Zəncirotu acılı olan bitkilərə aiddir. Həzmi yaxşılaşdırmaq və iştahanı qaldırmaq üçün onu tətbiq edirlər. O, həmçinin maddələr mübadiləsini normallaşdırır, qanda xolesterinin səviyyəsini azaldır, anemiya zamanı qanın tərkibini yaxşılaşdırır. Zəncirotundan hazırlanan dərmanlar: ödqovucu, sidikqovan, spazmolitik, bəlğəmgətirici, sakitləşdirici, xüsusiyyətlərə də malikdir. Zəncirotunun şirəsi ən qiymətli, canlandıran və möhkəmləndirən vasitələrə aiddir.
Bitkinin kimyəvi tərkibi
Yarpaqları 85,5% su, 2-2,8% azotlu maddə, 0,6-0,7% (o cümlədən zülallar) yağ vardır. Kökləri və yarpaqlarında: qatranlı maddələr, üzvi turşular, yağ, kauçuk vardır. Zəncirotu vitaminlər, boyaq maddələr, kalium, fosfor ilə zəngindir. Onda acılıq var. Həmin bu acılıq bir çox potensial istehlakçıları qorxudur, həvəskarlar isə bunu ləyaqətli hesab edirlər.
Acılıqdan necə qurtulaq?
Acılıq iştaha və həzmi yaxşılaşdırır, mədə şirəsinin ifrazını gücləndirir, ödqovucu təsir göstərir. Qaranlıqda yetişdirilmiş zəncirotunda acılıq yoxdur. Acılığı yox etmək üçün zəncirotunu duzlu suda saxlamaq lazımdır. Bir balaca kəsilərsə acılığı daha tez itər. Zəncirotunun kökləri qiymətli dərman hesab edilir. Erkən yazda (aprel mayda başlayıb) və ya payızda (sentyabr - oktyabr) onları hazırlayırlar. Bel tapırlar kökləri dərinliyə və ya kotanla 15-25 sm şumlayırlar, eyni bir yerdə təkrar tədarükü fasilələrlə 2-3 il keçirmək lazımdır. Tapılan kökləri torpaqdan çırpırlar, nazik yan köklər yerüstü hissəsində, kökü ("boynu"), bıçaqla kəsirlər və soyuq suda yuyurlar. İri kökləri xırdalamaq tövsiyə olunur. Yuyulan kökləri açıb, parça üzərində, havada bir neçə gün ərzində (süd şirəsi dayanana kimi) qurudurlar. Hava yaxşı olduqda xammal 10-15 günə quruyur. Xammalın saxlanma müddəti 5 ildir. İyi yoxdur, dadı isə bir az şirin və bir az acı olur.
Şəfalı mürəbbə. 400ədəd gülü tez yumaq, 2 ədəd kəsilmiş limon (qabığı ilə). Bu qarışığa 0,5 l qaynar su tökülür, 15 dəqiqə qaynadılır. Alınmış həlimi süzürlər, sıxırlar, 1 kq şəkər əlavə edilib bişirilir. Bala bənzəyərsə demək hazırdır.
Zəncirotu şirəsinin hazırlanması: Onun hazırlanması üçün yarpaqları və kökləri ət maşınınından çəkirlər və sonra tənzif ilə sıxırlar. (Şirəçəkəndən də istifadə etmək olar) 50-100 ml gündə 2-3 dəfə yeməkdən əvvəl 2-3 həftə ərzində içirlər.