Xərçəngin qidalanma ilə əlaqəsinin 10-70 % arasında dəyişdiyini bildirən professor Mustafa Tayar qidaların tarladan süfrəyə gələnə qədər bir çox mərhələdən keçdiyini qeyd edib. "Bu mərhələlərdə müxtəlif fiziki, kimyəvi dəyişikliklərə məruz qalmaları, xarici maddələrlə çirklənmiş olmaları kimi hallar qidanın keyfiyyətinə təsir edir və nəticədə həmin qida insanın sağlamlığını poza biləcək hala düşür. Orqanizmdə yeni hüceyrə meydana gəlmə prosesində qidaların keyfiyyət və miqdarı böyük əhəmiyyət kəsb edir. Orqanizmin əsası olan hüceyrədə meydana gələcək hər hansı bir pozğunluq zamanla fəaliyyətini artıraraq toxumalara, orqanlara və bütün orqanizmə yayılır".
Xərçəngin meydna gəlməyinin qidanı qəbul etmə tərzindən asılı olduğunu deyən M.Tayar qoyun, mal-qara, keçi və toyuq əti, hamburger, sadə, yağlı ətdən edilən küftələr, sosiska, kolbasa, kərə yağı, yağda qızardılmış qidalar, nitrit və nitrat əlavə olunmuş qidalarla birbaşa odda bişmiş ətlərin istifadə edilməsinin xərçəng riskini artırdığını vurğulayıb. Bundan başqa, köklük, spirtli içkilərin qəbulu və siqaret xərçəng riskini artırır.
Gündəlik pəhrizimizdə tərəvəz, meyvə və dənli bitkilərin kifayət qədər yer almadığına görə xərçəng quruluşlu molekullar meydana gəlir. Bu molekullar bağırsaq səthi ilə mütəmadi olaraq təmasda olduları üçün xərçəng meydana gəlmə riski artır.
Köklük xərçəngin əmələ gəlməsində risk faktorudur. Kök adamlarda xərçəngdən ölüm nisbətinin arıqlara nisbətən daha çox olduğu müəyyən olunmuşdur. Həddindən artıq spirt qəbulunun dodaq, ağız, boğaz xərçənginə səbəb olduğuna, qaraciyər, ağciyər xərçəng riskini artırdığına dair faktlar da var. Siqaret və qəlyan çəkməyin və ya siqaret tüstüsünə məruz qalmağın müxtəlif növ xərçəng xəstəliyinə səbəb olduğu aşkar edilib. Tütünlə spirtli içki qəbulu eyni zamanda baş verirsə, bu risk daha da artır.
Bəzi vitaminlərin çatışmazlığı da xərçəng riskini artırır. A, C, E vitaminləri, sink, kalsium, selenium, yod və dəmir kimi mineralların çatışmazlıqlarını buna misal göstərmək olar. Təkcə bu deyil, qidaların bişirilmə forma və müddəti də xərçəng yaradan faktorlar sırasına aiddir. Səhv bişirmə üsulları qidalarda xərçəng qoruyucu vitaminlərin itkisinə gətirib çıxarır. Xüsusilə, tərkibində zülal və yağı çox olan qidaların (ət kimi) birbaşa odda və tüstüdə bişirilməsi buna aiddir. Çox qızdırılmış yağda yemək bişirmək və sonra həmin yağı yeməyə əlavə etmək də xərçəng riski yarada bilir. Qidaların ömrünün uzadılması üçün onların tərkibinə müxtəlif qida qatqıları vurulur ki, bu qatqıların da bir çoxu insanda xərçəng xəstəliyinin yaranması riskini artırır. Bunların zərərli olanlarının istifadəsi qadağandır. Ancaq buna baxmayaraq, bu qatqı maddəsinin zərərsiz olduğunu düşünüb onu qəbul etmək də doğru deyil. Çünki hər şeyin artığı zərərlidir.
XƏBƏR LENTİ
Bakıda əfsanəvi sənətçiyə heykəl ucaldıldı
Müəllimlərin işə qəbulu müsabiqəsində iştirak edən namizədlər üçün yeni təlimat hazırlanıb
Onlar xərçəngdən qoruyur
Bu ölkədə 10 milyon insan koronavirusa yoluxub - Səhiyyə nazirindən ŞOK AÇIQLAMA
Quranda adı keçən əbabil quşu Türkiyədə tapıldı - FOTO
Burak Özçivitin bacısı gözəlliyi ilə diqqət çəkdi-FOTO
"Qızıl Qlobus - 2019" namizədlərinin adları açıqlandı
Ulduzlar "Jara-2018"in qırmızı xalısında-FOTO
Özünüzə dəyər verin
2017-nin bahar dəbi
Rusiyada pandemiyanın başlanğıcından bəri koronavirusa rekord yoluxma
Pensiyalarla bağlı yenilik
2019-cu ilin TƏTİL GÜNLƏRİ
Azərbaycan bayrağı Ağdamda Şahbulaq qalasına sancıldı - VİDEO
Milli komandanın futbolçusundan dopinq çıxdı
Hazal Kaya onları toyuna dəvət etməyib
Almalı mütəkkə (foto resept)
Ziyafət donları
"Yuxu xəstəliyi" müəmması davam edir
Səfirlik: ""Versace"nin Dağlıq Qarabağda öz istehsalatının açılmasına dair planları yoxdur və olmayıb"
Övladım əzizdir, tərbiyəsi ondan da əziz
Bolqar xıçınisi (foto-resept)
Qəribə adətləri olan qəbilələr
Pişiklərə bu qidaları vermək olmaz
Aparatlar manatı niyə bəyənmir?
Vitgenşteyn fəlsəfəsi
"Qara qutu"ların faciəli etirafları
Doğuşdan sonra bunlara əməl edin!
5G şəbəkəsi gəlir
Göbələk salatı( foto resept)
Gülben Ergen xəstəxanalıq oldu - FOTO
Qış üçün papaqlar
"İçerde"nin aktrisası Avstriyada toy edəcək - FOTO
Çaylarımızda su aşıb-daşdı
Qorxulu xəstəliyin müalicəsi tapılıb?
Sabahın hava proqnozu
Qırışlara qarşı 4 təbii yağ
Ən hündür küknar ağacı quruldu-FOTO
Emrah karyerasını bitirməyə çalışır
Ermənilər necə silahlandırılır?
Küçələri rəngləndirən 13 rəsm
Körpələr üçün beyin çalışdırıcı fəaliyyətlər (4-6 ay)
Koronavirusun yeni simptomu məlum çıxdı
Bu ölkədə "havayı" yükləmə yasaqlandı
Cirə çayının FAYDALARI: nəfəs yollarını təmizləyir, köpü aradan qaldırır
Neftdə kəskin bahalaşma
Bakıda koronavirus xəstəsi mağazada tutuldu - VİDEO
Xəstəliklərin təbii üsulla müalicəsi
Şuşaya gedən yeni yol nə zaman istifadəyə veriləcək? - RƏSMİ
İŞİD-in azad etdiklərindən şok etiraflar
- ŞƏRHLƏR