Azərbaycanın şəhər və rayonları içərisində Gəncə mətbəxi özünə məxsus yer tutur. Gəncə mətbəxi deyildikdə isə ilk ağlagələn paxlava və dovğa olur. Kələm dolmasının narşərab və şəkərlə yeyilməsi də sırf gəncəlilərə xas olan bir xüsusiyyətdir. Kəpəz TV (Region TV) xəbər verir ki, bu bölgənin unudulmaqda olan və ya tamamilə rasiondan çıxarılan yeməkləri də az deyil. Sülfüllü, əvəliklik umac - unudulmaqda olan yeməklər sırasına aid edilirsə, "bağır-beyin", "rəxtər-beyiş" kimi təamların nəinki hazırlanması, heç adı çoxlarına məlum deyil.
Azərbaycan mətbəxində təkcə plovun xeyli sayda növü var. Onu fərqli edənsə, düyünün yanında süfrəyə verilən "aş-qarasıdır".Ruziyyə Quliyeva - folklorşünas: "Vaxtı ilə plovun yanına aş-qarası əvəzinə qoyulan, "bağır-beyin" deyilən bir yemək olub. Bu nədən ibarətdir? Deməli, qaraciyəri xırda hissələrə ayırıb, ət maşınından keçiriblər, içərisinə bir baş soğan və quyruq əlavə ediblər. Bir də onun içərisinə, indi mətbəxdə istifadə olunmayan, malın, qoyunun beyni əlavə edilib".
"Rəxtər-beyiş" isə Gəncə mətbəxində xüsusi yer tutan "firni"yə bənzəyir.Ruziyyə Quliyeva: "Firnidən fərqi odur ki, firni hazırlanarkən, əzilmiş düyü unu südün içərisinə tökülürsə, burada suyun içərisinə tökülür. Ədviyyat əlavə olunur: duz, sarıkök, amma bişirənlər, zəfəranın vurulmasını daha üstün hesab edirlər. Zəfəran bu yeməyi daha ətirli edir. Hazır olanda üstünə xırda doğranmış qoz ləpəsi səpilir. Zövqə görə yağ vurulur".Yeməklərin fərqli olması ilə yanaşı, onların fəsillərə görə bişirilməsi də Azərbaycan xalqına məxsus adətlərdən biridir. Təamların yanında süfrəyə qoyulan ədviyyatların belə xüsusi anlamı, mahiyyəti olub. Elə bu səbəbdən də süfrə mədəniyyəti xalqımızın həyat tərzini, məişətini, dünyagörüşünü formalaşdıran amillərdən hesab edilir.
Mənbə: Milli.Az