Xəyalə Murad “Xoşbəxtlik həsrəti”
Qısqanclıq hissi daha çox zərərvericidi, yoxsa paxıllıq?
İnsan övladı bir şeyi yaxşı bilməlidi ki, özü üçün nə istəyirsə sadəcə Allahdan istəyə bilər, daha başqasında olanı ala bilməz. Əgər almağı qarşına məqsəd qoymusansa demək itirəcəklərini də gözə almalısan! Xəyalə Muradın “Arifəsi” kimi. Arifə sona qədər anlaya bilmədi ki, əgər insan mənəvi olaraq Sənin deyilsə, onun bütün varlığı, ruhu Səni deyib anmırsa, fiziki Səni istəməyi təhqirdən başqa bir şey deyil.
Gənc yazıçı Xəyalə Muradın “Xoşbəxtlik həsrəti” romanının mövzusu tipik azərbaycanlı ailələrində yaşanılanlardır. Ailə-məişət mövzusu ana xətt kimi götürülsə də, yazıçı saf sevgiyə də müəyyən qədər yer ayırmağa çalışıb. “Rusiyaya gedən və ya işi Rusiyada olan azərbaycanlı kişi” eşidən kimi artıq hadisələrin necə cərəyan edəcəyini bilmək üçün dahi olmağa ehtiyac qalmır.
Kimisi saflığının, kimisi paxıllığının, kimisi də ağılsızlığının qurbanı olur.
Sevinc saflığının, Arifə paxıllığının, Vahid ağılsızlığının qurbanı oldusa, bəs Tərlan nəyin qurbanı oldu?
Bəyəndiyim nüanslar... Əsərin korrektəsinə mükəmməl deyə bilərəm, bir dənə də olsun hərf və ya durğu işarəsi səhvinə rast gəlmədim. Strukturu çox bəyəndim, bir az da Kortasarsayağılıq duydum. Hər fəslin girişindəki fikirlər istər-istəməz oxunulacaq fəsil haqqında mesaj verə bilir və bütün fəsil də məhz ilk yazılmış fikrin ətrafında “fırlanır”. Əsərdəki zaman uzlaşdırılmasını və axıcılığı çox bəyəndim.
Gələk iradlara... Əsas iradım, əsər rəngli deyil. Obrazların simasını heç cür canlandırmaq olmur. Əsas da Arifənin simasını canlandırmaq ümumiyyətlə mümkün deyil. Sevincin nişan donunun təsvirində “krujeva” ifadəsi işlənilir. Düzdü araşdırdıqdan sonra gördüm ki, bu ifadə bizim dilimizdə var, amma Mən “krujeva” yerinə “haşiyə” yazardım. Əsərin adın elə də uğurlu hesab etmirəm. Məncə əsərin adı "Söz verirəm" olsaydı daha yaxşı olardı. Və yazıçının ən böyük ... Xəyalə Murad, yazdığım fikirlə nöqtələrin yerinə lazım olan ifadəni özünüz qoyarsınız. Selincer “Çovdarlıqda uçurumdan qoruyan”ı doqquz ilə yazıb.
Əlavə olaraq, bilmirəm nədəndi mənə elə gəlir ki, əgər kitabda bir roman, iki və ya daha artıq hekayə yer alırsa, o hekayələr nə qədər yaxşı olsa da, sanki kitaba bir yamaq kimi düşür və eyni zamanda romanı cılızlaşdırır. Hekayələrdən ibarət bir toplu çap etmək daha yaxşıdır, nəinki romanın ardından vermək. İstənilən kitabın mündəricatının olmaması heç xoşuma gələn cəhət deyil. Kitabın yazılma qaydası və mütləq olmalı olan nüanslar var ki, bunlardan biri də mündəricatdır. Kitabın mündəricatı mütləq olmalıdır.
Sual: Əsərdə iki Cəmilə var, biri həkim, digəri dayı Cavidin qızı Cəmilə. Əgər Cəmilə Cavidin qızıdırsa, deməli dayıqızı olur, bəs niyə sonra əmiqızı kimi tanıdılır?
Qeyd etdiyim bütün müsbət və mənfi tərəflərə baxmayaraq, əgər əsəri müqayisə tərəzisinə qoysam, mütləq ki, müsbətlər ağır gələcək. Ümumilikdə götürəndə isə əsər, həyəcanlandırdı, təəccübləndirdi, təəssüfləndirdi...
İstənilən halda gənc yazıçımıza, gözəl anamıza uğur dolu günlər arzu edirəm. Daha bəşəri mövzularla əhatələnən əsərlərinizi görməyi oxucu kimi ərkyana tələb edirəm.
Dostlar, gəlin gəncliyimizin dəyərini tam mənasıyla dərk edək, onlara dəstək olmağı özümüzün bir missiyamız kimi qəbul edək.
Əsərin sonunda söylənilməyən, eşidilməyən tək bir cümlə var, onu isə Sizlər yalnız oxuyaraq bilə bilərsiniz. Mütləq oxuyun.