Xərçəngin qidalanma ilə əlaqəsinin 10-70 % arasında dəyişdiyini bildirən professor Mustafa Tayar qidaların tarladan süfrəyə gələnə qədər bir çox mərhələdən keçdiyini qeyd edib. "Bu mərhələlərdə müxtəlif fiziki, kimyəvi dəyişikliklərə məruz qalmaları, xarici maddələrlə çirklənmiş olmaları kimi hallar qidanın keyfiyyətinə təsir edir və nəticədə həmin qida insanın sağlamlığını poza biləcək hala düşür. Orqanizmdə yeni hüceyrə meydana gəlmə prosesində qidaların keyfiyyət və miqdarı böyük əhəmiyyət kəsb edir. Orqanizmin əsası olan hüceyrədə meydana gələcək hər hansı bir pozğunluq zamanla fəaliyyətini artıraraq toxumalara, orqanlara və bütün orqanizmə yayılır".
Xərçəngin meydna gəlməyinin qidanı qəbul etmə tərzindən asılı olduğunu deyən M.Tayar qoyun, mal-qara, keçi və toyuq əti, hamburger, sadə, yağlı ətdən edilən küftələr, sosiska, kolbasa, kərə yağı, yağda qızardılmış qidalar, nitrit və nitrat əlavə olunmuş qidalarla birbaşa odda bişmiş ətlərin istifadə edilməsinin xərçəng riskini artırdığını vurğulayıb. Bundan başqa, köklük, spirtli içkilərin qəbulu və siqaret xərçəng riskini artırır.
Gündəlik pəhrizimizdə tərəvəz, meyvə və dənli bitkilərin kifayət qədər yer almadığına görə xərçəng quruluşlu molekullar meydana gəlir. Bu molekullar bağırsaq səthi ilə mütəmadi olaraq təmasda olduları üçün xərçəng meydana gəlmə riski artır.
Köklük xərçəngin əmələ gəlməsində risk faktorudur. Kök adamlarda xərçəngdən ölüm nisbətinin arıqlara nisbətən daha çox olduğu müəyyən olunmuşdur. Həddindən artıq spirt qəbulunun dodaq, ağız, boğaz xərçənginə səbəb olduğuna, qaraciyər, ağciyər xərçəng riskini artırdığına dair faktlar da var. Siqaret və qəlyan çəkməyin və ya siqaret tüstüsünə məruz qalmağın müxtəlif növ xərçəng xəstəliyinə səbəb olduğu aşkar edilib. Tütünlə spirtli içki qəbulu eyni zamanda baş verirsə, bu risk daha da artır.
Bəzi vitaminlərin çatışmazlığı da xərçəng riskini artırır. A, C, E vitaminləri, sink, kalsium, selenium, yod və dəmir kimi mineralların çatışmazlıqlarını buna misal göstərmək olar. Təkcə bu deyil, qidaların bişirilmə forma və müddəti də xərçəng yaradan faktorlar sırasına aiddir. Səhv bişirmə üsulları qidalarda xərçəng qoruyucu vitaminlərin itkisinə gətirib çıxarır. Xüsusilə, tərkibində zülal və yağı çox olan qidaların (ət kimi) birbaşa odda və tüstüdə bişirilməsi buna aiddir. Çox qızdırılmış yağda yemək bişirmək və sonra həmin yağı yeməyə əlavə etmək də xərçəng riski yarada bilir. Qidaların ömrünün uzadılması üçün onların tərkibinə müxtəlif qida qatqıları vurulur ki, bu qatqıların da bir çoxu insanda xərçəng xəstəliyinin yaranması riskini artırır. Bunların zərərli olanlarının istifadəsi qadağandır. Ancaq buna baxmayaraq, bu qatqı maddəsinin zərərsiz olduğunu düşünüb onu qəbul etmək də doğru deyil. Çünki hər şeyin artığı zərərlidir.
XƏBƏR LENTİ
Köklü graten (foto resept)
Koreya mətbəxindən " Bibimbap" (foto resept)
"Krep" - axıtma (foto resept)
Əhvalı yaxşılaşdıran filmlər
İşğal illərində Aşağı Gövhər ağa məscidinin düşdüyü vəziyyət - VİDEO
Boyun qırışlarını aradan qaldıran üsullar
Gəncəyə məxsus suvenirlərin satış məntəqəsi yaradılacaq
Arıqlamaq üçün limonlu sudan daha təsirli 3 içki
Şakira Pikeyə ərə getmək istəmir-SƏBƏB
Qurbanovdan gözləri yaşardan hərəkət
Özün tap
İntim gellə qaşınmaya son
Kabak detoksu
"Google" rəsmi olaraq istifadəçilərinin məktublarını oxuyur
17 əsrlik sirrin üstü açıldı
Ramazanın altıncı gününün duası
Canlı yayım boşanmaya səbəb oldu-VİDEO
Sara Cessika Parker bu dəfə də təəccübləndirdi-FOTO
Azərbaycanda seysmik təhlükə: AMEA iş başında
Nazirlikdən vətəndaşlara MÜRACİƏT: Məhkəməyə verin
Polis və Daxili Qoşunların əməkdaşları Bakı küçələrində - FOTO
Dünyada ən çox qazanan aktyor kimdir?
Arıqladan detokslar
"Dədə Qorqud" dastanları əsasında çoxseriyalı bədii televiziya filminin çəkilməsi üçün bir milyon manat ayrıldı
Kristina Agileradan gözlənilməz açıqlama
Şəxsiyyət vəsiqələrində YENİLİKLƏR gözlənilir
COVID-19-dan sağalanlar növbəti problemlə üzləşirlər
Ölkə ərazisində qar yağacaq
Məşhur müğənni pulsuzluqdan gileyləndi
Bütün xanımlar bunu bacarmalıdırlar
İşdə 14 çətin insan tipi və onları idarə etmə üsulları
Baxımlı ayaqlara sahib olmaq üçün...
Ələ keçirilən düşmən qənimətlərinin görüntüləri yayıldı - VİDEO
Avropanı qasırğa sovurur
Fərqli səhər yeməyi (foto resept)
Azərbaycanda dolu yağdı, sel sakinləri küçəyə səpələdi
Həcc kvotası 600-dən 2000-ə qaldırılıb
Bu günün hava proqnozu
Sağlam qidalanma proqramı
Təhsil Naziri 119 tələbə ilə görüşdü
Qışda qabaran saçlar...
Alman dili 8-ci dərs
Mənim arıqlama sirrim
Tərxun və Cəfəri
Artıq keçmişə qayıtmaq mümkün olacaq (FOTO)
Yaralı hərbçimiz həkimlərin səyinə baxmayaraq, həlak oldu - RƏSMİ
Qısa saçlar üçün bir-birindən gözəl modellər
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir? - 22 fevral
HAVA necə olacaq? 19-yanvar
Nadir heyvan şəkilləri
- ŞƏRHLƏR