Arxeopteriks və digər qədim quş fosilləri
Son dövrlərdə tapılan bəzi fosillər arxeopterikslə bağlı təkamülçü ssenarinin əsassızlığını başqa cəhətlərdən üzə çıxarmışdır.
1995-ci ildə Çində Onurğalılar Paleontologiyası İnstitutunda tədqiqatlar aparan Lianhay Hou və Zhonqhe Zhou adlı iki paleontoloq confuciusornis adlandırdıqları yeni quş fosili tapdılar. Arxeopteriks ilə eyni yaşda (təqribən 140 milyon illik) bu quşun dişləri yox idi, dimdiyi və tükləri isə dövrümüzün quşları ilə eyni xüsusiyyətləri daşıyırdı. Skelet quruluşu da dövrümüzün quşları ilə eyni olan bu quşun qanadlarında arxeopteriksdə olduğu kimi pəncələr vardı. Quyruq tüklərinə dəstək olan pygostyle (büzdüm sümüyü) adlı forma bu quşda da vardı. (Pat Shipman, “Birds do it… Did Dinosaurs?”, New Scientist, 1 fevral 1997, səh. 31)
Qısaca desək, təkamülçülər tərəfindən bütün quşların ən qədim əcdadı sayılan və yarı-sürünən qəbul edilən arxeopterikslə eyni yaşda olan bu canlı dövrümüzün quşlarına çox bənzəyirdi. Bu həqiqət arxeopteriksin bütün quşların ibtidai əcdadı olması ilə bağlı təkamülçü tezislərlə ziddiyyət təşkil edirdi. Çində 1996-cı ilin noyabrında tapılan başqa bir fosil aranı bir az da qarışdırdı. 130 milyon yaşındakı liaoningornis adlı bu quş L.Hou, L.D.Martin və Alan Feduççia tərəfindən “Elm” (Science) jurnalında dərc edilən bir məqalədə xəbər verildi. Liaoningornis dövrümüzün quşlarında olan uçuş əzələlərinin birləşdiyi döş sümüyünə malik idi. Digər xüsusiyyətləri ilə də bu canlı dövrümüzün quşlarından fərqlənmirdi. Yeganə fərqi ağzında dişlərinin olması idi. Bu vəziyyət dişli quşların heç də təkamülçülərin iddia etdiyi kimi, ibtidai quruluşa malik olmadıqlarını göstərirdi. (“Old Bird”, Discover, 21 mart 1997)Belə ki, Alan Feduççia “Discover” jurnalında dərc edilən şərhində liaoningornisin quşların mənşəyinin dinozavrlardan gəldiyi iddiasını əsassız olduğunu bildirmişdi. (“Old Bird”, Discover, 21 mart 1997)
Arxeopterikslə bağlı təkamülçü iddiaları təkzib edən başqa bir fosil isə eoalulavis oldu. Arxeopteriksdən 25-30 milyon il daha gənc, yəni 120 milyon yaşında olduğu söylənilən eoalulavisin qanad quruluşu eynilə dövrümüzdəki bəzi uçan quşlardakı kimidir. Bu da 120 milyon il əvvəl dövrümüzdəki quşlardan bir çox cəhətdən fərqi olmayan canlıların uçduqlarını sübut edirdi. (Pat Shipman, “Birds Do It… Did Dinosaurs?”, səh. 28)
Beləliklə, arxeopteriks və digər arxaik quşların heç birinin ara keçid forması olmadığı qəti şəkildə sübut edilmiş oldu. Fosillər fərqli quş növlərinin bir-birlərindən təkamül yolu ilə törədiklərini göstərmirdi. Əksinə, dövrümüzün quşlarının və arxeopteriksə bənzər bəzi xüsusi quş növlərinin birlikdə yaşadıqlarını sübut edirdi. Bu quşların bəzilərinin, məsələn, confuciusornis və ya arxeopteriksin nəsli kəsilmiş, dövrümüzə ancaq az saydakı quş gəlib çatmışdır.
Dünyanın ən qədim quşu
Son dövlərdə Çindəki qazıntılarda tapılan yeni canlı qalığı dünyanın ən qədim quşu qəbul edilən Archaeopteryx-i ikinci sıraya keçirib. Paleontoloqlar Aurornis xui adlandırılan yeni quş növünün Archaeopteryx-dən 10 milyon il əvvəl yaşadığını bildirirlər.
