacı və qardaşlarına qulluq etmiş, həm də onların təhsilinə köməkçi olmuşdu. Atası Pietro zəngin idi və ipək ticarəti ilə məşğul olurdu. Buna görə də Mariya Qaetananın ən seçilmiş müəllmlər tərəfindən təhsil almasını təmin etmişdi.
Mariya Qaetana çox gənc yaşında üstün səviyyədə dil öyrənmə qabiliyyətini göstərir. Hələ 9 yaşındaykən qadınların yüksək təhsil almasını dəstəkləyən bir mühakiməni (diskurs) böyük uğurla latın dilinə tərcümə edə bilmişdi. Mariya Qaetana 13 yaşında yunan, ibri, fransız, ispan və alman dillərini mükəmməl şəkildə öyrənə bilmişdi.
Aqnesi 15 yaşında olanda atası dövrünün ən təhsilli insanlarını evlərinə çağıraraq müxtəlif mövzularda yığıncaqlar etməyə başlamışdı. Aqnesi bu məclisləri izləyirdi, çox danışan bir uşaq olmasa da, çətin fəlsəfi mövzuları şərh edirdi. Həmin məclisləri qeydə alan fransız yazıçı Çarlz Brosses "İtaliya üzrə məktublar" adlı əsərində Aqnesini 20 yaşlarında nə çirkin, nə də gözəl, çox sadə və sevimli bir qız kimi təsvir etmişdir. Yazıçıya görə, Aqnesi Nyutonun əsərinə qarşı böyük bir maraq duyduğunu açıqlamışdı.
Sonralar Aqnesi atasını dəhşətə gətirən bir şey edir, o, monastıra getmək istədiyini bildirir. Atası onun bu istəyini rədd edir və evdə qalmasını istəyir. Nəticədə Aqnesi 3 şərtlə evdə qalmağı qəbul edir: istədiyi zaman kilsəyə gedə biləcəkdi, sadə və ciddi formada geyinəcəkdi, artıq ballara, teatrlara və digər əyləncələrə getməyəcəkdi.
Aqnesinin monastıra getmək istəyi qəbul olunmasa da, o 20 yaşından etibarən sanki monastırdaymış kimi yaşamağa başlayır. Özünü cəmiyyətdən təcrid edir, yalnız riyaziyyat və dini kitablarla zaman keçirməyə başlayır.
Riyaziyyatda uğurlu idi, çünki Roma və Boloqna universitetlərinin professoru və eyni zamanda keşiş olan Ramiro Rampinellidən bu sahədə kömək alırdı. Rampinelli Aqnesini differensial hesab üzrə kitab yazması üçün cəsarətləndirir. Aqnesi bu tövsiyyədən həyəcanlanır və hazırlayacağı belə bir əsərdən gənclərin dərs kitabı kimi faydalana biləcəyini düşünür. Bununla yanaşı, ortaya çıxan əsər daha böyük bir təsir yaradır. Kitab 1748-ci ildə Molanoda nəşr edildi. Daha sonrakı illərdə fransız və ingilis dillərinə tərcümə edilərək Aqnesiyə şöhrət gətirdi.
1750-ci ildə XIV Papa Benedikt Aqnesinin kitabını araşdırır və onu yeni əsər yazmağa cəsarətləndirir. Yazacağı kitab İtaliya üçün etibarlı olmalı idi. Bir müddət sonra da Papa Aqnesini Boloqna Universitetinə fəxri oxucu olaraq təyin edir. Aqnesi bu təklifi nə qəbul, nə də rədd edir. Onun adı 45 il boyunca universitet işçilərinin siyahısında qaldı. Lakin Aqnesinin Boloqna Universitetinə, ümumiyyətlə Boloqnaya heç bir zaman getmədiyi zənn edilir.
Atası Pietronun 1752-ci ildə ölməsi ilə Aqnesinin əvvəlki həyat tərzi dəyişir və o, riyaziyyat çalışmalarını tərk edir. Aqnesi özünü xeyriyyə işlərinə həsr edir. Beləliklə, keçmiş istəyinə qovuşmuş olur. 9 yanvar 1799-cu ildə bir monastırda yoxsulluq içində dünyasını dəyişir.
