Beyin xУ™sarУ™tlУ™ri hər zaman qalıcıdır
Beyin xУ™sarУ™ti həddindən artıq dərəcədə qorxulu bir şeydir. Bu qədər sirli və inanılmaz olmasına baxmayaraq beyin əslində çox kövrək və bir çox fərqli yaralanmağa açıq bir quruluşdadır. Beyin ziyanına səbəb olan şeylər bir infeksiyadan bir avtomobil qəzasına qədər müxtəliflik göstərər və özündə də beyin hüceyrələrinin ölümü mənasını verər. Bir çox insan üçün beyin ziyanı deyincə ağla gələn, qalıcı olaraq həyata girən ya da heç olmasa qalıcı fiziki ya da mental qeyri-kafiliyi olan insan görünüşləridir.
Lakin əslində vəziyyət hər zaman belə deyil. Beyin xУ™sarУ™tinin bir çox növü vardır və xəsarətin bir insana tam olaraq necə təsir edУ™cУ™yi beyindəki mövqeyinə və ciddilik ölçüsünə görə dəyişər. Yüngül səviyyədə bir beyin ziyanı məsələn bir beyin sarsıntısı ümumiyyətlə beynin kəllə içində yellənərək qanama və cırılma meydana gətirməsi meydana gəlir. Beyin kiçik yaralanmalarla çox yaxşı dərəcədə başa çıxma qabiliyyətinə malikdir, insanların əksəriyyəti kiçik bir beyin yaralanması keçirsə də qalıcı bir çatışmazlıqlar olmaz.
Ancaq ziyanın ciddiliyi şkalasının digər ucunda beynin yüksək dərəcədə xУ™sarУ™tlУ™ qarşılaşması vardır. Bəzən içəridə yığılan qanın və ya təzyiqin azaldılması üçün cərrahı müdaxilə lazım ola bilər. Ciddi bir beyin xУ™sarУ™ti alan hər xəstə qalıcı və dönüşü olmayan nəticələrlə qarşılaşır.
Yaxşı ya şkalanın bu iki ucu arasında iştirak edənlər? Bəzi beyin xУ™sarУ™tli insanlar bir müddət qeyri-kafiliyə sahib ola bilər, amma sonra qismən yaxşılaşa bilər. Əgər neyronlar xУ™sarУ™tУ™ uğrayar və ya ölsə təkrar yaranmazlar - lakin sinapslar, bir başqa deyişlə neyronlar arasındakı bağlantılar təkrar meydana gələ bilər. Qısaca, beyin neyronlar arasında yeni cığırlar yaradar. Bununla birlikdə beyində başqa vəzifələri boynuna götürən bəzi bölgələr xУ™sarУ™tli bölgələrin vəzifəsini boynuna götürərək zaman içində xəstənin eyni şeyləri etməyi təkrar öyrənməsinə yol aça bilərlər. Beynin qıvrımları haqqındakı mifdУ™ bəhs edilən beyin elastikliyi fenomenini xatırlayırsınızmı? Xəstələrin da təkrar danışma ya da hərəkət qabiliyyətlərini müalicə yoluyla qazanmaları bu şəkildə olur.
Xatırlamağımız lazım olan əhəmiyyətli şey beyin haqqında hələ bilinməyən bir çox şey olduğudur. Bir insana beyin xУ™sarУ™ti diaqnozu qoyulduğunda həkimlərin xəstənin nə dərəcədə yaxşılaşa bilУ™cУ™yini tam olaraq bilmələri hər zaman mümkün deyil. Xəstələr həkimləri hər zaman tУ™У™ccüblУ™ndirУ™ bilmУ™kdУ™, günlər, aylar, hətta illər sonra edУ™ bildiklУ™riylУ™ bütün gözləntiləri aşa bilirlУ™r. Bütün beyin xУ™sarУ™tlУ™ri daimi deyil.
İlkin Cəfərov