İlk inkişaf dövründə əsas məsələlərdən biri də, uşağa hisslərinə və hərəkətlərinə nəzarət etməyi öyrətməkdir. Yeni doğulmuş uşaq ağlamaq istəyəndə ağlayır, qışqırmaq istəyəndə isə qışqırır. Demək olar ki, bir neçə il davam edir. Məsələn: ayağına toxunan oyuncağa uşağın ilk reaksiyası, ona təpiklə vurmaqdır. Yoldaşları ilə “razılığa gələ” bilmirsə, tərəddüd etmədən yumruğundan istifadə edir. Ancaq 3 yaşından başlayaraq uşaq hisslərini və hərəkətlərini nəzarət altında saxlamağa başlayır.
Hər şeydən əvvəl onu deyək ki, uşaqdan qısa vaxtda hisslərinə və hərəkətlərinə nəzarət etməyi gözləmək doğru deyil. Analar bu məsələdə səbirli olsalar da, atalar haqqında eyni sözləri demək çətindir. Çünki analar vaxtlarının çox hissəsini uşaqları ilə birlikdə keçirdikləri üçün onlardan nə tələb edəcəklərini yaxşı bilirlər. Digər tərəfdən, uşağa hisslərinə və hərəkətlərinə nəzarət etməyi öyrədərkən valideynlər əsasən iki səhvə yol verirlər. Birinci tip valideynlər bu məsələdə çox passivdirlər. Buna görə də, belə ailədə böyüyən 2 yaşlı uşaqlar, 6 yaşlı uşaq arasında fərq olmur. Belə uşaqlar 6 yaşına çatanda da, hisslərini cilovlaya bilmir, yoldaşları ilə təpik və ya yumruqla danışır, oyuncaqlarını sındırırlar. İkinci tip valideynlər isə ( xüsusi ilə də, atalar) bunun əksini edirlər. Yəni, uşaqda qısa vaxtda nəzarət sistemini formalaşdırmağa çalışırlar. Ona görə də valideynlər belə səhvlərə yol verməmək üçün uşaqlarının inkişaf mərhələlərini və onlardan nə vaxt nə tələb etmək lazım olduğunu bilməlidirlər. Uşaqlarda nəzarət sistemini formalaşdırmaq üçün ən yaxşı dövr üç yaş dövrüdür. Çünki bu dövr uşağın daha sabit olduğu bir dövrdür.
Bu yaşda uşağın danışmağa başlaması da nəzarət sistemində ciddi rol oynaya bilər. Əgər uşaq qardaşına və ya bacısına “ mən səni sevirəm” deyirsə, onun bu sözünə göz yumun. Beləliklə, siz həm uşağın hisslərini ifadə etməsinə imkan verə, həm də qardaşına və ya bacısına qarşı “ güc tətbiq etməsinin” qarşısını ala bilərsiniz. Çünki hisslərini sözlə ifadə edə bilən uşaqlar “ hərəkətə keçməyə” ehtiyac hiss etmirlər. Bu məsələdə əsas amillərdən biri də, uşağınızı “ yaxşı başa düşməkdir” . Buna görə də əgər uşağınızı daha yaxşı başa düşmək istəyirsinizsə, onunla rollarınızı dəyişdirin və “ bu gün səninlə oyun oynayaq. Sən ata ol, mən uşaq”, - deyin. Təbii ki, bir “uşaq” kimi “ atanızın” dediklərinə əməl etməyi unutmayın. Bu oyun 15 dəqiqədən yarım saata qədər davam edə bilər. Bir şeyi də, unutmayın ki, ilk vaxtlar uşağınız sizinlə rahat davranmaqdan qorxa bilər. Ona görə də uşağınızı bu oyunun gələcəkdə “ qorxulu nəticələr” doğurmayacağına inanırmağa çalışın. Lazım gəlsə, oyunu bir neçə dəfə təkrarlayın. Uşaqda hisslərinə nəzarət sisteminin formalaşmasında bir amil də uşağın hisslərinin inkişafıdır. Uşağın hisslərinin inkişafı isə daha çox uşağın ümumi inkişafına bağlıdır. Belə ki, uşaq inkişafın bir mərhələsindən başqa mərhələsinə keçdikcə hadisələrə reaksiyasıda dəyişir. Məsələn: ilk aylarda yalnız səsi ayrıd edə bilən uşaq “ təcrübəsi artdıqca” səsdəki sevgini və nifrəti ayrıd edə bilir.
