Çəki verə bilməməyinizin səbəbi maddələr mübadiləsinin sürətinə uyğun qidalanmamağınız ola bilər. Yemək menyusunda dəyişikliklər edərək maddələr mübadiləsin sürətləndirə bilərsiniz. Diyetoloq Aysu Aydın maddələr mübadiləsini sürətləndirən, sadə və təsirli təkliflər verdi.
Yaya yaxınlaşdıqca, incə paltarları geyinməyə hazırlandığımız bu günlərdə maddələr mübadiləsini canlandırmaq böyük əhəmiyyət daşıyır. Həyat tərzində ediləcək bəzi dəyişiklər qışda yavaşlayan maddələr mübadiləsinin canlandırılmasına və ideal kiloya çatıb sağlam qalmaq mümkün olacaq.
Maddələr mübadiləsi sürəti nədir?
İdeal şəkildə çəkini azaltmaq üçün fərdin maddələr mübadiləsi sürətinə görə qidalanmasının planlaşdırılması lazımdır. Maddələr mübadiləsinin sürəti; tənəffüs, qan dövranı, mədə-bağırsaq fəaliyyəti, əzələ tonusu, bədən istiliyinin qorunması kimi təməl metabolik hadisələrin davam etdirilməsi və böyrək, qaraciyər kimi orqanlar və endokrin vəzlərinin funksiyasını davam etdirməsi üçün xərclənən enerji mənasını verməkdədir. Əgər fərd maddələr mübadiləsinin sürətinə görə qidalanmırsa, ideal yağ itkisi yerinə su və əzələ itkisi meydana gəlirsə, bu da adamın sağlam bir şəkildə kilo verməməsinə, gündən-günə həyat keyfiyyətinin düşməsinə səbəb olacaqdı. Bu şəkildə zəifləyən insanlarda təkrar çəki artımı qaçılmazdır.
Maddələr mübadiləsi sürəti necə ölçülür?
Hər fərdin maddələr mübadiləsi fərqlidir. Maddələr mübadiləsi sürətini təyin edən faktorlar arasında; yaş, cinsiyyət, bədən çəkisi, hormonlar, xəstəliklər, menopoz, istifadə edilən müxtəlif dərmanlar, pəhriz və fiziki fəaliyyəti böyük rol oynayır. Bu səbəbdən adam kilo verməzdən əvvəl mütləq maddələr mübadiləsi sürətini ölçdürməlidir. Bir çox mərkəzdə maddələr mübadiləsi sürəti bədən analiz cihazlarında hesablanır. Ancaq bu tam olaraq maddələr mübadiləsinin sürətini göstərməyə bilər. 500 kaloriyə qədər hesablama səhvi ola bilər. Maddələr mübadiləsinin real sürəti ən son texnologiya ilə səhvsiz bir şəkildə ölçülməldir. Kişi metabolizmasına uyğun qidalandığı təqdirdə; əzələ və su yerinə yağ itirər, ideal çəkisinə qovuşar, bədən funksiyalarının daha da yaxşı olmasını təminedərək həyat keyfiyyətini mükəmmələ yaxınlaşdırar.
Maddələr mübadiləsi sürətini ölçərkən nələrə diqqət etməli?
Maddələr mübadiləsi sürəti ölçüləcək xəstə, ən az 8 saat hər hansı bir şey yeyib içmemeli və rahat paltarlar geymək lazımdır. Ölçmələr başlamazdan əvvəl rahat yatağa uzanaraq 10 dəqiqə istirahət etməlidir. Bu vaxt ərzində ürək döyüntüsü yavaşlayaraq özünü istirahətə buraxır. Xüsusi bir maska taxdıqdan sonra 15 dəqiqə ərzində normal nəfəs alıb verməsi tələb olunur. Xəstənin orta oksigen istehlakı, nəfəs miqdarı, nəfəs sıxlığı və orta oksigen sıxlığına bağlı olaraq maddələr mübadiləsi sürəti ən doğru şəkildə qiymətləndirilir. Beləliklə maddələr mübadiləsinin sürəti müəyyən olunur. Çıxan maddələr mübadiləsinin sürət cədvəlinə görə, qidalanma proqramı müəyyən edilir. Maddələr mübadiləsi sürəti yavaş olduqda sürətləndirici metodlar məsləhətdir. Qidalanmanıza və fiziki fəaliyyətinizə fikir verin. Əgər hazırlanan qidalanma proqramına uyğun hərəkət edərsə kilosuna qısa müddətdə qovuşa bilər.
Maddələr mübadiləsi sürətini artırmaq üçün nələr edilə bilərik?
1. Günə oyanar oyanmaz 1 stəkan su içərək başlayın.
2. Oyandıqdan sonra səhər yeməyinizi ilk yarım saat içərisində etməyə diqqət edin. Bu şəkildə maddələr mübadiləniz sürətlənəcək.
3. Maddələr mübadiləsini sürətləndirmək üçün, susamasanız belə gündə 2-2,5 litr yaxın su qəbul edin.
4. 2,5-3 saatda bir qidalanaraq, maddələr mübadilənizin işini nizamlı təmin edin.
5. Əgər hər hansı bir problem yoxdursa gün ərzində 2 fincan yaşıl çay, 2 fincan qəhvə içə bilər.
6. Xəmir yeməkləri maddələr mübadiləsini ağırlaşdırır.
7. Ət, toyuq, balıq, yumurta, süd, qatıqla qidalandıqda maddələr mübadiləsi sürətlənir. Ancaq zülal miqdarının gündəlik ehtiyacınıza görə nizamlanması çox əhəmiyyətli.
8. Qışda aylarında maddələr mübadiləsinin canlandırılması üçün yürüyüş yaxşı təsir edir.
9. Xüsusilə lifli qidalar seçim edilməlidir.
10. Zəncəfil, zerdeçal və darçın kimi ədviyyatlar maddələr mübadiləsini sürətlənməsinə kömək olur. Hər axşam 1 kasa qatığın içərisinə 1 çay qaşığı bu ədviyyat qarışığı əlavə edib qidalana bilərsiniz.
11. Əgər tiroit və yüksək təzyiqdən əziyyət çəkmirsinizsə səhərlər aç qarınına 1 çay qaşığı tərə toxumunu çox az balla qarışdıraraq qəbul edə bilərsiniz.