Mart Soyqırımı və ya Mart Hadisələri — 1918-ci ilin 30 mart və 3 aprel tarixləri arasında Bakı şəhərində və Bakı quberniyasının müxtəlif bölgələrində, eləcə də Şamaxı, Quba, Xaçmaz, Lənkəran, Hacıqabul, Salyan, Zəngəzur, Qarabağ, Naxçıvan və digər ərazilərdə Bakı Soveti və daşnak erməni silahlı dəstələrinin azərbaycanlılara qarşı törətdikləri qırğın.
Rəsmi mənbələrə əsasən soyqırımın nəticəsində 12 minə yaxın azərbaycanlı qətlə yetirilmiş, on minlərlə insan itkin düşmüşdür. Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyevin 26 mart 1998-ci il tarixli Sərəncamı ilə 31 mart Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü kimi qeyd olunur.
Üç gün davam edən qırğın zamanı erməni silahlıları bolşeviklərin köməyi ilə azərbaycanlıların yaşadıqları məhəllələrə qəflətən basqınlar etmiş, əhalini uşaqdan böyüyədək qətlə yetirmişdir. Həmin dəhşətli günlərin şahidi olmuş Kulner familiyalı bir alman, 1925-ci ildə Bakı hadisələri barədə bunları yazmışdır: “Ermənilər müsəlman (azərbaycanlı) məhəllələrinə soxularaq hər kəsi öldürür, qılıncla parçalayır, süngü ilə dəlmə-deşik edirdilər. Qırğından bir neçə gün sonra bir çuxurdan çıxarılan 87 azərbaycanlı cəsədinin qulaqları, burunları kəsilmiş, qarınları yırtılmış, cinsiyyət orqanları doğranmışdır. Ermənilər uşaqlara acımadıqları kimi, yaşlılara da rəhm etməmişdilər.” Gənc qadınların diri-diri divara mıxlanması, ermənilərin hücumundan sığınmağa çalışan iki min nəfərin yerləşdiyi şəhər xəstəxanasının yandırıldığı da bu dəhşətli faktlar sırasındadır.
İrəvan quberniyası, Şərur-Dərələyəz, Sürməli, Qars və digər ərazilərdə azərbaycanlıların qırğınının fəal iştirakçılarından biri olmuş erməni zabiti Ovanes Apresyanın xatirələri əsasında amerikalı aqronom Leonard Ramsden Hartvill “İnsanlar belə imişlər” adlı kitab yazmışdır. Ovanes Apresyan kitabın müəllifi ilə söhbəti zamanı ermənilərin, ingilislərin və rusların yardımı ilə öz məqsədlərinə çatdıqlarını qeyd edərək, təkcə Bakıda Mart qırğını zamanı iyirmi beş min azərbaycanlının qətlə yetirildiyini bildirmişdir.
Bu hadisələrin dəhşətini göz önünüzə gətirməyiniz üçün 1918-1920-ci illərdə mövcud olmuş Azərbaycan Demokratik Respublikası hökumətinin, Fövqəladə İstintaq Komissiyasının materiallarından bəzi çıxarışları nəzərinizə təqdim edirik:
1918-ci ilin mart-aprel aylarında Şamaxıda 8 minə qədər dinc sakin qətlə yetirilimişdir. Şamaxı Cümə məscidi də daxil olmaqla əksər mədəniyyət abidələri yandırılmış və uçurulmuşdur.
Cavanşir qəzasının 28 kəndi, Cəbrayıl qəzasının 17 kəndi tamamilə yandırılmış, əhalisi məhv edilmişdir.
1918-ci il aprelin 29-da Gümrü yaxınlığında əsasən qadınlardan, uşaqlardan və yaşlılardan ibarət 3 min nəfərlik azərbaycanlı köçü pusquya salınaraq son nəfərinədək məhv edilmişdir.
