İnsult, beyin travması və bu qrupa daxil olan başqa xəstəliklər-beyin qan dövranının kəskin pozulması, pisləşməsi deməkdir. Bu zaman beyin funksiyası insanı ölüm dərəcəsinə gətirənə qədər zədələnir.
İnsult-ölümə səbəb olmasına görə, xərçəngdən və ürək xəstəliklərindən sonra üçüncü yerdə dayanır. Statistikaya görə, dünyada hər il 1 milyon insan insult olur. Onların 40%-nin xəstəliyi ölümlə nəticələnir. Xəstələrin 20%-i isə tam olaraq sağalır. Sağalanların 50%-də isə bu xəstəlik 5 il müddətində dəfələrlə geri qayıdır. İnsult çox vaxt 60 yaşdan yuxarı olan qocalarda baş verir. Xəstəliyin diaqnozu, ciddiliyi onun inkişafından, gecikməsindən asılıdır.
Yaşlı insanlar arasında əlilliyin aparıcı və ölümün əsas səbəblərindən olan serebal insult hələ də səhiyyənin əsas problemlərindən biri olaraq qalır. İnsult həyat üçün təhlükəli olan kəskin miokard infaktı və ya kəskin kəllə-beyin travması ilə eyni dərəcədə təhlükəli hesab olunmalıdır.
Mütəxəssislər insultu bir neçə növə ayırırlar:
1. İşemik insult və ya beyinin infaktı.
İnsultun səbəbi: qan təchizatının çatışmazlığı nəticəsində beyin ocaqları zədələnir. İşemik insult 24 saatdan çox çəkən, bir gün ərzində ölümə gətirib çıxaran, nevroloji simptomların inkişafı ilə xarakterizə olunan sindromdur. Bu halın 80%-də işemik insult karotit hövzədə, 20%-də isə vertebrobazilyar hövzədə baş verir.
2. Hemorragik insult və ya büyindaxili hematoma.
İnsultun səbəbi: serebral arterial damarın travmatik genezli olmayan partlaması və qanın beyinə axmasıdır. Bu zaman beyində qan dövranı kəskin pozulur. Bəzən hemorragiya beyin infaktına gətirib çıxarır.
İnsultun səbəbi
- Hipertonik xəstəliklər
- Şəkərli diabet
- Hiperko aqulyasiya ilə müşayiət olunan hallar
- Yuxu arteriyalarının stenozu
- Dislipidemiya.
Mikro insult:
Beyində qan dövranının nəzərə çarpmayacaq dərəcədə pozulması mikroinsultdur. Bu insult aylarla sakit qala bilər. Simptomları insultda olduğu kimidir. Amma, bir fərq var ki, burada qan dövranı get-gedə öz-özünə qaydaya düşə bilir.
İnsultun ilk simpromları:
- Bədənin hər hansısa bir hissəsində - sifət, əl və ayaqda əzələ zəifliyinin əmələ gəlməsi
- Qəfildən görmənin zəifləməsi və ya tamamilə yox olması
- Danışma qabiliyyətinin pozulması
- Baş gicəllənmədən,ayağadura bilməməkdən şikayətlər
- Qəfildən güclü başağrısı başlaması
- Arterial təzyiqin düşməsi
- Xəstənin sifəti qırmızı rəngə çalır, əlləri əsir, nəfəsalma çətinləşir, hərarət yüksəlir
- Udma qabiliyyətinin pozulması
- Qıcolma tutmaları
- Şüur pozulması
Diaqnoz:
İnsultun növünü aydınlaşdırmaq üçün beyinin maqnit rezonans tomoqrafiyası lazımdır. Bunun vasitəsilə nəinki işemik insultu hemorragikdən ayırd etmək mümkündür, hətta orqanizmində başqa problemlərin olub-olmadığını da aydınlaşdırmaq olar. Diaqnozun "işemik insult"dur. Dərin müəyinə lazımdır: beyin USM-i. Kliniki simptomlar müəyyənləşdirilməli, nevrovizualizasiya müəyinələri olunmalıdır.
İnsultun müalicəsi:
Bir neçə üsulla aparılır: ümumi müalicə, spesifik müalicə.
İnsultun ümumi müalicəsi:
- Ürək sisteminin funksiyası yaxşılaşdırılır
- Nəfəf salma normallaşdırılır
- Beyin şişi kiçildilir
- Soyuqdəymə profilatik müalicə olunur
İşemik insult zamanı:
- Beyində qan dövranını bərpa etmək
- Beyinin işləmə qabiliyyətini yaxşılaşdırmaq
Hemorragik insult zamanı:
- Arterial təzyiqin qaydada saxlanılması
- Hemorragik insultun ən yaxşı müalicəsi cərrahi yolla edilir
İnsultdan sonra reabilitasiya
İnsultdan sonra beyində ölmüş sinir hüceyrələri qalır. Məhz bu ölmüş sinir hüceyrələri xəstəliyin yenidən qatyıtmasına səbəb olur. Xüsusi dərmanlar və hərəkətlərlə ölmüş sinir hüceyrələrini aradan qaldırmaq mümkündür.