Əslində nifrətin uşaq inkişafında rolu böyükdür. Məsələn: əlindən oyuncağı alınan uşaq, təbii qışqırıb ağlamağa başlayır, bunun bir oyun olduğunu başa düşəndə isə gülür. İnkişaf davam etdikcə uşaq hisslərini ifadə etməyi də, gizlətməyi də öyrənir. Uşaq nifrətini gizlətməyi öyrəndiyi kimi, ifadə etməyi də öyrənməlidir. Təbii ki, bu müəyyən mərhələlərlə olmalıdır. Məsələn: siz məktəbəqədər yaşdakı uşağa “sən yox deməyin nə olduğunu bilirsən” deyə reaksiya göstərirsiniz. Halbuki, o uşağın “ yox” sözünün əhatə dairəsindən xəbərsiz olduğunu unudursunuz. Belə hallarda uşağınızın danışmağa başladığı ilk günləri xatırlayın və uşağınız danışmağa başlayanda iki-üç sözdən artıq cümlələr qura bilmədiyini unutmayın ...
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Azərbaycan valyuta bazarının həftəlik icmalı
Kıvançın yeni imici hər kəsi təəccübləndirdi – FOTO
Həkimlərin bayram xəbərdarlığı
Bakıda ən bahalı yaşayış evinin qiyməti - 3.3 milyon
İdman tərzi ayaqqabılar
Azərbaycanda şok statistika: Nikahdankənar doğulan uşaqların sayı açıqlandı
Azərbaycanda yayın başlama vaxtı dəqiqləşdi
Klaç çanta modelləri
Qısamüddətli aclığın faydası
Moskva və Bakı V Beynəlxalq Humanitar Forumuna hazırlaşırlar
Təbrizin qədim ölçü vahidləri
Günün qoroskopu: borcları qaytarın
Azərbaycanda özbaşına tikinti işləri aparanlar həbs ediləcəklər
Yemək yeyərək sərvət qazanır - FOTO
25 milyonluq rəsm əsəri tapıldı-FOTO
Avtobuslardan istifadə nə vaxtadək pulsuz olacaq? - AÇIQLAMA
2013-cü ilin 9 dırnaq boyası
Ed Şeranın yeni klipi rekord izləmə topladı
Qanı ilə şərəf tariximizi yazan atanın son sözləri: “Məni vursalar, özünü itirmə!” - VİDEOREPORTAJ
Ceymsin sehirli kitabxanası
İŞİD-də hansı ölkədən neçə terrorçu var?
Avropada rouminq ucuzlaşacaq
White Dreamy World
Müəllim işləmək istəyənlər üçün test imtahanına başlanılır
Mənzil bazarı: 2015-də bizi nə gözləyir?
Körpə qızdırmalı olanda edilən ən böyük səhv
Gülməli itlər
Amansızlığın Anatomiyası
Cəbhədə erməni təxribatı
Qadınları necə xoşbəxt etmək olar?
Damla şokoladlı bisküvit (foto resept)
83-cü "Oskar" film festivalı
“Hercai”nin ulduzu haqda bunları İLK DƏFƏ OXUYACAQSINIZ - FOTO
Kəntsayağı zapekanka(foto resept)
İlham Əliyev Davos fəxri üzvlər klubunun nişanını aldı
Metro girişlərində müəyyən məhdudiyyətlər ola bilər
Dünyanın ən dəbli kraliçası: Rania Al Abdullah
Bu şirkət yüksək təsvir ölçülü televizorlar bazarına liderlik edir
Gün var, əsrə bərabər: Ötənləri yada salaq
Bakıda yaşayış binasına ilan daraşıb -FOTO
10 gündə gözəllik
Gün ərzində 8103-ə ikinci icazə üçün müraciət etmək mümkündür? - RƏSMİ AÇIQLAMA
"Qızıl Palma"nın qalibləri bəlli oldu-FOTO
"Aristokrat" salatı (video-resept)
Sevgilinizin sizi sevdiyini göstərən işarələr
Hansı bürc hansı peşədə daha uğurlu olur?
Opal haqqında
Manatın dünya valyutalarına nisbətdə məzənnəsi
17 illik sirrin üstü açıldı-FOTO
İnternetin qiyməti düşə bilər
- ŞƏRHLƏR