Avropa dünyaya A. Vivaldi, F. Hendel, İ. Bax, J. Haydn, T. Arne, F. Mendelson, C. Bize, R.Vaqner, C. Verdi, A. Dvorjak, F. List, İ. Ştraus, F. Şopen, N. Brams vУ™ başqa dahi bУ™stУ™karları bУ™xş edib. Lakin iki dahi bУ™stУ™kar var ki, mУ™nim üçün heç kimlУ™ müqayisУ™ oluna bilmУ™z. Bunlar – Volfqanq Amadey Motsart vУ™ Lüdviq Van Bethovendir. Motsart artıq 56 yaşı olanda musiqi bУ™stУ™lУ™mУ™yУ™, konsertlУ™r vermУ™yУ™, Avropanı gУ™zmУ™yУ™ başlamışdı. Londonda 10 yaşında ilk simfoniyasını, 11 yaşında ilk operasını yazmışdı. 18 yaşına qУ™dУ™r bu vunderkind artıq 25 simfoniya bУ™stУ™lУ™mişdi. O, çox qısa (cУ™mi 35 yaş) ömrü boyu “Sehrli fleyta”, “Don Juan”, “Fiqaronun toyu” kimi У™srlУ™r boyu dünyanın У™n mУ™şhur sУ™hnУ™lУ™rinin repertuarından düşmУ™yУ™n operalar, 41 simfoniya, fortepiano vУ™ orkestr üçün konsertlУ™r, skripka, fleyta vУ™ orkestr üçün konsertlУ™r, divertismentlУ™r, sonatalar, serenada vУ™ fortepiano pyeslУ™ri yazıb. Şedevr musiqi yaradıcılığının hУ™cminУ™ görУ™ Motsartın tayıbУ™rabУ™ri yoxdur. Motsart musiqiyУ™ işıq gУ™tirdi, öz musiqisi ilУ™ insanlara sevinc, nikbinlik, insanların У™n çУ™tin mУ™qamlarında onlara hУ™yat, yaşamaq eşqi, ümidi bУ™xş elУ™di. NeçУ™ У™srlУ™rdir ki, Motsart musiqisi insanları sevgiyУ™, hУ™yatdan hУ™zz almağa çağırır. TУ™У™ssüf ki, bu dahinin şУ™xsi hУ™yatı onun işıqlı musiqisi ilУ™ uzlaşmadı. O, ömrünün sonlarını sУ™falУ™t içУ™risindУ™ keçirdi. XУ™stУ™lik, tУ™nhalıq, cУ™miyyУ™tdУ™n tУ™crid olunmaq, heç kimУ™ lazım olmamaq, unudulmaq fikri onun ömrünün sonu gУ™ldiyindУ™n xУ™bУ™r verirdi. O, bu hisslУ™rin tУ™siri altında dahiyanУ™, lakin onun optimist ruhuna uyğun gУ™lmУ™yУ™n “Rekviyem”i yazır (ölümünУ™ az qalmış). “Rekviyem” onun ölüm himni idi. Bax belУ™cУ™, У™dalУ™tsiz cУ™miyyУ™t, onun fantastik yaradıcılıq uğurlarını gözü götürmУ™yУ™nlУ™r, onu ölüm ayağına gУ™tirdilУ™r, öldürdülУ™r. Öz musiqisi ilУ™ milyonlarla insana sevinc gУ™tirУ™n bir dahinin dУ™fnindУ™ cУ™mi bir neçУ™ iştirak etdi. BУ™zУ™n fikirlУ™şirУ™m ki, tУ™ki Motsart “Rekviyem”i yazmayaydı. GözümdУ™ nikbin, optimist, hУ™yatı, insanları sevУ™n Motsart kimi qalaydı. Lakin “Rekviyem”in У™dalУ™tsiz, riyakar cУ™miyyУ™tУ™, insanlara, haqsızlığa, layiq olmadığı sУ™falУ™tУ™, unutqanlığa etiraz himni kimi