Elxanilər dövrü orta əsr Azərbaycan memarlığı və şəhərsalma sənətinin inkişafında ən məhsuldar mərhələ olmuşdur.Bu dövrün memarlıq fonomenlərindən biri vəzir-memar Əlişah Təbrizidir.
Xacə Tacəddin Əlişah Əbubəkr oğlu Təbrizi zəngin tacir və Elxanilər dövlətinin vəziri olmaqla yanaşı XII əsrin sonlarından ömrünün axırınacan memarlıq-şəhərsalma sənəti ilə məşğul olmuşdur.Onun zəngin yaradıcılıq irsindən Təbrizdə Şənb Qazan və Əlişah Cümə məscidi kompleksləri,Sultaniyyədə saray ansamlı,xeyriyyə kompleksi,cümə məscidi aşkarlanıb tətqiiq edilmişdir.
Özülü vəzir təyin olunduğu 1311-ci ildə qoyulan və Xacə Tacəddin Əlişahın tikintisinə ömrünün axırlarınacan-1324-cü iləcən başçlılıq etdiyi bu kompleksə cümə məscidi,mədrəsə,türbə,hamam və bazarlar daxil idi.Təbrizin ən böyük məhəlləsinin meydanında-Narmiyan məhəlləsinin Meydanı Köhən-Köhnə meydan adlanan yerində tikilmiş və İslam dünyasının ən iri dini komplesklərindən olmuş bu nadir memarlıq ansamlından Əlişah Cümə məscidinin “Ərk qalası” adı ilə məşhur olan bir bölümü qalmışdır.
Memarın ilk başlıca məqsədi-Sasanilərin əzəmət simvoluna çevrilmiş və keçilməz sayılan Mədaindəki Xosrov tağını (Taq-i Kəsrani) ölçücə ötmək idi.Buna da nail oldu.Kəsra eyvanının aşırımı 25,65 m olduğu halda Əlişah məscidi tağbəndinin aşırımı 30,15 m olmuşdur.Kəsra eyvanının hümdürlüyü 37 metrdir.Əlişah məscidinin tağbəndinin hündürlüyü 40 metrdən uca imiş.
Əlişah məscidi hələ tikilib qurtarmamış bütün islam dünyasında məşhur olmuşdur.
Əlişah məscidinin əsasına qoyulan ideya sonrakı inkişafını Türkmənistanda aldı.Dünyanı 2 hökmdar üçün kiçik sayan Əmir Teymurun (1370-1405) tikdirdiyi iri ölçülü komplekslərin-Şəhrsəbzdə Ağsaray,Səmərqənddə Bibi xanım və Türküstan şəhərində xoca Əhməd Yasəvi xatirə-kompleksi kimi məşhur abidələrin ümumi memarlığının ilham qaynağı Əlişah məscidi olmuşdur.
Qacar şahzadəsi Abbas Mirzə sonradan burada qorxana-gözətçi yeri tikmişdir.XX əsrdə Təbrizin şəhər qala divarları kimi iç qalası da dağıldıqdan sonra “Ərk qalası” adı Əlişah məscidinin qalığına keçmişdir.Bəzi qaynaqlarda “Əlişah Ərki” kimi də qeyd edilir.
İndi Ərk qalası Təbrizin simvolu,böyük Elxani dövlətinin paytaxtı olmasının son şahidirir.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
“Ericsson” 140 illik istehsalı dayandırır
"Hazırda Azərbaycanda tətbiq olunan gömrük tarifləri ölkə iqtisadiyyatının inkişaf tələblərinə cavab verir "
Şvartsenegger uzunqulağı ilə məşq etdi - VİDEO
Ermənistana məcburi eniş edən azərbaycanlılarla bağlı ilginc detal
İngilis dili - İ (2)
Türkiyə prezidenti Avropa liderlərinə "diktator" damğası vurub
Bakıda hər kəsin sevimlisi olacaq tikili: Akvaterrarium yaradılır
Ekspress xətt avtobuslarının fəaliyyəti davam etdiriləcək - RƏSMİ
Serenaya 4 milyon təklif etdilər
Ronaldudan ibrətamiz addım: futbolçu 60 minindən keçəcək
Hamilələrin diqqətinə! Uşağın qız olacağını göstərən 20 ƏLAMƏT
Günün qoroskopu: Səhhətinizin qayğısına qalın!
Azərbaycan taekvondoçularının beynəlxalq turnirdə rəqibləri məlum oldu
Məşhur Müğənni Yeni İl Gecəsi Səhnədə Öldü
Dünyanı gözləyən böyük təhlükə
Banu Alkan Beren Saatı pislədi-FOTO
Amerikadan Türkiyəyə dəstək
MƏHƏBBƏT HAQQINDA
Körpənin şikəst doğulmasının səbəbləri
Lada Niva 2021-ci ilədək...
Bürcünüzə görə sizə uyğun peşələr
Eynək
Ermənilər hərbiçilərimizi atəşə tutdu
DİM abituriyentlərə müraciət etdi
Günün qoroskopu: təşəbbüs göstərməkdən çəkinməyin
Milli Məclis bu qanunları dəyişdirir - SİYAHI
Başdan ayağa qara geyinməyin incə məqamları
Qardaşının çürümüş cəsədi ilə günlərlə eyni evdə yaşadı
Qadın.Net-lilərin maraq dünyası (2-ci hissə)
Qalaktikaların qatili tapıldı
Hansı ləkə necə çixar?
Azərbaycanda uşaqlara qoyulan ən populyar adların siyahısı açıqlandı
Ozan Güvən hər kəsi TƏƏCCÜBLƏNDİRDİ-FOTO
Cəbhədə son durum
Ermənistan tərəfi yalan məlumat yayır - Nazirlikdən cəbhə ilə bağlı açıqlama
Mumiyalar
Günün ulduz falı
Ordu tarixində ilk: Bir qadın…
Pərviz "Survivor"da hər kəsi HEYRƏTLƏNDİRDİ - VİDEO
Günün qoroskopu: nüfuzlu insanlarla münasibətləri korlamayın
Məşhur cütlük ayrı-ayrı tətilə çıxdı-FOTO
Məşhur aktrisa 36 il sonra BOŞANIR-SƏBƏB
"Azəristiliktəchizat"dan problemlərlə bağlı açıqlama
Özcan Denizin ödəyəcəyi aliment məlum oldu
Səsi nazik olan kişilər, diqqət
60 kq-lıq nəhəng balıq tutuldu
Ancelina Colinin heyranedici görünüşü– FOTO
21 ildir 57 kiloqramda qalma sirrini bölüşdü
“BakuBus” avtobuslarının hərəkəti dayandırılır? - RƏSMİ AÇIQLAMA
Prezident AZAL-ı TƏNQİD ETDİ: Bütün təyyarələri dövlət tərəfindən alınıb, bəs gəliri haradadır?”
- ŞƏRHLƏR