İnsultun profilaktikası
- Əgər arterial təzyiq varsa, gündə ən azı 2 dəfə onu yoxlatmalısız. Bu nəinki insulta gətirib çıxarır, hətta miokart infaktı da törədə bilər.
- Həkimlərin dediyinə görə, son vaxtlar insult "cavanlaşıb". Elə buna görə də mütəxəssislər fiziki iş rejimini qaydaya salmağı məsləhət görürlər. Gənclər vaxtlarının çoxunu fitnes klublarda, idman zallarında keçirirlər. Özünə belə proqram təyin etməzdən əvvəl həkimlə mütləq məsləhətləşin.
- Dərhal siqaret çəkməyi tərgitməli, spirtli içkidən imtina etməlisən. Yağlı yeməkləri az yemək, duzun miqdarını azaltmaq, çəkini qaydada saxlamaq lazımdır.
- İnsanlar özlərinə sakitləşdirici hobbi tapsalar yaxşı olardı: krossvord etməyə, əsərlər yazmağa, güllər əkməyə həvəs göstərsinlər.
XƏBƏR LENTİ
İvana Sert özünə gəlinlik tikəcək-FOTO
Azərbaycan Ordusunun əsgəri minaya düşüb
Bədən qulluq üçün evdə hazırlaya biləcəyiniz 3 pilinq
Məşhur cütlüyün toyuna İki Gün Qaldı-FOTO
Şəkidə fənn olimpiadasının zona turu keçirilib
İlin Ən Nüfuzlu insanları seçildi-SİYAHI
Dizayner Aybənizin əl işləri (I hissə)
Koronavirusun yeni mutasiyasının təhlükəsi barədə XƏBƏRDARLIQ
Körpələr üçün bez seçərkən bunları bilməlisiniz!
Yağ yandıran içki
Görənləri dəhşətə salan qasırğalar
Heydər Əliyev Fondu uşaqlara növbəti dəfə sevinc bəxş etdi
Tovuzda qeyri-adi uşaq
Evlilikdən əvvəl genetik müayinə nəyə görə vacibdir?
Günün qoroskopu: qəfil olaylar və sürprizlər ola bilər
"Sevinc" salatı (foto resept)
Dünyanın ən balaca iti odur
Alman dili-X dərs
Qələbə paradında çəkməsini itirən qadın hərbçi mükafatlandırıldı-SƏBƏB
Şeyma Subaşı İllər sonra ilk dəfə ETİRAF ETDİ
Dollar manatı vurdu
Sudan fasiləsiz istifadə edə biləcəyik
Fahriye Evcen ərəb fanatlarını sevindirdi-FOTO
Bakıda gimnastika növləri üzrə birgə açıq Azərbaycan çempionatı başlayıb
Gəlinin əlini xınayla bəzəyək
Barak Obamanın mükafatlandırdığı azərbaycanlı qız
Bacılar da bir-birini qısqanır...
Bakıda daha bir piyada keçidi istifadəyə verildi
İşıqsız dünya
Yeni ili sağlam qarşılayın
"Doğrudanmı Avropada məndən yaşlı insan yoxdur?"
Ermənistanın daha bir ölkəylə münasibəti pisləşir
2012-ci ilin idman ayaqqabıları və cins modelləri
"Bizim Qadin.Netlilər serialı" (5-ci bölüm)
Doğum gününə görə xarekter ( avqust)
Göyərti qutabı (foto-resept)
Əlvan metalların qiyməti ucuzlaşıb
Uğurlu insanın 25 əlaməti
Türkiyədə YouTube barədə yeni qərar verildi
L.O.V.E In ObJeCtIvEs (Non Professional!)
I Avropa Oyunlarına gələcək daha bir prezidentin adı açıqlandı
Təqaüdün hesablanma qaydası
Yayda bağlanan, qışda açılan turşular həyatımızı necə qaraldır?
ABŞ-da 90 milyon insan səs verdi: Bayden Trampı üstələyir
NASA-dan dünyanı həyəcanlandıran kəşf
Filip Kirkorov sosial şəbəkədə məşhur geyim brendini reklam etdi - FOTO
700 bal toplayan qızın UДћUR HEKAYƏSİ
Dilan Çiçek Aybükeni izləmədən sildi-SƏBƏB
İflicli xəstələri üçün ümid işığı
Geyimlərdəki sarı ləkələrdən xilas olmaq üçün ...
- ŞƏRHLƏR