Medianın insanlar üzərindəki təsirləri, son zamanlarda bir çox mütəxəssis tərəfindən fərqli perspektivlərdən ələ alınan məşhur bir mövzudur. Bu mövzuda edilən işlərin böyük əksəriyyətində medianın insanlar üzərindəki mənfi təsirlərindən bəhs edilir. Mediadan müsbət mənada faydalanan və bəlkə də bir çox zaman mənfi mənada təsirlənən bir fərd olaraq media və psixopatologiyanı ilə əlaqələndirmək istəyirəm.
Ilk olaraq niyə bu mövzu haqqında yazmaq ehtiyacı duydum, ondan bəhs etmək istəyirəm. Keçən il Mərmərə Universiteti, sosiologiya günlərinə natiq olaraq dəvət edilmişdim. Ana başlıq media idi və Türkiyədə media və psixologiya sahəsində analizlər üçün paylaşma imkanı tapmışdım. Təqdimatda alt başlıqlardan biri də media və pisixologiya idi. Zamanın məhdud olmasından və çıxışımı texniki terminlərə boğmaq istəmədiyim üçün bu mövzu üzərində çox durmamışdım. Yaxınlarda bir televiziya proqramında rast gəlmiş olduğum bir səhnədən sonra bu mövzunun daha çox lazımlı olduğuna qərar verdim.
Türkiyənin ən gözəl qadınını seçmə iddiasıyla davam etdirilən televiziya proqramında şahid olduğum səhnə belə baş vermişdi: iştirakçılardan olduqca gənc bir qadın çox qəşəng geyinərək münsifin qarşısına keçdi. Yarışmacı türkiyə ortalamasına görə olduqca uzun bir boya və az qala qüsursuz ölçülərə sahib idi. Bəlkə də ortalamaya görə çox arıq idi. Podiumda gəzməyi tamamladıqdan sonra sıra münsif şərhlərinə gəlmişdi. Və gələn ilk şərh qarşısında çaşdım. Münsif yarışmacının on kiloya qədər artıq çəkisi olduğunu söyləyirdi və mənim zənnimcə əgər o yarışmacı bir on kilo da versə bir dəri bir sümük qalacaqdı. Bəlkə də qısa bir müddət sonra fiziki narahatlıqlar səbəbindən bir hadisə olacaq və o, bir ruh sağlığı mütəxəssisinin qapısını döymək məcburiyyətində qalacaqdı. Əlbəttə, gözəllik və estetik anlayışı dövrdən dövrə fərqlilik göstərə bilər. Digər tərəfdən xüsusilə media vasitəsilə diktə edilən bu anlayış ictimai mənada ruhi pozuqluqlara səbəb ola bilərdi, bu anlayışla bitən cümlənin sonuna böyük bir sual işarəsi qoyulmalıdır deyə düşünürəm.
Anoreksiya və Bulimia
Ictimaiyyətdə maneken xəstəliyi olaraq da bilinən, olması lazım olan bədən ağırlığının olduqca altında bir çəkiyə sahib olmasına baxmayaraq bədən ağırlığı ilə əlaqədar ciddi narahatlıqlar hiss etməyə və bununla birlikdə sağlamlığına təhlükə yaradacaq pəhrizə müraciət olaraq, təyin olunan anoroksiya ilə tıxanırcasına yemə və sonra çəki tarazlığını yediklərini çıxarma yolu ilə qorumaq olaraq təyin oluna biləcək olan bulumia, medianın dəstəklədiyi estetik anlayışın onların diqqətini çəkəcəyini bilirəm. İstər yuxarıda danışdığım tərzdə yarışma və əyləncə proqramları, istərsə də reklamlar "gözəl olmaq üçün arıq, çox arıq, daha da arıq olun" mesajını bir başa verir.
Bədənin disformik pozğunluqları.
DSM-ivdə somatoform pozğunluqlar başlığı altında təyin olunan bədənin dismorfik pozuğunluğu, ümumi mənada insanın fiziki görünüşündə gerçəyə istinad etməyən bir qüsuru, funksionallığını pozacaq səviyyədə şişirdilməsi və bu xəyali qusurla məşğul olaraq açıqlanır. Bu pozuqluğun etiologiyasında bir çox faktor yer alsa da, mediada dəstəklənən estetik anlayışının da təsirli olduğuna inanıram. Xüsusilə televiziya seriallarında rol alan bir çox qadın ya da kişinin az qala qüsursuz bir fiziki görünüşə sahib olduqları düşünülsə hədəf kütlənin bundan mənfi təsirlənməsi qaçınılmazdır. Media vasitəsilə diktə edilən estetik anlayışının ekrana əks olunan qismində bilavasitə olaraq sanki hədəf kütlənin həvəs göstərdiyi bütün həyatları qüsursuz fiziki xüsusiyyətlərə sahib olan kəslərin yaşamağı haqq etdiyi kimi bir mesaj yatır.
Cinsi istək pozğunluğu.
