Medianın insanlar üzərindəki təsirləri, son zamanlarda bir çox mütəxəssis tərəfindən fərqli perspektivlərdən ələ alınan məşhur bir mövzudur. Bu mövzuda edilən işlərin böyük əksəriyyətində medianın insanlar üzərindəki mənfi təsirlərindən bəhs edilir. Mediadan müsbət mənada faydalanan və bəlkə də bir çox zaman mənfi mənada təsirlənən bir fərd olaraq media və psixopatologiyanı ilə əlaqələndirmək istəyirəm.
Ilk olaraq niyə bu mövzu haqqında yazmaq ehtiyacı duydum, ondan bəhs etmək istəyirəm. Keçən il Mərmərə Universiteti, sosiologiya günlərinə natiq olaraq dəvət edilmişdim. Ana başlıq media idi və Türkiyədə media və psixologiya sahəsində analizlər üçün paylaşma imkanı tapmışdım. Təqdimatda alt başlıqlardan biri də media və pisixologiya idi. Zamanın məhdud olmasından və çıxışımı texniki terminlərə boğmaq istəmədiyim üçün bu mövzu üzərində çox durmamışdım. Yaxınlarda bir televiziya proqramında rast gəlmiş olduğum bir səhnədən sonra bu mövzunun daha çox lazımlı olduğuna qərar verdim.
Türkiyənin ən gözəl qadınını seçmə iddiasıyla davam etdirilən televiziya proqramında şahid olduğum səhnə belə baş vermişdi: iştirakçılardan olduqca gənc bir qadın çox qəşəng geyinərək münsifin qarşısına keçdi. Yarışmacı türkiyə ortalamasına görə olduqca uzun bir boya və az qala qüsursuz ölçülərə sahib idi. Bəlkə də ortalamaya görə çox arıq idi. Podiumda gəzməyi tamamladıqdan sonra sıra münsif şərhlərinə gəlmişdi. Və gələn ilk şərh qarşısında çaşdım. Münsif yarışmacının on kiloya qədər artıq çəkisi olduğunu söyləyirdi və mənim zənnimcə əgər o yarışmacı bir on kilo da versə bir dəri bir sümük qalacaqdı. Bəlkə də qısa bir müddət sonra fiziki narahatlıqlar səbəbindən bir hadisə olacaq və o, bir ruh sağlığı mütəxəssisinin qapısını döymək məcburiyyətində qalacaqdı. Əlbəttə, gözəllik və estetik anlayışı dövrdən dövrə fərqlilik göstərə bilər. Digər tərəfdən xüsusilə media vasitəsilə diktə edilən bu anlayış ictimai mənada ruhi pozuqluqlara səbəb ola bilərdi, bu anlayışla bitən cümlənin sonuna böyük bir sual işarəsi qoyulmalıdır deyə düşünürəm.
Anoreksiya və Bulimia
Ictimaiyyətdə maneken xəstəliyi olaraq da bilinən, olması lazım olan bədən ağırlığının olduqca altında bir çəkiyə sahib olmasına baxmayaraq bədən ağırlığı ilə əlaqədar ciddi narahatlıqlar hiss etməyə və bununla birlikdə sağlamlığına təhlükə yaradacaq pəhrizə müraciət olaraq, təyin olunan anoroksiya ilə tıxanırcasına yemə və sonra çəki tarazlığını yediklərini çıxarma yolu ilə qorumaq olaraq təyin oluna biləcək olan bulumia, medianın dəstəklədiyi estetik anlayışın onların diqqətini çəkəcəyini bilirəm. İstər yuxarıda danışdığım tərzdə yarışma və əyləncə proqramları, istərsə də reklamlar "gözəl olmaq üçün arıq, çox arıq, daha da arıq olun" mesajını bir başa verir.
Bədənin disformik pozğunluqları.
DSM-ivdə somatoform pozğunluqlar başlığı altında təyin olunan bədənin dismorfik pozuğunluğu, ümumi mənada insanın fiziki görünüşündə gerçəyə istinad etməyən bir qüsuru, funksionallığını pozacaq səviyyədə şişirdilməsi və bu xəyali qusurla məşğul olaraq açıqlanır. Bu pozuqluğun etiologiyasında bir çox faktor yer alsa da, mediada dəstəklənən estetik anlayışının da təsirli olduğuna inanıram. Xüsusilə televiziya seriallarında rol alan bir çox qadın ya da kişinin az qala qüsursuz bir fiziki görünüşə sahib olduqları düşünülsə hədəf kütlənin bundan mənfi təsirlənməsi qaçınılmazdır. Media vasitəsilə diktə edilən estetik anlayışının ekrana əks olunan qismində bilavasitə olaraq sanki hədəf kütlənin həvəs göstərdiyi bütün həyatları qüsursuz fiziki xüsusiyyətlərə sahib olan kəslərin yaşamağı haqq etdiyi kimi bir mesaj yatır.
Cinsi istək pozğunluğu.
