Eşşəklər, çox köhnə zamanlardan bu yana insanoğlunun ağır yüklərini daşıyan dostlarıdır. Eşşəklər haqqındakı məlumatlarımız çox köhnə çağlara qədər uzanır. Bir çox köhnə tarixçi və tibb adamı eşşək südlərinin çox faydalı olduğunu və sağlamlıqda istifadə olunduğunu söyləmişlər.
Eşşək südü və insan sağlamlığına olan faydaları.
Eşşəklər haqqında olan ən köhnə məlumatlarımız Yunan tarixçi Herodot və Misir yazılarına əsaslanır. Herodot yazdığı bir yazıda uzunqulaq südünün səhiyyə sahəsində xüsusiyyətlərə, körpələrə ana südü qədər faydalı olduğunu söyləmişdir. Antik Misirdə isə qadınların dəri gözəllikləri üçün eşşək südü istifadə edildiyi bilinməkdədir. Bəlkə də ən əhəmiyyətli məlumat, 19-cu əsrdə Fransız bir həkim olan Dr. Parrot tərəfindən verilmişdir. Dr. Parrot, anası olmayan körpələrə eşşək südü vermiş və inkişaflarını araşdırmışdır. Bütün bu məlumatları 1880-ci ildə açıqlamalarında ilə izah etmişdir.
Eşşək südünün faydaları nələrdir?
Sinir hüceyrələrinin yenilənməsinə köməkçi olur.
İmmunitet sisteminin qüvvətlənməsinə köməkçi olur.
Eşşək südündə omeqa-3 və omeqa-6 yağ turşuları bol miqdarda tapılar. Bu səbəblə, ürək və damar xəstəliklərinin qarşısının alınmasına, Alzheimerə və sinir sisteminə, xolesterolu salmağa çox faydalıdır.
Inək südünə nisbətlə 60 qat daha çox C vitamini ehtiva edir .
Mədə və bağırsaqlarda çox sağlam olmasına kömək olur.
Bağırsaqlarda floranın güclənməsinə, qastrit və xora müalicəsində köməkçidir. Ayrıca qəbizliyin qarşısını alır bağırsaqları rahatlaşdırar.
Eşşək südü dərini təmizləyir və dərini qidalandırır.
Eşşək südü məzmunu səbəbi ilə bakteriya öldürmə xüsusiyyətinə malikdir.
Körpələrdə inək südü zülal bəzən allergiyaya səbəb olur. Bu tərz vəziyyətdə, qusma, ishal, qəbizlik, astma, şok, kimi simptomlar görülə bilər. Dünyada bir çox mütəxəssis bu mövzuda ciddi araşdırmalar etdi və keçi, at, dəvə və eşşək südünün inək südü zülal ehtiva etmədiyi ortaya çıxdı. Bu səbəblə də bir çox keçi südü fermaları quruldu, marketlərə keçi südü qablaşdırılmış olaraq gətirildi. Son illərdə isə eşşək südü fermaları qurulmağa başlandı çünki, eşşək südü keçi südündən çox daha qiymətli bir süd olaraq qəbul edilir. Lakin, eşşəklər çox az süd verir.
Eşşək südünün tərkibi nədir?
Eşşək südü tərkibində; yağ1.21%, zülal 1.74%, laktoza 6.23% nisbətindədir.
İnsan südü tərkibində; yağ 3.38%, zülal 1.64%, laktoza 6.69% nisbətindədir.
İnək südü tərkibində; yağ 3.48%, zülal 3.45%, laktoza 4.73% nisbətindədir.
Bu gün dünyada ən yaxşı şəkildə eşşək südünü çıxaran ölkə İtaliyadır. Lakin İtaliyada eşşək südü istehsalı ilə əlaqədar müxtəlif qanuni tənzimləmələr var. Ölkəmizdə bu tərz qanuni tənzimləmələr olmadığından gigiyenik istehsal nə təəssüf ki yoxdur. Eşşək fermalarına alınan uzunqulaq heyvan xəstəliklərinə qarşı peyvənd, testlər və dərmanlanma edildikdən sonra süd istehsalına keçilməlidir. Eşşəklərin təmiz və gigiyenik mühitlərdə əl dəymədən südlərinin alınması +4 dərəcədə toplanıb soyudulan südləri təmiz və gigiyenik süd emal təsislərinə yollanması lazımdır. Fabriklərdə pasterizə edilərək və sterilizasiya əməliyyatından keçərək eşşək südü satılmalıdır.