Xərçəngin qidalanma ilə əlaqəsinin 10-70 % arasında dəyişdiyini bildirən professor Mustafa Tayar qidaların tarladan süfrəyə gələnə qədər bir çox mərhələdən keçdiyini qeyd edib. "Bu mərhələlərdə müxtəlif fiziki, kimyəvi dəyişikliklərə məruz qalmaları, xarici maddələrlə çirklənmiş olmaları kimi hallar qidanın keyfiyyətinə təsir edir və nəticədə həmin qida insanın sağlamlığını poza biləcək hala düşür. Orqanizmdə yeni hüceyrə meydana gəlmə prosesində qidaların keyfiyyət və miqdarı böyük əhəmiyyət kəsb edir. Orqanizmin əsası olan hüceyrədə meydana gələcək hər hansı bir pozğunluq zamanla fəaliyyətini artıraraq toxumalara, orqanlara və bütün orqanizmə yayılır".
Xərçəngin meydna gəlməyinin qidanı qəbul etmə tərzindən asılı olduğunu deyən M.Tayar qoyun, mal-qara, keçi və toyuq əti, hamburger, sadə, yağlı ətdən edilən küftələr, sosiska, kolbasa, kərə yağı, yağda qızardılmış qidalar, nitrit və nitrat əlavə olunmuş qidalarla birbaşa odda bişmiş ətlərin istifadə edilməsinin xərçəng riskini artırdığını vurğulayıb. Bundan başqa, köklük, spirtli içkilərin qəbulu və siqaret xərçəng riskini artırır.
Gündəlik pəhrizimizdə tərəvəz, meyvə və dənli bitkilərin kifayət qədər yer almadığına görə xərçəng quruluşlu molekullar meydana gəlir. Bu molekullar bağırsaq səthi ilə mütəmadi olaraq təmasda olduları üçün xərçəng meydana gəlmə riski artır.
Köklük xərçəngin əmələ gəlməsində risk faktorudur. Kök adamlarda xərçəngdən ölüm nisbətinin arıqlara nisbətən daha çox olduğu müəyyən olunmuşdur. Həddindən artıq spirt qəbulunun dodaq, ağız, boğaz xərçənginə səbəb olduğuna, qaraciyər, ağciyər xərçəng riskini artırdığına dair faktlar da var. Siqaret və qəlyan çəkməyin və ya siqaret tüstüsünə məruz qalmağın müxtəlif növ xərçəng xəstəliyinə səbəb olduğu aşkar edilib. Tütünlə spirtli içki qəbulu eyni zamanda baş verirsə, bu risk daha da artır.
Bəzi vitaminlərin çatışmazlığı da xərçəng riskini artırır. A, C, E vitaminləri, sink, kalsium, selenium, yod və dəmir kimi mineralların çatışmazlıqlarını buna misal göstərmək olar. Təkcə bu deyil, qidaların bişirilmə forma və müddəti də xərçəng yaradan faktorlar sırasına aiddir. Səhv bişirmə üsulları qidalarda xərçəng qoruyucu vitaminlərin itkisinə gətirib çıxarır. Xüsusilə, tərkibində zülal və yağı çox olan qidaların (ət kimi) birbaşa odda və tüstüdə bişirilməsi buna aiddir. Çox qızdırılmış yağda yemək bişirmək və sonra həmin yağı yeməyə əlavə etmək də xərçəng riski yarada bilir. Qidaların ömrünün uzadılması üçün onların tərkibinə müxtəlif qida qatqıları vurulur ki, bu qatqıların da bir çoxu insanda xərçəng xəstəliyinin yaranması riskini artırır. Bunların zərərli olanlarının istifadəsi qadağandır. Ancaq buna baxmayaraq, bu qatqı maddəsinin zərərsiz olduğunu düşünüb onu qəbul etmək də doğru deyil. Çünki hər şeyin artığı zərərlidir.
XƏBƏR LENTİ
Qış ayaqqabıları
Bakıda yeni metro açılacaq
Hava necə olacaq?
Ölüm vaxtını hesablayan şəbəkə yaradıldı - YENİLİK
Ceyhun Bayramov: “İnternatların qısa müddətdə tam ləğvi gözlənilmir”
80-ci illərdən gələn pencək dəbi
Bakıda hava şəraiti kəskin dəyişəcək
Google eksperimental şəhər tikəcək
Gürcü ekspert: "Ermənistan müharibə istəyir"
Putin bu uşağın ən böyük arzusunu reallaşdırdı-FOTO
Günün qoroskopu: İşlərinizi qaydasına salın!
Qeyri-adi gözəllik məsləhətləri
"WhatsApp" bombanı partlatdı
Siqareti atdıqdan sonra bədəndə yaranan dəyişikliklər
17 yaşlı Noa evtanaziyanı seçdi-FOTO
Qazan formasında dron yaradıldı - VİDEO
TƏBİB “Semaşko” ilə bağlı araşdırma aparır - RƏSMİ
Pakistan vətəndaşı alnı ilə 243 qoz qırdı – REKORD
Kəlbəcər Azərbaycana rusiyalı sülhməramlıların nəzarəti ilə təhvil verilib - VİDEO
İzləməli olduğunuz Jim Keri filmləri
Tez hazır olan qəlyanaltı (foto resept)
Yaddaş şkalasında yeriniz
Asan qəlyanaltı (foto resept)
Azərbaycan rəssamın müəmmalı və sirli həyatı: Bakıda ilk "Mersedes"i o sürüb
Təzyiqin artmasına səbəb olan gündəlik vərdişlər
İbrahim Tatlısesdən vida mesajı
2020 Qızıl Kürə: Qırmızı Xalça
Zəngilanın işğaldan azad olunmuş kəndindən görüntülər - VİDEO
Gün var, əsrə bərabər: Ötənləri yada salaq
Uşaqlar niyə küçəyə düşürlər?
Avropanın ən həyacanlı əyləncə parkı açıld
Vampir adamın SİRRİ AÇILDI-FOTO
Payız geyimləri
Qafqaz Universitetinin bağlanması ilə bağlı açıqlama
Yaponlardan öyrənəcəyimiz vacib qaydalar!
Azərbaycanın ilk bank məlumat mərkəzi 7 yaşını qeyd edir!
Əmlakımızı niyə sığortalamırıq?
Pambıq şəkəri necə hazırlanır?
Hamilə xanımlar, oriental rəqs edin
Ət qovurması (foto-resept)
Beyni işləməyə necə məcbur etmək olar?(2)
Dustaqların hansı hüquqları var?
"İnstaqram-da bunu da gördük" - FOTO
Rihannanın Makiyajsız FOTOsu
Hərbi qulluqçularla bağlı qaydalarda dəyişiklik
Aleyna Tilkinin oxşarı-FOTO
Ayaqlarına görə internet fenomeni oldu - FOTO
1800-cü ilin əl çantaları
56 yaşlı Culianna - FOTO
Koronavirus insanı belə öldürür: ABŞ alimlərinin əldə etdiyi - Şok video
- ŞƏRHLƏR