Bronxial astma (nəfəsdarlığı) - bronxların spazmı və onların selikli qişasının ödemi ilə əlaqədar təngnəfəslik tutmaları ilə müşayiət olunan allergiya xəstəliyidir. Xəstəlik sutkanın hər hansı vaxtında birdən-birə baş verərək, tənəffüsün və başlıca olaraq nəfəsvermənin çətinləşməsi, müəyyən məsafədən eşidilən fışıltı və xırıltılı qollarını pəncərə altlığına və ya çarpayıya, stul arxasına söykəyərək və s. vəziyyətdə oturmağa və ayaqüstə qalmağa məcbur olur. Təngnəfəslik tutması bir neçə dəqiqədən bir neçə saata qədər çəkir, çox ağırlaşdıqda astmatik vəziyyət inkişaf edir və ya tutmalar qısa fasilələrlə bir-birinin ardınca olur.
İlk yardım. Bronx spazmalarını aradan qaldıran dərmanlar (teofedrin, efedrin, antastman, novodrin, izadrin, alupent və s.) qəbul edilir. Cib inhalyatorları vasitəsi ilə bronxgenəldicilər geniş tətbiq edilir. Uzun müddət bronxial astma ilə xəstələnənlər, adətən, astma tutmasının göstərilmiş dərman vasitələrindən hansı ilə daha yaxşı və tez aradan qaldırıldığını bilirlər. Bir sıra hallarda xardal yaxması, banka qoyulması və başqa yayındırıcı proseduralar effektli olur. Bunlar təsir etmədikdə həkimin təyinatı üzrə dərialtına 0,25 - 0,5 ml 0,1%-li adrenalin məhlulu yeridilir və ya 1 ml 5%-li efedrin məhlulu, bəzən 0,5 ml 0,1%-li atropin məhlulu ilə birlikdə vurulur: venaya 10 ml 2,4 %-li eufillin məhlulu yeridilir. Uzun sürən ağır tutmalar və astmatik vəziyyətdə venaya eufillin, strofantin (korqlikon), prednizalon (deksametazon) və alupentin damcı üsulu ilə yeridilir. Bronxial astma tutmalarında xəstələrə rütubətləndirici oksigen də verilir.
Asfiksiya (boğulma) - orqanizmin toxumalarına oksigen daxil olmasının birdən-birə kəsilməsi nəticəsində onların həyatı üçün təhlükəli vəziyyətin yaranmasıdır. Bunun səbəbləri: nəfəs yollarında maneə, məsələn qırtlaq və ya traxeyaya (nəfəs borusuna) yad cismin daxil olması, səs yanğının ödemi və spazmı, ətraf havada oksigenin azalması (şaxtaların tutulub tıxanması hallarında və s.); oksigenin hemoqlobinlə örtülməsinə mane olan qazlarla (məsələn, karbon 2-oksidlə) zəhərlənmə; tənəffüs mərkəzinə təzyiq edilməsi (məsələn, alkoqol koması baş verdikdə) və ya tənəffüs əzələlərinin iflici (poliomielit olduqda).
İlk yardım asfiksiyanın səbəbinə görə təyin edilir. Nəfəs yollarındakı mexaniki maneə dərhal aradan qaldırılmalıdır. Bundan ötrü barmaqlar vasitəsilə ağzı və ağız-qırtlaq sahəsini qida qaılqlarından, selikdən təmizləmək, boğaza tıxanmış dili dil tutqacı vasitəsilə çəkib çıxarmaq lazımdır. Tənəffüs mərkəzinə təzyiq edilən zaman tənəffüs analeptikləri (kordiamin, lobelin) tətbiq olunması məsləhət görülür. Ümumiyyətlə, bütün asfiksiya hallarında oksigenlə terapiya aparılmalıdır. Müstəqil koordinasiyalı (müntəzəm) tənəffüs hərəkətləri olmadığı hallarda dərhal «ağızdan-ağıza» («ağızdan-buruna») və ya «Ambu» tipində əl aparatı vasitəsilə nəfəs aldırma kimi süni tənəffüs metodlarını tətbiq edirlər.
Ürək astması - kəskin ürək çatışmazlığı nəticəsində təngnəfəslik tutması baş verməsi ilə xarakterizə olunur. Ən çox arterial hipertoniya, miokard infarktı, kardioskleroz, ürək qüsurları kimi ağırlaşmalar baş verir. Təngnəfəslik tutması əksəriyyətlə gecə baş verərək, nəfəsalma və nəfəsverməni çətinləşdirir və xəstənin vəziyyətini birdən-birə çox ağırlaşdırır. Tutma baş verdikdə xəstə yataqda oturaraq qıçlarını aşağı sallatmağa məcbur olur. Xəstənin dərisi göyümtül rəng alır və tərlə örtülür. Tənəffüs sürətlənərək dəqiqədə 30 - 40-a çatır. Öskürək əvvəl quru olur, sonralar çəhrayı rəngli köpüklü bəlğəm ifrazı ilə müşayiət olunur, bu isə ağciyərlərdə ödem inkişaf etdiyini göstərir. Nəbz sıx, adətən, gərgin və bəzən aritmik olur.
