Qızın atanın icazəsi olmadan izdivac qurması səhihdirmi? İzdivac etsə və sonra təlaq oxutdurmaq istəsə hökmü nədir?
İslamın və Əhli-beyt davamçılarının məzhəbinin nəzərinə əsasən, həddi-büluğa çatmış və rəşidə – yəni öz məsləhətini ayır edə bilən bir qız ərə getmək istəsə, bakirə olduğu halda atasından, yaxud ata babasından icazə almalıdır. Əgər atası və ata babası ortada olmasa, onlardan icazə almaq mümkün olmadığı, həm də qızın ərə getməyə ehtiyacı olduğu təqdirdə ata və ata babasından izn alması lazım deyil. Habelə, əgər qız bakirə olmazsa, bəkarəti ərə getməklə aradan getmiş olsa, ata və ata babasının icazəsini almaq lazım deyil. Ancaq şübhəli əlaqə, yaxud zina vasitəsilə aradan getmiş olsa, müstəhəb ehtiyata əsasən icazə almalıdır.
Əgər qız atadan icazə almadan izdivac etsə, aşağıdakı vəzifələrdən birinə əməl etməlidir:
Seyid Xamenei qeyd edir ki, bakirə qızın izdivacı vacib ehtiyata əsasən, ata, yaxud ata babasının icazəsilə olmalıdır. Əgər atanın icazəsi olmadan gerçəkləşsə, vacib ehtiyata əsasən, ya atadan icazə alınmalıdır, ya oğlan (müvəqqəti əqd etdiyi halda) yerdə qalan müddəti bağışlamalı, ya da (daimi əqddə olan təlaq yolu ilə) bir-birlərindən ayrılmalıdırlar.
Nasir Məkarim Şirazi qeyd edir ki, imkan daxilində atanın razılığı alınmalıdır. Əks təqdirdə onların əqdi işkallıdır (şübhəli sayılır). Vacib ehtiyat odur ki, oğlan yerdə qalan müddəti bağışlasın və əgər daimi əqd olmuşsa, bir-birlərindən ayrılsınlar, ona təlaq versin.
Safi Gülpayqani qeyd edir ki, vacib ehtiyata əsasən, həddi-büluğ olmuş bakirə qızın nikahı ata, yaxud ata babanın icazəsi ilə olmalıdır. Əgər icazəsiz baş versə, ehtiyat odur ki, ər təlaq versin və sonra, əgər onunla izdivac etsə, ya atadan, ya da ata babadan icazə alaraq olsun. Bəli, əgər icazəsiz yerinə yetirilsə və ata onu rədd etməmiş olsa, razılıq versə, birinci əqd kifayət edir.
Hadəvi Tehrani qeyd edir:
1 – Bakirə, rəşidə qızın izdivacı üçün atanın icazəsi ehtiyata müvafiqdir. Hərçənd izdivac əqdinin düzgün olması üçün şərt deyil.
2 – Əgər bakirə, rəşidə qızın izdivacının düzgün olmasında atanın icazəsi şərt olmuş olsa, onun reallaşması ilə, əqddən sonra olsa belə, əqd səhih olacaqdır.
3 – Hər halda burada təlaq çıxış yoludur və ailənin razılığının orada bir rolu yoxdur.
Buna əsasən; əgər atanın icazəsi ilə izdivac etsə, müctəhidlərin rəyinə əsasən, izdivacdan sonra onlar icazə versələr, izdivac səhihdir. Əgər istəsə, ərindən də təlaq vasitəsilə ayrıla bilər. Belə ki, cinsi münasibət qurulmamışsa, təlaqdan dərhal sonra ayrılmış olur və daha iddə saxlamağa ehtiyac yoxdur. Ancaq nəzərə almaq lazımdır, təlaq Allahın bəyənmədiyi əməllərdəndir və bu əmələ adi və yüngül yanaşılmamalıdır.
Hər bir halda, bəzi ictimai və ailəyə uyğun həssaslığı nəzərə almaq lazımdır ki, məşəqqət və sıxıntılara səbəb olmasın. Amma təlaq barədə qərara gəlsələr, valideynlər üçün əlavə problem yaranmadan onların razılığını qazanmaq daha münasibdir.
Farid Abdullah