Dünya haqqında biliklərimiz nə qədərdir?
Edison "hər hansı bir şey haqqında bildiyimiz gerçəyin milyonda biri qədərdir" deyəndə bəlkə bir az ifrata varırdı.
Amma bilmədiklərimiz bir yana dursun, səhv bildiklərimiz necə?
Con Lloyd və Con Mitçinsonun imzası ilə çap olunan "Cahilliklər kitabı" (The Book of General Ignorance) səhv bildiyimiz gerçəkləri bizə açıqlayır.
Milli.Az lent.az-a istinadən bu kitabdan seçmələri təqdim edir.
Skripka yayı nədən hazırlanır?
Ağlımıza ilk gələn budur: pişiyin bağırsağı. Ancaq belə deyil. Heç vaxt skripkanın yayları pişiyin bağırsağından hazırlanmayıb.
Bu skripka üçün ən yaxşı tellərin qoyun bağırsağından əldə olunduğunu kəşf edən ustaların ortaya atdığı orta əsr əfsanəsidir. Skripka ustaları pişik öldürməyin uğursuzluq gətirdiyini düşünür, kəşflərini qorumaq məqsədi ilə telləri pişik bağırsağından hazırladıqlarını deyirdilər.
Əfsanəyə görə, İtaliyanın Salle əyalətində yaşayan yəhər düzəldən Erasmo günlərin bir günü quruyan qoyun bağırsağının arasından əsən küləyin səsini eşidir və beləliklə, qoyun bağırsağının skripka üçün yaxşı bir tel olacağını düşünür.
Salle 600 il skripka yayı istehsalının mərkəzinə çevrildi. Erosmo isə yay düzəldənlərin qoruyucusu elan olundu. Onu müqəddəs hesab etdilər.
1750-ci ilə qədər skripkaların hazırlanmasında qoyun bağırsağından istifadə olunurdu. Bağırsaq heyvandan ilıq vəziyyətdə çıxardılır və yağdan, çirkabdan uzaqlaşdırılır, soyuq suya qoyulur. Ən yaxşı hissələri zolaqlar şəklində kəsilir və istənilən qalınlıqda yay əldə edilənə qədər dartılır.
Bağırsaqdan hazırlanan telin ən yumşaq səs verdiyi düşünülsə də, bu gün skripka yayının düzəldilməsində bağırsaq, neylon və polad qarışığından istifadə olunur.
Alman bəstəkar Riçard Vaqner nifrət elədiyi bir digər alman bəstəkarı Bramsın etibarını zədələmək üçün dedi-qodu yaymışdı. Vaqner Bramsın çex bəstəkar Antonin Dvorokdan bohemlərə xas sərçə öldürən yayı hədiyyə olaraq qəbul etdiyini iddia etmişdi. Guya Brams bu yayla Vyana tərzi evinin pəncərəsindən gəlib keçən pişikləri vururmuş: "Yazıq heyvanları vurandan sonra eynən balıq ovlayan balıqçı ədasıyla otağına çəkilirdi. Daha sonra qurbanlarının iniltilərini şövqlə dinləyib dəftərinə qeydlər edirdi".
Əslində, Riçard Vaqner Bramsı heç görməyib, evinin yanından da keçməyib. Uydurduğu "sərçə yayı" hədiyyəsinin olduğuna dair heç bir məlumat yoxdur. Ancaq bununla belə, pişik öldürmə dedi-qoduları Bramsa yapışmış və bu iddia həqiqət kimi onun bioqrafiyasında yer almışdır.
Milli.Az