İlk yardım - tibb bacısı xəstənin ayaqlarını salladaraq rahat oturmasına kömək edir, oksigenlə müalicəyə başlayır və təcili olaraq həkimi çağırır. Həkimin təyinatı üzrə dərialtına morfin və ya omnolon vurur, venaya yavaş-yavaş natrium-xlorid və ya qlükozanın 20 ml miqdarında izotonik məhlulunda strofantin və ya korqlikon yeridilir; eyni şprislə venaya furasemid (laziks) məhlulu daxil edilir. Bu preparatların və eufillin məhlulunun müvafiq birləşdirilmiş halda venaya yeridilməsi yaxşı effekt verir. Bəzən 500 ml-ə qədər qanburaxma da təyin edilir. Çox vaxt qanburaxma əvəzinə ətraflara turna qoyulur. Bu zaman tibb bacısı fikir verməlidir ki, turna ancaq venaları sıxsın, arteriyalarda isə nəbz yaxşı əllənsin: turnaları ətrafların hamısından bir vaxtla açmaq olmaz.
Müəllif tibb elmləri namizədi B.L. Borodulin
XƏBƏR LENTİ
Girov Dilqəm Əsgərovun taleyi Rusiya XİN-in diqqət mərkəzindədir
Facebook-da alver etmək olacaq
Xamalı keks(foto resept)
Hikmətli sözlər
Qadınlar üçün sərt qadağa
Sulu qara hazır olun
Murad Boz azərbaycanlı iş adamının toyuna gəldi-VİDEO
İtburnu: dərdlərə dərman, ətirli və faydalı
Azərbaycanda 9 gün dərs olmayacaq
Prezident İlham Əliyev bolqarıstanlı həmkarına başsağlığı verdi
Aynur Aydın hər kəsi HEYRƏTLƏNDİRDİ-FOTO
Məşhur aktyor görünüşü ilə pərəstişkarlarını təəccübləndirdi
VİRUS TƏHLÜKƏSİ: Azərbaycanlıların olduğu bina mühasirəyə alındı - Bütün əlaqələr kəsildi (VİDEO)
Meray Keri illər sonra incə belini nümayiş etdirdi-FOTO
Vətəndaşların nəzərinə !
Nə müsəlmandır, nə də xaçpərəst
Hava necə olacaq?
Kahı maskası
Mehriban Əliyeva iki şəhid ailəsinə yeni ev tikilməsi ilə bağlı göstəriş verdi - FOTO
Qadınların aldadılma psixologiyası
Hava haqqında
Aya Sofyaya imam və müəzzin təyinatı olub
Balla gözəlləşin
“5 il ərzində, bəlkə də tez bütün kənd yolları qurulacaq”
Həyatdan nə öyrəndim? - Can Dündar
Ağ dərili model özünü qraltdı - FOTO
Merve yenə İMİCİNİ DƏYİŞDİ-FOTO
2020-ci ildə hansı bürcün nümayəndələri varlanacaq?
Hava xəbərdarlığı
Türkiyədə separatçı kürdlərə qarşı aaksiyalar başladı
Qonaq gələnlərə biz Müstəqil Azərbaycanı göstərməliyik
PP vitamini çatışmazlığı nədir?
"WhatsApp" istifadəçiləri belə aldadılıb
Ərdoğanın yaşlı qadınla söhbəti rekord qırdı - VİDEO
Jurnalistlərin işini əlindən alacaq yeni robot
İçi doldurulmuş durnabalığı (foto resept)
Məşhur seriala yeni aktyor gəlir-FOTO
Stiven Spilberqin qızı Həbs Olundu-SƏBƏB
Müdrik insanların qəribə tərəfləri
Yaşıl tərəvəzlər hansı xəstəlik riskini azaldır?
Siqaret çəkənlər bunu etsələr, peşman olacaqlar
İki məşhur müənni arasında qalmaqal böyüdü-FOTO
Pərvizə Türkiyədən təklif var
Ayaqlardakı yağları əridən hərəkətlər
Şahzadə Diananın naməlum şəkilləri üzə çıxıb
Dəbli donlar
Oruc tutmaq istəyən uşaqlarla bağlı tövsiyələr
Bu idarələrdə işləyənlərin maaşlarında 500 manatadək əlavə ediləcək – QƏRAR
Gədəbəyə dolu düşdü - VİDEO
Günün qoroskopu: yaxınlarınızın yardımlarından imtina etməyin