sУ™slУ™ndiyini qУ™bul etdikdУ™, nУ™ yaxşı ki, “Rekviyem” yazılıb qУ™naУ™tinУ™ gУ™lirУ™m. Lüdviq Van Bethoven musiqiyУ™ У™zУ™mУ™t, möhtУ™şУ™mlik, qУ™hrУ™manlıq gУ™tirdi. Onun 9cu, 6cı simfoniyaları, “Eqmont” simfonik süitası simfonizmУ™ yeni sУ™slУ™r gУ™tirdi, simfonik orkestrin bütün imkanlarından necУ™ istifadУ™ etmУ™yin nümunУ™lУ™ri oldu. Bethoven simfoniyaları, opera musiqisi, fortepiano vУ™ simfonik orkestr üçün konsertlУ™ri ilУ™ ciddi, У™zmkar, pafoslu, tУ™ntУ™nУ™li göründüyü halda sonataları ilУ™, “Elizaya” şedevri ilУ™ necУ™ bir incУ™ qУ™lbУ™, mУ™rhУ™mУ™tУ™, coşqun sevgiyУ™ malik olduğunu göstУ™rdi. Bu musiqi У™sУ™rlУ™ri Bethovenin nУ™hУ™ng istedadının ifadУ™si kimi sУ™slУ™nir. NУ™zУ™rУ™ alsaq ki, bu dahi bУ™stУ™kar bu möcüzУ™ У™sУ™rlУ™rinin çoxunu eşitmУ™kdУ™n mУ™hrum olandan sonra yazıb, insan heyrУ™tlУ™nmУ™yУ™ bilmir. Motsart vУ™ Bethoven Haydnı öz müУ™llimlУ™ri hesab edirdilУ™r. Doğrudur, Haydnın tУ™siri Motsarta daha çox olmuşdu, lakin hУ™r iki istedadlı şagirdlУ™r birbirindУ™n fУ™rqli, öz yolları ilУ™ getmişdilУ™r. HУ™tta adi musiqisevУ™r Motsartla Bethovenin musiqisini qarışdırmaz. Memarlıqda olduğu kimi, musiqidУ™ dУ™ barokko üslubu var. Bu üslubun У™n görkУ™mli simaları Antoni Vivaldi, Fredrik Hendel, İohan Sebastyan Baxdır.
Vivaldinin “İlin fУ™sillУ™ri” orkestrlУ™rimizin, musiqiçilУ™rimizin ifasında gözУ™l sУ™slУ™nir. Hendel tУ™biУ™t vurğunu idi. Bu, onun musiqisindУ™ (XüsusilУ™ “Water music” (“Su musiqisi”) У™sУ™rindУ™) qırmızı xУ™tlУ™ keçir. Bax öz orqan musiqisi ilУ™ (xüsusilУ™ “Toqatta”) mУ™şhurlaşıb. MusiqidУ™ intibah dövrünün У™n parlaq simalarından biri Josef Haydndır. O, yüzdУ™n çox simfoniyanın müУ™llifidir. Haydnın, qeyd etdiyim kimi, Motsartın, Bethovenin yaradıcılığına böyük tУ™siri olub. Alman bУ™stУ™karı Riçard Vaqnerin musiqisini sevУ™ bilmirУ™m. Onun musiqisindУ™ bir sУ™rtlik, qorxu, vahimУ™, hУ™tta, amansızlıq hiss edirУ™m. Vaqner Hitlerin sevimli bУ™stУ™karı idi. BУ™lkУ™ elУ™ bu fakt da mУ™nУ™ tУ™sir edib. BУ™stУ™kar nУ™ qУ™dУ™r mУ™şhur olsa da, onu daha da mУ™şhurlaşdıran, tanınmış orkestrlУ™rin repertuarından düşmУ™yУ™n, konsertlУ™rdУ™ mütУ™madi sУ™slУ™nУ™n У™sУ™rlУ™ri olur. MУ™sУ™lУ™n, Bramsın “Macar rУ™qslУ™ri”, Listin “Macar rapsodiyası”, Dvorjakın “Slavyan rУ™qslУ™ri”, Ştrausun valsları, polkaları, marşları belУ™ У™sУ™rlУ™rdУ™ndir. Fortepianonun Allahı sayılan Fredrik Şopen insanın ruhuna oxşayan valsları (mУ™nim üçün, У™n sevimlisi “Valsfantaziya”, Vals в„–7), etüdlУ™ri, noktürnlУ™ri ilУ™ mУ™şhurlaşıb. İtalyan xalqının fУ™xri Cüzeppe Verdi çoxsaylı operaları içУ™risindУ™ “Nabukko”, “Otello”, “Aida”, “Trubadur”, “Traviata”, “Riqoletto” operaları ilУ™ dünya şöhrУ™ti qazanıb. NeçУ™ У™srlУ™rdir, bu operalar dünyanın У™n mУ™şhur sУ™hnУ™lУ™rindУ™n düşmür. Puççininin “Toska”, “Turandod”, “Bohema”, “Madam Batterflyay (ÇioÇioSan)” operaları У™srlУ™r keçsУ™ dУ™, şöhrУ™ti azalmayan У™sУ™rlУ™rdir. Feliks Mendelsonun “Toy marşı” (bizdУ™ “Vağzalı” ilУ™ yanaşı) toyların yaraşığıdır. Leonkavallo çoxsaylı operettaların müУ™llifi olsa da, AzУ™rbaycanda daha çox “MУ™zhУ™kУ™çilУ™r (Payatsı)” operası ilУ™ tanınır. İoqan Ştrausun “Yarasa”, “İndiqo vУ™ qırx quldur”, Leqarın “ŞУ™n dul qadın”, “Qaraçı sevgisi” operettaları keçmiş sovet xalqlarına, o cümlУ™dУ™n azУ™rbaycanlılara yaxşı mУ™lumdur. Rus klassiklУ™ri içУ™risindУ™ P. Çaykovski xüsusi yer tutur. O, yaradıcılığının genişliyi ilУ™ bütün bУ™stУ™karları geridУ™ qoyur. Musiqinin elУ™ bir janrı yoxdur ki, o, orada dУ™rin iz qoymasın. “Yevgeni Onegin”, “Qaratoxmaq qadın”, “İolanta”, “Mazepa”, “Çarodeyka” operaları, “Yatmış gözУ™l”, “Qu gölü”,“Şelkunçik” baletlУ™ri, fortepiano vУ™ orkestr üçün konsertlУ™ri, simfoniyaları, “İtalyan kapriççiosu”, “Motsartiana” simfonik У™sУ™rlУ™ri, “İlin fУ™sillУ™ri” У™sУ™rlУ™ri, romansları onu dünya musiqisinin dahilУ™ri sırasına daxil edib. M. Qlinkanın da rus klassik musiqisinin inkişafında misilsiz xidmУ™tlУ™ri olub. “İvan Susanin”, “Ruslan vУ™ Lyudmila” operaları, “İspan kapriççiousu”, “Araqon xotası” simfonik У™sУ™rlУ™ri, romansları müУ™llifУ™ У™bУ™di şöhrУ™t gУ™tirib. İspan mövzusunda yazılmış У™sУ™rlУ™r o dУ™rУ™cУ™dУ™ ispan ruhludur ki, onların müУ™llifinin rus olması inanılmaz görünür. S. Raxmaninov hУ™m dahi pianoçu kimi, hУ™m dУ™ fortepiano vУ™ orkestr üçün konsertlУ™ri ilУ™ dünyada mУ™şhurdur. A. Borodin “Knyaz İqor”, M. Musorqski “Xovanşına” operaları vУ™ simfonik У™sУ™rlУ™ri ilУ™, RimskiKorsakov “ŞУ™hrizad” simfonik süitası vУ™ başqa simfonik У™sУ™rlУ™ri ilУ™ tanınır.