Aurornis xui Çinin Liaoninq əyalətindəki Yaoluquo şəhərində aparılan arxeoloji qazıntılarda tapılıb. Aurornis xui eyni zamanda “quş, yoxsa tüklü dinozavr?” mübahisəsi gedən Archaeopteryx-in yenidən quş xəritəsinə əlavə edilməsinə səbəb olub. İlk dəfə 1861-ci ildə kəşf edilən Archaeopteryx elm adamları tərəfindən dünyanın ən qədim quşu qəbul edilmişdi. “The Guardian” internet səhifəsinin verdiyi məlumata əsasən qırqovul böyüklüyündə olan Aurornis xui-nin uzun pəncələri və quyruğu var. Quyruğundan dimdiyinə qədər uzunluğu 50 sm olan quşun ön və arxa ayaqları Archaeopteryx-ə bənzəyir.
Yaoluquonun lilli qayalıqlarında 153-165 milyon il əvvəl əmələ gəlmiş fosil Yuzhou Fosil və Geologiya Parkında elm adamları tərəfindən bir fosil tacirindən satın alınıb.
“Nature” jurnalında dərc olunmuş Aurornis xui fosili üzərindəki tədqiqat quşun 10 milyon il fərqlə Archaeopteryx-dən daha yaşlı olduğunu göstərib. Eyni zamanda Archaeopteryx-i yenidən quş aləminə aid edib.
“Şəfəq quşu” mənasını verən Aurornis-in fosilində quşun quyruğu, boynu və sinəsinə aid izlər var. Fosili tədqiq edən tədqiqatçılardan İngiltərənin Sautqempton Universitetindən paleontoloq Qaret Dayk “çox mühüm fosil əldə etmişik. Aurornis dünyanın ən qədim quşu hesab edilən Archaeopteryx-i ikinci sıraya keçirdi” deyib.
R.Əkbərov
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Rəsmi Bakıdan sərt cavab
Bayram günü HAVA necə olacaq?
Dünyamızı əks etdirən rəsmlər
Stress sağlamlığımıza hansı ziyanlar vurur?
FHN-in xilasediciləri Xaçmazda şoka düşdülər
Milli Məclis dövlət büdcəsini nə vaxt təsdiqləyəcək?
"Wi-Fi" əvəzinə "Li-Fi" olacaq
"Doğrudanmı Avropada məndən yaşlı insan yoxdur?"
Dişlərinizi onunla qoruyun !
Məktəblərdə namaz otaqları yaradılacaq
Rusiya MN Qarabağda sülhməramlıların mühasirəyə alınması xəbərini təkzib etdi
Azərbaycanda qadın alimlərin sayı artır
Narahat yaşamaq xəstəlikdirmi?
Toyuq ətli ananaslı salat (foto resept)
İdeal bədənə sahib olmanın 13 yolu
İlk sualtı mağaza açılacaq
Bu zavodda 15 növ çörək bişəcək
DİN Əhaliyə Xəbərdarlıq etdi!
Hava haqqında - 16.10.2013
Ərdoğan: "Əgər mən Türkiyə prezidenti olsam..."
Baş ağrısı
Məşhur müğənnidən gözlənilməz ETİRAF
Əfv olunmadı, özünə divan tutdu
10 yaşlı pəhləvan - VİDEO - FOTO
Gün var, əsrə bərabər: Ötənləri yada salaq
Günəşin yanında iri UNO göründü - FOTO
Taleh Qasımov: “Xankəndidə “KARMEN” markalı un satmırıq”
Qaz təchizatı dayandırıla bilər: Əhaliyə XƏBƏRDARLIQ
Dima Bilan subay qalmasının səbəbini açıqladı
Bakıda kimlər daha yüksək maaş alırlar?
11 Yaşlı Alimdən İnanılmaz Sözlər-FOTO
Heyva şirniyyatı (foto resept)
Həclə bağlı SEVİNDİRMƏYƏN qərar
Azərbaycanda bu qadınlara fəxri adlar verildi - SİYAHI
Gözəl saçların sirri bitkilərdə
Sağlamlıq üçün saqqal?
Bakını toz bürüyəcək
Təhsil Nazirliyi özəl məktəblərə xəbərdarlıq etdi
Diqqətli olun: sığorta fırıldaqçıları peyda olub
"Formula 1"ə görə bağlanan Bakı bulvarı açılır
Ordumuz ermənilərdən kənd alıb?
Erməni fəal: “Bir müttəfiqimiz ola bilər - bu, qonşu Azərbaycandır”
Məşhur aktrisa ilk dəfə geyim kolleksiyası hazırladı
Azərbaycanda koronavirusa yoluxmanın ən yüksək olduğu yerlər açıqlandı - SİYAHI
Bakı məktəblərinə işə qəbul qaydaları dəyişdirildi
Cəmi iki porsiya qazlı içki diabet və ürək xəstəliklərinin inkişafı üçün kifayətdir
Güclü dövlətlər Azərbaycanla hesablaşmağa başlayıblar
Əzələ ağrıları üçün xalq təbabəti üsulları
Bu üsulla kimyəvi maddələrdən xilas olun
Sağlam ol-2
- ŞƏRHLƏR