Qadin.NET / Romatizmal xəstəliklər

Romatizmal xəstəliklər

 

 

Revmatizm Nədir?

Əzələlər, sümüklər, oynaqlar və bu strukturları birləşdirən bağlarda əvvəlcə ağrı və hərəkət məhdudiyyətinə, bəzən də şişlik və forma pozğunluğuna səbəb olan xəstəliklərə ümumiyyətlə revmatizm deyilir. Romatizmal xəstəliklər ümumiyyətlə iltihabı olanlar və olmayanlar kimi sinifləndirilə bilər.

İltihabı Olmayan Romatizmal Xəstəliklər

Bu qrup içərisində ən çox qarşılaşdığımız xəstəliklər xalq arasında daşlaşma kimi tanınan degenerativ oynaq xəstəlikləri (Osteoartrit) və boyun, bel, qol, ayaq yumşaq toxumalarında ağrı ilə seyr edən yumşaq toxuma romatizmalarıdır (Miyalgiya, Fibromiyalgiya, Tendinit).

İltihablı Romatizmal Xəstəliklər

Adətən, immunitet sistemindəki müxtəlif səbəblərə bağlı (genetik uyğunluqlar, ekoloji amillər, infeksiyalar, və s). pozğunluqlarından irəli gələn oynaqlarda və bəzən göz, ürək, ağciyər, böyrək kimi orqanlarımızda da mikrob olmayan bir iltihaplanma nəticələnə bilən, sistematik bir qrup xəstəliklərdir.

Əsas bu şəkildə sinifləndirilə bilər

-Romatoid artrit və digər bağ toxuması xəstəlikləri (Somatik lupus eritematozus, skleroderma, Sjogren sindromu, mikst bağ toxuması xəstəliyi, dermatomiyozit-polimiyozit, polimiyalgiya romatika, antifosfolipid antikor sindromu).

-Seronegatif spondilartropatiler (Ankilozan spondilit, enteropatik artropatiler, psoriatik spondilartopatiler,reiter sindromu və reaktiv artropatiler)

-Bəhcət xəstəliyi

-Damar iltihabları (Vaskulitler)

-Periodik qızdırma sindromları (Ailəvi qızdırma və bənzəri sindromlar)

-Kristal artropatiləri

İltihablı romatizmal xəstəliklər ümumiyyətlə daha çox orta yaşda xanımlarda görülür. Ancaq uşaqlıq dövründə, gələcək yaş qrupu olmaq üzrə hər yaşda görülə bilər. Bəzi xəstəliklərin isə kişilərdə görülməsi qadınlardan çoxdur.

Artrit, bu xəstəliklərin ən bariz xüsusiyyətidir. Artrit, oynar xüsusiyyətli oynaqların iltihabı deməkdir. Normalda oynar oynaqları bürüyən kapsulun, daxili səthini örtən bir pərdə olub, bu pərdə oynağın hərəkət zamanı sürüşkənliyini asanlaşdıran oynaq mayesini ifraz edir. Bu maye normal şərtlər altında az miqdardadır. Artrit varlığında, bu zərin iltihaplanması, qalınlaşması və oynaq mayesinin çox miqdarda ifraz edilməsindən bəhs edilir. Artrit inkişaf edən oynaq şiş, isti, ağrılı, hərəkətləri məhduddur, bəzən qızarıq görünüşdə ola bilər. Səhər-səhər hərəkət edə bilməmə bu xəstəliklər üçün əhəmiyyətli bir xüsusiyyətdir.

Romatoid artrit bağ toxuması xəstəlikləri içərisində ən çox rastlanandır. Qabarıq olaraq əl biləyi və əlin kiçik oynaqlarında olan ancaq digər oynaqlarda də olan artrit vardır. Müalicəsi gecikən və ya uyğun aparılmayan xəstələrdə oynaqlarda deformasiyalar və əlillik inkişaf edə bilər.

