“KommersantСЉ”dan Aleksey Tarxanov hesab edir ki, müasir uşaqlar üçün kitabı sevmək asan deyil. Lakin ümidini itirmir.
Uşaqları kitab oxumağa necə məcbur etmək olar? Bu sualı mən yüzlərlə dəfə eşitmişəm. Burada nə cavab vermək olar? Heç cür! Elə bir yol yoxdur ki, bugünkü uşaqları bizim kimi kitabla yaşamağa məcbur edəsən. Ona görə yox ki, onların nəyisə bizdən əskikdir. Sadəcə bizim onlar qarşısında mühüm üstünlüklərimiz var idi. Bizim böyük həcmdə boş vaxtımız (televizorda “Selskiy ças”a (“Kənd saatı”na) baxası deyildik ki) və böyüklər üçün nəzərdə tutulmuş müxtəlif ədəbiyyatla dop-dolu kitab rəflərimiz var idi.
Bir az böyüyəndən sonra məni “Ümumdünya ədəbiyyat kitabxanası” seriyası qıcıqlandırırdı – “Mahabharata”dan tutmuş “Gənc qvardiya”ya qədər iki yüz cild. Hamı onu axtarıb almağa çalışırdı. O, tapılmayan malların ən tapılmayanı idi, mənə isə elə gəlirdi ki, o, mənim zövqlərim nəzərə alınmadan mənim əvəzimə kiminsə tərəfindən yığılmış böyük bir yemək dəstidir. Mən axmaq idim, çünki ədəbi abidələrin bu sırası, yüksək keyfiyyətli kağızdan hazırlanmış superüzlüklərin bu poqon metrləri artıq yetəri qədər oxumuş böyüklər üçün nəzərdə tutulmamışdılar. Sonralar məlum oldu ki, bu, uşaqlar üçün hiylə ilə qoyulmuş tələlər imiş. Onların köməkliyi ilə heç kəs bilmirdi ki, uşaq rəfdən nəyi götürəcək və bütün qaydalara görə ona toxunmalı olmayan hansı əsər onun qəlbinə və şüuruna toxunacaq. Bu, bir növ, geniş bir tor kimi xalq kütlələrinə atılmış tövsiyə olunan ədəbiyyat siyahısı idi.
Təəssüflər olsun ki, böyük ev kitabxanaları dövrü kimi bu ənənəyə də son qoyulmuşdur. Heç bir inanılmaz təsadüf sizin uşağınızı rəfdən “Vaqantlar poeziyası”nı, və ya “İsland saqaları”nı və ya, adam deməyə də qorxur, Nekrasovun “Şeirlər”ini götürməyə məcbur edə bilməz.
Bu gün mən “Kitabxana”nın üstünlüyünü həm də onun indiki kitablardan çox sadə dərcində görürəm: titulun əllə çəkilmiş şrifti, forzas üzərində bir ornament, bir neçə illüstrasiya. Bir sözlə desək, əylənməli bir şey yox idi. Bu gün uşaqlar üçün kitabları mümkün qədər məzəli tərtib edirlər. Bütün bunlar nəticəsində aldığımız qəliz tərtibatlı və şəkilli cildləri çətinliklə kitab adlandırmaq olar. Bunlar əslində üçölçülü mətnli oyuncaqlardır, onların adət etdiyimiz kağız və kartondan hazırlanması, cildlənməsi isə sadəcə elektron oyuna çevrilməyə qədər növbəti bir mərhələdir. Kağız lüğətlər artıq yox olublar, kağız məlumat kitabçaları məhv olublar, istənilən qəzet və jurnal bu gün internetdədir, Harri Potter haqqında filmlərdəki “Gündəlik peyğəmbər” tək danışır və oxuyur. Onda biz niyə belə hesab etməliyik ki, guya uşaqlar üçün nəzərdə tutulmuş kağız ədəbiyyatını bu cür tale gözləmir?
Bunlar əlbəttə ki, heç də sevindirici deyil. Mən sevimli kitablarımın üzlüklərini, kağız və kleyin iyini xatırlayıram. İndiki elektron kitabların iyi isə yoxdur, onların dövriyyəsi hisslərlə bağlı deyil. Kağız kitablarda təsadüfi tapıntıların və xoşbəxt kəşflərin faiz nisbəti qat-qat üstün idi. Sən onu vərəqləyərkən gözünə nə desəydin sataşa bilərdi – internetdə isə gözünün nəyə sataşacağını özün çox yaxşı bilirsən. Belə düşünmək də olmaz ki, guya kağız kitab heç olmazsa qiymətinin hesabına qalib gələcək. Doğrudur, riderlər hələ ki, daha bahadırlar, amma mobil telefonlar da nə vaxtlarsa hamı üçün əlçatan deyildi.