Cinsi funksiya pozğunluqları ana başlığı altında iştirak edən və bir neçə alt pozğunluğun da daxil olduğu cinsi istək pozuqluğu, ümumi mənada insanın cinsi fəaliyyətlərə qarşı əlaqəsinin az olması ya da heç olmamasıyla birlikdə bu vəziyyətin özünü və partnyoru ilə olan əlaqəsini mənfi təsir vəziyyətləri olaraq təyin oluna bilər. Digər bütün pozğunluqlarda olduğu kimi cinsi istək pozuqluğu da yalnız bir ya da bir neçə faktor sonrasında ortaya çıxır. Bir çox fərqli komponent sonrasında ortaya çıxmasıyla birlikdə mən mediadakı estetik anlayışı ilə necə bir əlaqəsi ola biləcəyini araşdırmaq istəyirəm. Ilk olaraq sağlam və doyum təmin edən bir əlaqə üçün cütlərin bir-birlərini heç olmasa cinsi birlikdəliyi başlaya biləcək səviyyədə cazibədar görmələri lazım olduğu bir gerçəkdir. Digər tərəfdən hipnoza yaxın bir trans halında adamın şüuraltı kodlaşdırılmış cazibədarlıq meyarlarıyla oynayan bir media faktoru var və bu faktorun dayandığı estetik və cazibədarlıq anlayışı çox vaxt insanın özü və ya partnyorunun sahib ola bilməyəcəyi səviyyədə olduğundan, bir müddət sonra insan partnyorunu cazibədar görməyə bilər. Bu vəziyyət bilavasitə də olsa insanda cinsi istək pozuqluğuna səbəb ola biləcək kimi görünür.
Yuxarıda bəhs etdiyim spesifik patoloji vəziyyətlərlə yanaşı, mediada iştirak edən estetik qavramının insanlar üzərində stress, qayğı, bədbəxtlik, ümidsizlik, özünə inam və özünəhörmət əskikliyi, mənfi mənlik anlayışı, depressiv duyğu vəziyyətləri kimi nəticələr doğura biləcəyi qənaytindəyəm. Bu tərz vəziyyətlərin yaşanması halında bir ruh sağlamlığı ekspertindən kömək almaq edilə biləcək ən doğru şeylərdən biridir.
XƏBƏR LENTİ
Bu ölkələr 2018-ci ili qeyd etməyəcək
Aparıcı gimnastlar açıq məşqə çıxacaqlar
ABŞ-da qorxulu statistika: Bir həftədə rekord sayda uşaq koronavirusa yoluxdu
Moruqlu bisküvit (foto resept)
Hadisə həbs etdirdiyi fanatından danışdı
Bakının bir ay bağlı qalacaq yolları
Uğur mələyi
Morris sindromu
Alimlərdən qorxulu proqnoz: Yer üzü bir həftə qaranlığa qərq olacaq - VİDEO
45,5 milyon dollar uddu
Məşhurlar gözəl qalmağı necə bacarırlar? (3)
Səmada bir anda iki atmosfer fenomeni baş verdi - FOTO
Azərbaycanlı həkimdən ev heyvanları saxlayan şəxslərə XƏBƏRDARLIQ
Kirayə geyimlər xəstəlik mənbəyidir?
Ziyafət donları
Bunları bilmək maraqlıdır
Hidrogen avtobusları xəttə buraxıldı
Yanvarın 10-dan 11-nə keçən gecə Ay tutulması olacaq
Azərbaycanda zəlzələ
Ən çox istifadə etdiyimiz makiyaj vasitələri
Viza rejimi ləğv edilir - 1 sentyabrdan etibarən...
“Türkiyə və Rusiya eyni missiyanı yerinə yetirəcək” - Atəşkəsə nəzarətlə bağlı AÇIQLAMA
Gənc qız ol artıq!
EMİN: "Seçim qarşısında qalsam, biznesi seçərdim"
Toyuq ətinin faydalarını bilirsinizmi?
Ledi Qaqanın 12 milyonluq villası-FOTO
Ön cəbhədə pulemyotlar işə düşdü
Ana laylası
Düyü şorbası (foto resept)
Alkoqol immuniteti artırır
McLaren damını itirdi
Əlləri ilə dünyanı kiçildən sənətkar
Anamın əl işləri(2)
Haydi Klum koronavirusa yoluxub?-FOTO
"Azərbaycan bu gün beynəlxalq aləmdə öz sözünü deyən və öz maraqlarını qoruyan bir ölkə kimi tanınır"
Cazibədar xanımlar üçün donlar
Ordumuz düşmənin daha dörd PUA-sını zərərsizləşdirdi - RƏSMİ
Ətəklə necə dəbli görünmək olar?
Düyülü balıq şorbası (foto resept)
Bal ayını niyə təxirə saldıqları məlum oldu-FOTO
Günün qoroskopu - 31.10.2013
Quru dərilərə xeyirli olan qidalar
İlham Əliyev və xanımı media kəndində
Zərif yaxalığıın hazırlanması
İtalyan lazanyası (foto resept)
Baha qiymətə satılan qeyri-adi əşyalar
Baş Nazirdən pandemiya dövründə kafe və restoranlarla bağlı QƏRAR
"Mimoza" salatı
Fotoşəkillərdə effektli çıxmanın yolları
Roma papası Harli Devidson motosikletini satır
- ŞƏRHLƏR