Elmi kəşflərlə zəngin olduğunu düşündüyümüz 2014-cü il ərzində Yer və kosmosla bağlı vacib məlumatlara yiyələndik, genetika və biologiya kimi sahələrdə inqilabi nailiyyətlərə imza atdıq. Bununla yanaşı bəzi falsifikasiyalar və ya yalnışlıqla edilmiş saxta kəşflərlə də qarşılaşdıq. 2014-cü ilin ən vacib elmi kəşfləri və maraqlı hadisələrini sizlərə təqdim etmək istəyirik.
Marsa bir addım da yaxın
Növbəti 10-15 il ərzində Marsda ilk insan koloniyasını qurmağı planlaşdıran və eyni zamanda canlı yayımlı televiziya proqramı olan "Mars One" layihəsi üçün ilk işlərə başlandı. Qırmızı planetdə bəşəriyyəti təmsil etmək istəyən könüllü 1058 nəfər seçildi. Növbəti illərdə isə əlavə testlərin nəticəsindən asılı olaraq onların içindən 4-ü seçilərək, 2023-ci ildə Yerə qayıtmamaq şərti ilə Marsa göndəriləcək.
Qara dəlik mövcud deyil
Britaniyalı fizik Stiven Hokinq böyük ulduzların enerji tükənməsinin nəticəsi olaraq meydana gələn Qara Dəliklərin əslində bildiyimiz mənada mövcud olmadığını ya da onları düzgün anlamadığımızı irəli sürdü. Bu iddiasına səbəb Qara Dəliklərin ətrafındaki kvant-qravitasion effektlərin, Qara Dəliyin "hadisələr üfüqü" adlanan, xarici və daxili aləmləri arasındaki sərhədini deformasiya etdiyi, buna görə də belə bir obyektin sərhədinin dəqiq müəyyənləşdirilə bilinmədiyi, dolayısıyla da mövcud olmadığıdır. Hokinqin etdiyi kəşf faktlara əsaslansa da, bəzi alimlər tərəfindən birmənalı qarşılanmadı.
İçimizdəki nanomotorlar
Biokimyaçı və biomühəndislər ilk dəfə insanın canlı hüceyrəsi içərisinə mikroskopik sintetik nanomotorlar yerləşdirərək, ultrasəs və maqnit dalğaları köməyilə onları idarə etməyə nail oldular. Bu irəliləyiş sayəsində yaxın gələcəkdə xərçəng və digər xəstəliklərə qarşı inqilabi müalicə metodu yaradılacağı bildirildi.
Enselad altındaki okean
Saturnun planetinin peyki olan Enseladın qabığının təxminən 30-40 km dərinliyində maye sudan ibarət okean olduğu sübut edildi. İsti okeana sahib Yupiterin peyki Europadan sonra, Saturn ətrafında dövr edən Enseladın da ölü olmadığı aydın oldu və hipotetik olaraq yadplanetli həyatının yuvası ola biləcəyi ehtimalı artdı.
Donora qarşı süni qan
Alimlər ilk dəfə insan orqanizminə uyğun gələn süni qan istehsal etməyə nail oldular. Yaxın gələcəkdə süni qanın donor qanı tam əvəz edəcəyi açıqlandı. Bu sayədə sənayə istehsalı səviyyəsindəki süni qan erasına qapı açmış olacağıq.
Şanssız dinozavrlar
Yer tarixi ərzində burada yaşamış növlər arasında, həqiqi mənada ən "şanssız" canlıların dinozavrlar olduğu bəlli oldu. Bildirildi ki, 65 milyon il əvvəl Yerlə toqquşaraq, dinozavrların məhvinə gətirib çıxaran asteroid bir qədər əvvəl və ya sonra düşsəydi, dinozavrlar bu gün də Yerdə hökm sürəcəklərdi. Asteroid toqquşmasından təxminən 250 min il əvvəl vulkanik aktivliklər səbəbindən dinozavrların qida qaynaqları tükənmişdi, buna görə də asteroid düşdükdə özləri əldən düşmüş vəziyyətdə idilər. Bu araşdırmadan bir neçə ay sonra isə dinozavrların qırılmasına səbəb olan əsas amilin asteroid deyil, elə vulkanik püskürmələr olduğu sübut edildi.
Yerin əkizi
İlin ən sevindirici xəbərlərindən biri də bu oldu ki, indiyə qədər aşkar edilmiş planetlər arasında Yerə ölçü, şərtlər və ulduzu ilə arasındaki məsafə baxımlarından ən çox oxşayan, "Kepler-186f" adlı ekzoplanet tapıldı. Heyfsləndirən məlumat isə onun Günəş sistemindən nə az nə çox, 500 işıq ili uzaqlıqda yerləşdiyi oldu.