Erməni silahlı dəstələri Zəngəzur qəzasında 115 azərbaycanlı kəndini məhv etmiş, 3257 kişi, 2276 qadın və 2196 uşağı öldürmüşdülər. Bütövlükdə bu qəza üzrə 10068 azərbaycanlı öldürülmüş və ya şikəst edilmiş, 50000 azərbaycanlı qaçqın düşmüşdür.
İrəvan quberniyasının 199 kəndində yaşayan 135 min azərbaycanlı məhv edilmiş, kəndlər isə yerlə yeksan edilmişdir. Erməni silahlı dəstələri daha sonra Qarabağa yürüş etmiş, 1918-1920-ci illər arasında Qarabağın dağlıq hissəsində 150 kənd dağıdılımış, əhalisi məhv edilmişdir.
XƏBƏR LENTİ
Etik qaydaları pozan aparıcıların adları AÇIQLANDI
Ovcumuzdakı xətlərin mənası
Bu gün Bədən tərbiyəsi və idman günüdür
Düşmənin canlı qüvvəsi və zirehli texnikası məhv edildi - VİDEO
"Prezidentlik müddətinin 7 il olması qanunauyğundur"
Emin Ağalarov: "Maaşları verə bilmək üçün 3 avtomobilimi satmışam"
Çinlilərdən BMW X6-a rəqib - FOTO
İpoteka kreditlərinin verilməsi qaydalarında
Qızıl boyunbağılar
Bu gün həmin yoldan keçməyin
2021-ci ilin büdcəsindən işğaldan azad edilən ərazilərə nə qədər vəsait ayrılacaq? - RƏSMİ
Rahat yatmağa kömək edən yoqa hərəkətləri
Dərini yaşlandıran səbəblər
Vitaminlər
Yaşıl çay saç maskası
Həyatınız məsuliyyətsizliyinizə qurban getməsin
Elmar Məmmədyarov Albaniyanın xarici işlər nazirini qəbul edib
Brus Uillis 4 milyonluq ev aldı - FOTO
DİN-dən Yeni il bayramı ilə bağlı XƏBƏRDARLIQ
Tom Hanksin oğlu koronavirusa yoluxmuş valideynlərindən danışdı
Koronavirusa yoluxma riskini yoxlayan mobil proqram yaradılıb
Sağlam böyüməyinə kömək edin
Kiyev milisi odlu silaha əl atacaq
Britni Spirs ETİRAF ETDİ-FOTO
Müğənninin saçları yandı -FOTO
Bakıda bukinislər niyə azalıb?
Rusiyalı oyunçu ömürlük futboldan uzaqlaşdırıldı
HAVA necə olacaq?-7 FEVRAL
Məşhur serial belə çəkilir - FOTOSESSİYA
Badımcan salatı (foto-resept)
Britninin rəqsi izləyicilərinə keçmiş xəyanəti xatırlatdı-FOTO
Bakının yeni dostu
Mükəmməl saçlara sahib olaq
Günün qoroskopu: Enerjili olun!
Hormon nizamsızlığının 3 göstəricisi
Qırmızı qonaq otağı
Təhsil Nazirliyindən məktəblərdəki vakansiyaların gizlədilməsi ilə bağlı AÇIQLAMA
İlan dərisindən olan çantalar
Bəzi telekanallara xəbərdarlıq edildi
Tərtər şəhəri atəşə tutulub - RƏSMİ
"Adamlar var ki, pul yığmaq üçün 3 dəfə toy edir" - Araz Əlizadə
Əfsanəvi atlet koronavirusa yoluxub
Günün qoroskopu: Ağlınızı işlədin!
Ürək-damar xəstəliklərinin təbii yolla müalicəsi
Sibel Can haqda şok iddia - VİDEO
Kartof Kroket (foto-resept)
İmtahanlar yaxınlaşır, məzunlar isə...
Rihannadan pərəstişkarlarına yeni il "hədiyyə"si - VİDEO
Ən gözəl kitabxanalar
Serji Hitlerə bənzətdilər
- ŞƏRHLƏR