Xüsusilə 40 yaşından əvvəl səhərlər daha çox olan bel və bud ağrıları və tutulması onurğanın və çanaq sümüyü oynağının iltihabı romatizmal xəstəlikləri ağla gəlməlidir (seronegatif spondilartropatilər). Spondilartropatilər bəzən iltihabı bağırsaq xəstəlikləri və ya sədəf xəstəliyi ilə birlikdə görülə bilər, genital bir infeksiyadan sonra inkişaf edə bilər.

 

İltihablı romatizmal xəstəliklərdə həmçinin od, çəki itkisi, anoreksiya, limfa vəzilərində böyümə, tüpürcək vəzilərində böyümə, ağız- göz quruluğu, saç tökülməsi, dəridə günəş həssaslığı, ağız yaraları, genital yaralar, dəri töküntüləri, soyuq və ya stresslə qıcıqlanan barmaqlarda saralma-göyərmə kimi rəng dəyişiklikləri, udqunmaq çətinliyi, əzələ zəifliyi kimi şikayətlər də görülür.

 

Vaxtaşırı hücumlar halında gələn bir neçə gündə geriləyən qızdırma, qarın ağrısı, batan kürək ağrıları, oynaq ağrıları ailəvi qızıdırma xəstəliyinin əlamətləri ola bilər.

Digər bir iltihablı romatizmal xəstəlik qrupu vaskulitlərdir. Vaskulit, damar divarının iltihabıdır. Vaskulitin tipinə görə dəyişən boyda (küçük-orta-büyük boy) damar divarı iltihablanması, orqanlarda zədəyə və bununla bağlı şikayət və əlamətlərinə yol açır. Vaskulitlər adətən ciddi və ağır naviqasiyalı xəstəliklərdir.

Yenə daha çox irəli yaş və böyrək funksiyaları xırda xəstələrdə ürək turşu səviyyələrinin yüksəlməsi ilə daha çox ayaq oynaqlarının (ən çox da ayaq barmağının) artrit hücumu olaraq görülməkdədir.

Romatizmal Xəstəliklərdə Müalicə

 

Romatizmal xəstəliklər

 

 

Müalicəsi

İltihabı olmayan romatizmal xəstəliklərdə steroid (kortizon) olmayan antiinflamatuar dərmanlar, tez-tez istifadə edilir. Bu xəstəliklərin müalicəsində Fiziki Müalicə və Reabilitasiya, Nevrologiya, Nevroşirurgiya, Ortopediya və Travmatologiya, Psixiatriya klinikalarından dəstəkləyici müalicələr almaq lazımdır.

İltihablı romatizmal xəstəliklərin müalicəsi uzun müddətlidir. Bəzən ömür boyu davam edə bilər. Xəstə və həkimin uyğunluğu əhəmiyyətlidir. Müalicədə məqsəd şikayətlərin aradan qaldırılması və xəstənin həyat rahatlığının ən yüksək səviyyədə davam etdirilməsini təmin etməkdir. Kəskin dövrdə, iltihaba təzyiq etmək üçün kortizon müalicələrindən istifadə edilir, uzun dövrdə xəstəlik, əsas bəzi antiromatizmal dərmanlar ilə müalicə edilərək xəstələrin kortizon etmə müddətləri mümkün olduqca qısa saxlanmağa çalışılır. Hazırda əsas antiromatizmal dərmanların yetərsiz qaldığı xəstələrdə yeni bioloji müalicələr ilə uğurlu nəticələr alınır.

Bütün xəstəliklər kimi romatizmal xəstəliklərin da erkən diaqnozu və müalicəsi vacibdir. Erkən və uyğun müalicə ilə inkişaf edə biləcək oynaq deformasiyası və əlilliklərin qarşısının alınması mümkündür. Sistematik tutulma yarada bilən xəstəliklərin erkən diaqnostikası və müalicəsi birbaşa sağlam ola bilmək üçün çox önəmlidir.

Fuad Nəzərov

26 noyabr 2015
GO BACK