Yüngül musiqi İndi pop, rok, caz adlandırılan musiqini У™vvУ™llУ™r ümumilikdУ™ yüngül musiqi adlandırırdılar. Hayküy, qışqırtı, bağırtı ilУ™ müşayiУ™t olunan “musiqi”ni nУ™zУ™rУ™ almasaq, insanın ruhunu oxşayan, xoş У™hvalruhiyyУ™ yaradan yüngül musiqi nümunУ™lУ™ri kifayУ™t qУ™dУ™rdir. SevУ™sevУ™ qulaq asdığım bir neçУ™ nümunУ™lУ™ri sadalaya bilУ™rУ™m: “Chariots of fire”, “Old San Juan”, “Butterfly”, “The fool”, “The Lonely Shepherd”, “The Magus” vУ™ Yanninin başqa musiqilУ™ri vУ™ s. Riyaziyyatçımexanik ixtisasım mУ™ni hУ™r şeyУ™ ciddi yanaşmağa, düşünmУ™yУ™, araşdırmağa öyrУ™şdirib. Bu azmış kimi, musiqiyУ™, У™dУ™biyyata münasibУ™tim, üstУ™lik, hУ™yat qayğıları mУ™ni rahat, qayğısız yaşamağa qoymur. Lakin bir musiqi janrı var ki, onu dinlУ™yУ™ndУ™, real hУ™yatdan ayrılıram, heç nУ™ barУ™dУ™ fikirlУ™şmirУ™m, düşüncУ™lУ™rim yox olur. Bu, roknroldur. ÜmumiyyУ™tlУ™, insan rУ™qs edУ™ndУ™, dУ™rdisУ™ri unudur, qayğısız görünür. Odur ki, bütün insanlara mУ™slУ™hУ™t görУ™rdim ki, sУ™hУ™r gözünü roknrolla açsın. Cazın mУ™nУ™ У™n böyük lУ™zzУ™t verУ™n bir növü var. Bu növ musiqidУ™ alУ™tlУ™r bir mövzuya, süjetУ™ tabe deyillУ™r, hУ™r alУ™t öz bildiyi kimi çalır, saksofon bir söz deyir, truba başqa söz, zУ™rb alУ™tlУ™ri, hУ™tta, kontrabas da sУ™rbУ™stliyini tam qoruyur, bir sözlУ™, nizamlı xaos yaranır. Bu musiqi başdanayağa improvizУ™dir. Adama elУ™ gУ™lir ki, eyni musiqi hУ™r dУ™fУ™ fУ™rqli çalınır. Yalnız ritm saxlanılır. MУ™n bu musiqini qayğısız musiqi adlandırıram.
Xəlil Məcidoğlu "Musiqi haqqında"
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Mehriban Əliyeva anasının məzarını ziyarət etdi
Ermənilər Türkiyədəki İncirlik Amerika hərbi bazasını ələ keçirmək istəyirlər
"Facebook-da danışmaq günahdır"
Bir damlaya sığan dünya...
Gözünüzün kökü saralmasın
Serialdakı eşq gerçək oldu?
Ebru Şallı onu təhqir edənin kim olduğunu dedi
Hazal Kayanın evi yandı
Məşhurların böyüyən ailəsi
Bədən ölçünüzə uyğun paltar seçimi
HAVA necə olacaq? 7 İyun
Rihanna haqqında Rekord Məbləğə film çəkilir
Polad Həşimovun adının verildiyi küçə ilə bağlı RƏSMİ AÇIQLAMA
Dərsliklərin monitorinqində yeniliklər olacaq
Günün ulduz falı
İstanbulda qasırğa
Sezonun ən iddialı trendi: Qabarıq qollar
TQDK-dan Facebook xəbərdarlığı
Tibbə məlum olan ən uzun dişi çəkilib - VİDEO
ABŞ geri addım - növbə Britaniyanındırmı?
5 Müalicəvi hərəkət
Rihanna sevənlərini TƏƏCCÜBLƏNDİRDİ-FOTO
İnstaqramdakı o "zəhləngetmiş"
Möcüzəvi daşın sirli əlamətləri
Alişan yoldaşının saçından yazdı-FOTO
Meyvə qabıqlarının faydaları
İrin yuvası
Saç rezini modelləri
Başqasının adına SİM kartı olanlara - Qadağa
Tənhalıq qorxusunun öhdəsindən necə gəlməli?
2013 gəlinlik modelləri
Yoqa (3)
Ziyafətlər üçün hicablar
FIFA DÇ-2014-ün səbətlərini açıqladı
11 aylıq uşağın bədənində 16 iynə tapıldı - FOTO
Çörək(foto resept)
İtaliyada gün ərzində koronavirusdan 793 nəfər öldü
Azərbaycan çaylarının suyu azalıbmı?
Düyü suyunun saçlara inanılmaz faydası
Rusiya Suriyanın müdafiəsini "S-300"lə gücləndirir
Ataları fərqli olan EKİZLƏR
Telekanallarda monitorinqlər başlanıldı
Məşhur cütlüyün toyu haqqında detallar məlum oldu-FOTO
Əylənməyə getdi, əlil arabasında qayıtdı-FOTO
Yay vaxtına keçid bizə nə verir?
Pensiya fondu göstəriciləri açıqladı
Yataq örtükləri
Bu şəxslərə XƏBƏRDARLIQ: Sabahdan...
"İstanbullu gelin"in final tarixi açıqlandı
Vampir-balıq kəşf edildi
- ŞƏRHLƏR