Aqnesinin "İnstituzioni analitiche" ("Analitik institutlar") əsəri bəzi baxımlardan birinci hesab edilə bilər. Bu əsərin hər şeydən əvvəl həm differensial, həm də inteqral hesabları araşdıran ilk kitab olduğu düşünülür. Kitab riyaziyyatçı təhlil mövzusunda zamanındakı bilikləri, həm Aqnesinin sistemli analziləri, həm də bir çox riyaziyyatçının əsərlərindən nümunələrlə açıq şəkildə verilmişdir. Aqnesinin bu əsəri böyük şöhrət qazanır və 1778-ci ildə fransız, 1810-cu ildə isə ingilis dilinə tərcümə edilir.
Aqnesi kitabında "Witch of Agnesi" ("Aqnesi ifritəsi") kimi bilinən kubik əyrisi (cəbri əyri) mövzusundan da bəhs etmişdi. Kitabın ingilis dilinə tərcüməsində bir xəta nəticəsində bu əyri qəribə adla adlandırılmışdı, Aqnesidən əvvəl mövzu müzakirə edilməklə yanaşı, Aqnesinin adının bu günlərə qədər gəlməsinə təsir etmişdi.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Gəncədə bir ilk - FOTO
Koronavirusla bağlı SON STATİSTİKA
Havalandırma sistemləri koronavirusa yoluxmanı artırır - RƏSMİ
8 ərəb qadın teleaparıcı qovuldu: "Gedin arıqlayın!"
Yüngül pəhrizlə 8 kq arıqladım!
Enrike əkizlərinin mühafizəsi üçün 600 min dollar xərcləyib - FOTO
Rusiyada qazın qiyməti qalxdı
Günün ulduz falı
Azərbaycanda ən çox bu xəstəlikdən ölürlər - Həkim
Üz ifadəsi yalanı aşkar edir
Tarix yazan idmançımız karyerasına son qoydu
Səhiyyə Nazirliyindən malyariyaya ilə bağlı açıqlama
Yarıçılpaq arvadını "Xəbərlər" verilişində görən ər "dəli oldu"
Düşmənlə 34 gün döyüşəndən sonra şəhidlik zirvəsinə yüksələn igid - VİDEO
Pelin Akıl əkizləri ilə jurnal üçün çəkildi
Hikmət Hacıyev: “Ermənistan tərəfindən atılan Smerç raketi yaşayış evinin bağçasına düşüb”
Eldar Əzizov vəzifəli şəxslərə xəbərdarlıq etdi
Hamiləlikdə rahat yuxunun sirləri
Məşhur aktrisa şəxsi həyatından danışdı-FOTO
Bərdədə leysan yağdı
Atalar, əliniz cibinizdə olsun!
Nə qadını 3 yaş daha cavan göstərir?
İnsanın zirəkliyi nə ilə ölçülür?
Azərbaycan yenidən Rusiyadan balıq məhsulları almağa başlayır
Çinə 72 saat vaxt verildi - ŞOK TƏLƏB
Sumqayıtdakı kütləvi zəhərlənmənin səbəbi AÇIQLANDI
Süni mayalanmada ictimai qınağı necə sındırmalı?
Azərbaycan Braziliyada keçirilən Uşaq əməyi üzrə III Qlobal konfransda təmsil olunub
Aşiq olduğunuzu göstərən işarələr
İrmik halvası (foto resept)
Philips-dən yaşlılar üçün telefon
Duz
Təsiri sübuta yetirilmiş gözəllik sirləri
Miniatür əl işləri
Rihanna ana olmağa hazırlaşır-FOTO
Qol güləşçilərimiz bir günə 14 medal qazandı
Siqaret kökəldir
“Şəhid” edilmiş, viranə Seyidli - VİDEO
Şadlıq evlərində vəziyyət necədir?
Saxta texniki alət hətta partlaya bilər
Üç aylıq mənəvi səfərin birinci ayı
Bilərziklər
Ağdam rayonunun Pərioğlular kəndindən videogörüntülər - VİDEO
81 yaşlı nənə bədəni ilə heyran edir
Instagram-da yeni funksiya istifadəyə verildi
COVİD-19 xəstəsinin müalicə xərci hər kəsi heyrətləndirdi
Kürəkdəki ləkələri necə aradan qaldırmalı?
Zərif ayaqlar üçün idman hərəkətləri
Magdanın qəribə əl işləri
Ütünün təmizlənməsi- 6 effektli üsul
- ŞƏRHLƏR