Yarısüni həyat
2014-ün sensasion xəbəri ilk dəfə tamamilə yeni və yarısüni genetik koda sahib orqanizmin yaradılması oldu. Alimlər, plazmid adıyla tanınan DNT-nin dairəvi hissəsini sintezləyərək, onu E. coli bakteriyasının hüceyrəsinə yerləşdirməyi bacardılar. Nəticədə digər bakteriyalardan heç də fərqlənmədən çoxala bilən yeni orqanizm yaradılmış oldu.
"Fila" komet üzərində
İlin ən mühüm nailiyyəti bəlkə də son on illiyin ən vacib nailiyyətlərindən oldu. Belə ki, avropalı alimlər 10 il davam edən kosmik səhayətin sonunda ilk dəfə bir komet (məhz Churyumov-Gerasimenko kometi) üzərinə aparat endirməyə nail oldular. "Rozetta" missiyasının məqsədi Günəş sisteminin keçmişi, kometin anatomik xarakteristikaları və Yerdə suyun mənşəyi sahələrində araşdırmalar aparmaq idi. Şanssızlıqdan "Fila" adlı eniş aparatı kometin bir qədər təcrid olunmuş ərazisinə düşərək, Günəşdən lazımi enerjini toplaya bilmədiyi üçün məcburən yuxu rejiminə keçid almalı oldu. Lakin alimlər aparatı ilişib qaldığı yerdən çıxaracaqlarına əmin olduqlarını bildirdilər.
Həyatın təkamülü
XƏBƏR LENTİ
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir?-29 İyul
İstənməyən qarın üçün tövsiyələr
Bayranqabağı hava
Adını çəkdilər deyə məhkəməyə verdi
Təcavüz sayılan 12 hal
Qazaxda 1200 rayon sakininə qurban payı göndərilib
Tanış olun: dünyanın ən yaşlı insanı odur
Sabahdan buraxlış imtahanları başlayır
Portağallı-limonlu tort (foto-resept)
Üz dərisini ağardan 3 maska
İlham Əliyev: “Madagiz bizimdir!”
Nəqliyyat işçilərinin orta aylıq əmək haqqı artıb
Gavalılı piroq (foto resept)
Kartoflu kotlet (foto resept)
Azərbaycan 900 yeni vaqon alacaq
Qarağatlı tort (foto resept)
Limonlu-qozlu keks (foto-resept)
Koronavirus böhranından qazanclı çıxan üç ölkə
Hadisenin "arıqlığı" diqqət çəkdi-FOTO
DQMK və TQDK-nın ləğvinə başlanılıb
Zəvvarlarımız həcc ziyarətinə xüsusi təyyarələrlə gedəcəklər
İstirahət gününün HAVAsı
25 milyonluq rəsm əsəri tapıldı-FOTO
17 illik serialda "Haluk" olmayacaq?
Dünya bu itin sədaqətindən danışır - VİDEO
İsmayıllıda bir sinfin beş şagirdi 600-dən yuxarı bal yığdı
Hər yaşa uyğun geyim təklifləri
Hitlerin hamıdan gizlətdiyi uşaqlığı üzə çıxdı – FOTO
Əhali GMO məhsullar barədə məlumatlandırılacaq
Unudulmaz gəlinlikləri ilə yadda qalan gəlinlər
Ağdamla birlikdə Milli Qəhrəmanın məzarı da azadlığa qovuşdu
Klaç çanta modelləri
Dünyada yeganə yüngül amfibia tank sınaqlara başlayıb
Burakı bu FOTOsuna görə ona bənzətdilər
Bu günün hava proqnozu
Qar Azərbaycana qayıdır
"Instagram" çökdü
Rusiya nüvə silahından istifadə üçün əsas şərti açıqladı
18 kiloloq pişik görənləri heyrətə saldı - Foto
Bakı məktəblərində işləmək istəyənlər üçün müsabiqə elan olundu
Mensturasiya dövründə qadınlar nə istəyir?
Pəhrizsiz və idmansız arıqlayın
Azərbaycan atletlərindən möhtəşəm qələbə!
Yaxşı işləyib tez qocalmamaq üçün nə edək?
Qazaxıstanda mistik yuxu xəstəliyi
Günün qoroskopu: emosiyalarınızı cilovlayın, münaqişədən yayının
Münasibəti korlayan və möhkəmlədən ifadələr
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir?-28 Mart
Məhərrəmlik mərsiyələrində nə deyilməlidir?
Bakı sakinlərini ölümə sürükləyən avtobus
- ŞƏRHLƏR