Elektron kitabların müasir təkamülünün zirvəsində duran iPad sadəcə yeni elektron cihaz deyil – o, mahiyyət etibarilə müasir uşaq əyləncələr aləminin modelidir. Burada oyun və hava proqnozundan tutmuş filmlərəcən hər şey və əlbəttə ki, istədiyiniz qədər kitab var. Çox yaraşıqlı tərtib olunub: budur, “Alisa möcüzələr aləmində”: yarıkitab, yarıoyun, yarımultfilm. Və bütün bunlardan sonra istəyirsiniz ki, uşaqlar öz-özlərinə şeirlər söyləsinlər? Sözdən şəklə keçmək imkanı, inanın ki, demək olar hər zaman şəkilin xeyrinə reallaşacaq.
Bəs nə etməli? Yenə də mübarizə aparmaq. Bizlər – “Dünya ədəbiyyatı kitabxanası”nın getdikcə azalan və yox olan müasirləriyik. Bizlər uşaqlarımızın da onu tanıması üçün bütün gücümüzlə çalışmalıyıq. Sadəcə cildlərin seçimi artıq bizdən asılıdır. Və o, çox məhduddur, çünki əgər sizin özünüz bu kitabı nəfəsiniz dayanacaq dərəcədə sevmirsinizsə uşaqlar heç bir zaman, onlara gizlincə oxumaq üçün qoyduğunuz kitabı sevməyəcəklər.
“Bu vacibdir, bunu oxu” sözləri heç bir uşağa təsir etməyəcək, əgər siz özünüz bu kitabı onlara ucadan oxumaq və ən azı dinləyicilər qədər də həzz almağa hazır deyilsiniz. Bir sözlə, heç də hər şey itirilməyib – uşaqlarınız sizi sevirlərsə sizin kitablarınızı da sevəcəklər. Oxumağın faydalılığını və hörmətin həqiqiliyini öyrənmək üçün əla imkandır.
Könül Təhmazova
XƏBƏR LENTİ
Balacaboy xanımların qarşılaşdığı vəziyyətlər (nümunələrlə)
Nəinki bütün bədənini, hətta gözlərini də döymə etdirdi-FOTO
Prezident Milli Məclisdə
Mənim toxuduqlarım
"Bu xəstəlik Azərbaycana yalnız xaricdən gətirilə bilər"
Toylara sentyabradək qadağa qoyulub? - Rəsmi
Şeyma 1 günə 50 min qazandı-FOTO
Qəbələ rayonuna 2 milyon manat ayrıldı
Daha iki məşhur koronavirusa yoluxdu-FOTO
Bədəni toksinlərdən təmizləyən ərzaqlar
İnsan üzlü buzov doğuldu-FOTO
Qadınlar üçün çanta modelləri
Bakı metrosunda törədilən terrordan 21 il ötdü
Türkiyə vətəndaşı Azərbaycan Ordusuna dəstək olaraq nişan üzüyünü hədiyyə etdi - VİDEO
Evlilikdən sonra sevgi azalır?
5 min avroya qarışqa aldı
Şeyma Subaşı ETİRAF ETDİ-FOTO
Maskotlar vətəndaşları məlumatlandıracaq - FOTO
Məşhurların gözəllik sirləri
Şakira İsraildə verəcəyi konserti LƏДћV ETDİ
Deputat: “Bu gün Azərbaycan əsgərini düşünərək, koronavirus təhlükəsini də unutmamalıyıq”
“TikTok” istifadəçilərinə BƏD XƏBƏR
UEFA iki futbolçusu koronavirusa yoluxmuş kluba texniki məğlubiyyət verdi
İvana Sert efirə qayıdır
Sabahın HAVAsı
Ingilis dili-XXVIII-dərs
Məşhur aparıcının arxiv FOTOsu tapıldı
Avtomobil kreditlərinin yoxluğu hara aparır?
700 metr hündürlükdəki Səma körpüsü
Zəlzələ nəticəsində ölənlər var
Malcolm X-in ibrətli sözləri
Güllü donları necə kombinləməli?
Azərbaycanda distant təhsilin müddəti uzadıldı - QƏRAR
COVID-19-un ilk və son simptomları məlum oldu
Kişilərə baxıb nə icad etmişik?
Koronovirus belə başlayır: Günlər üzrə orqanizmdə baş verənlər
Rusiyalı velosipedçi Azərbaycan vətəndaşlığını qəbul etdi
Uşaq bağçaları optimallaşdırılacaq
Murad Bozu əsəbiləşdirdi-FOTO
Günün geyimi - ağla qaranın uyğunluğu
Xəbərdarlıq: Türkiyədən gələn bu qida məhsullarını almayın
HAVA necə olacaq?-9 Noyabr
Yıldız Tilbe Bakıda konsert verəcək-FOTO
Mistik meşələr
ABŞ-da prezidentliyə namizədi yarasa dişlədi
Gülümsəyən diktator 6 nazirin "başını yedi"
Uşağınızla birlikdə idman edin
Azərbaycanda zəlzələ olub
Bakıda növbəti dollar panikası
Günün qoroskopu:Ugurlu gündür!
- ŞƏRHLƏR