Cinsi funksiya pozğunluqları ana başlığı altında iştirak edən və bir neçə alt pozğunluğun da daxil olduğu cinsi istək pozuqluğu, ümumi mənada insanın cinsi fəaliyyətlərə qarşı əlaqəsinin az olması ya da heç olmamasıyla birlikdə bu vəziyyətin özünü və partnyoru ilə olan əlaqəsini mənfi təsir vəziyyətləri olaraq təyin oluna bilər. Digər bütün pozğunluqlarda olduğu kimi cinsi istək pozuqluğu da yalnız bir ya da bir neçə faktor sonrasında ortaya çıxır. Bir çox fərqli komponent sonrasında ortaya çıxmasıyla birlikdə mən mediadakı estetik anlayışı ilə necə bir əlaqəsi ola biləcəyini araşdırmaq istəyirəm. Ilk olaraq sağlam və doyum təmin edən bir əlaqə üçün cütlərin bir-birlərini heç olmasa cinsi birlikdəliyi başlaya biləcək səviyyədə cazibədar görmələri lazım olduğu bir gerçəkdir. Digər tərəfdən hipnoza yaxın bir trans halında adamın şüuraltı kodlaşdırılmış cazibədarlıq meyarlarıyla oynayan bir media faktoru var və bu faktorun dayandığı estetik və cazibədarlıq anlayışı çox vaxt insanın özü və ya partnyorunun sahib ola bilməyəcəyi səviyyədə olduğundan, bir müddət sonra insan partnyorunu cazibədar görməyə bilər. Bu vəziyyət bilavasitə də olsa insanda cinsi istək pozuqluğuna səbəb ola biləcək kimi görünür.
Yuxarıda bəhs etdiyim spesifik patoloji vəziyyətlərlə yanaşı, mediada iştirak edən estetik qavramının insanlar üzərində stress, qayğı, bədbəxtlik, ümidsizlik, özünə inam və özünəhörmət əskikliyi, mənfi mənlik anlayışı, depressiv duyğu vəziyyətləri kimi nəticələr doğura biləcəyi qənaytindəyəm. Bu tərz vəziyyətlərin yaşanması halında bir ruh sağlamlığı ekspertindən kömək almaq edilə biləcək ən doğru şeylərdən biridir.
XƏBƏR LENTİ
Canlıların təbii "kompasları"
"Göbələk" peçenye (foto resept)
Facebook-da şərhlərdən şikayət olacaq
Sən getdin...
Təhsil Nazirliyindən milli qiymətləndirmə ilə bağlı AÇIQLAMA
1 Apreldə Göygöl Milli Parkında "Açıq qapı" günüdür
Körpə nə üçün ağlayır?
İşgüzar adamlar üçün həftəlik ulduz falı
iPad Air-in istehsal dəyəri azalıb
Şəhid əsgərimiz dəfn edildi
Madonna Konsertlərini Ləğv etdi-SƏBƏB
Harri və Meqan Markl koronavirusdan belə qorunacaq
Rusiyaya getmək istəyənlər mütləq oxusunlar
Kəsmikli peçenye "Qızıl gül" (foto resept)
Qar yağacaq - XƏBƏRDARLIQ
Ermənistanla bağlı qərar verildi - Yayım Birliyinin açıqlaması
Kürdəmirdə 67, bir kəndində 21 nəfər koronavirusa yoluxub - RƏSMİ
Gəlinlərimiz üçün maraqlı saç düzümləri
Qurban bayramında qeyri- iş günləri açıqlandı.
Yaydan sonra kökəlməyin
Hicablı makiyaj ustası
İnfeksionist XƏBƏRDARLIQ ETDİ: İndi qripə yoluxmaq...
Azərbaycanın orta məktəblərində qış tətili başa çatıb
Erməni nazir: "Biz Bakıya getməliyik"
Bu tərəvəzlər immuniteti gücləndirir
Müzakirə edək!
Mehriban Əliyeva: “Azərbaycan bayrağına, Azərbaycan əsgərinə, Azərbaycan xalqına eşq olsun”
Şəkilləri internetdə 1575 dollara satılan Spike
Azərbaycanda ünvanlı sosial yardım işdən üstündür?
COVID-19-un müalicəsində effektli dərman tapıldı?
Ancelina Coli oğlu ilə vidalaşdı
Həftəsonu sərnişindaşıma tam dayandırılacaq - BNA
Şəkər xəstəliyindən birdəfəlik xilas yolu tapıldı
Qarğıdalı-düyü salatı
Sevgilisinə evlilik təklif edən qız rüsvay oldu – Video
Tatlısəsə 600 min dollarlıq dələduzluq
Azərbaycan quş əti istehsalını 3 dəfə artıracaq
Respublika Endokrinologiya Mərkəzi bağlandı
Uşaqlarda keçid dövrü
Ehtiyatlı olun: Məşhur viskidə …böcək dərmanı!
Məşhur aktyor iflic oldu
Beyonce ölən körpəsindən danışdı
Bakı Avropaya mühüm sənəd verdi
Qeyri-adi analar
Məşhurlar arıqlama sirləri
Düşməndən daha bir təxribat: Xocavənd istiqamətinə fosfor tərkibli yük gətiriblər - RƏSMİ
ABŞ senatoru prezident İlham Əliyevi təbrik edib
Duzlu qurabiyə (foto resept)
Azərbaycanda dərman vasitələrinin qiymətini dövlət tənzimləyəcək
Amenore – aybaşı gecikməsinin səbəbləri
- ŞƏRHLƏR